Türkiye Jeoloji Bülteni

Abstract: 22 Şubat 1966 günü saat 10:00 da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Konferans salonunda meslek topluluğu önünde Ord. Prof. Hamit N. Pamir`in 50 nci meslek yılı Jübile toplantısı için başta, Millî Eğitim Bakanı Sayın Orhan Dengiz, Dr. Cahit Erentöz, İst. Üniv. Fen Fak. Dekanı Prof. Ali Rıza Berker, Prof. İhsan Ketin, Prof. Cemal Alagöz, Prof. Fuat Baykal, Prof. Kemal Erguvanlı, Prof. R. Brinkmann, Dr. Zatî Ternek, Prof. İsmail Yalçınlar, Prof. Atıfe Dizer olmak üzere, birçok meslektaşları tarafından biyografisi, eserleri v.b. üzerine konuşmalar yapılmıştır. 

Abstract: Haritada gösterildiği gibi, bu etüdle ilgili çalışma sahası İstanbul’unkuzeyini işgal etmektedir. İstanbul`daki Paleozoik dizinin 1963 te tarafımızdan ilerisürülen stratigrafik anahatları, sahanın yapısı için uygun yeni bir yorumu gerektirmiştir. Etüd, Eosen başında vukua gelen, Paleozoik ve Mesozoik kayaçlarınınkarışık diastrofizması ile ilgilidir. Bahis konusu alanda, SW-NE doğrultusunda,kuzeye doğru Kretase üzerine yatay bir hareketi takiben itki fayları ve kıvrımlarteşekkül etmiştir.Paleozoik kayaçlar Silurienden Karbonifere kadar mevcuttur. Kretase Boğaz’ınher iki tarafında mahdut aflörmanlar halindedir. Geniş bir alana yayılmış olanBelgrad formasyonu yapısal önem taşımayan ayrı mostralar halindedir.Kretaseden sonraki şiddetli itilme ve kıvrılma sırasında daha önce kıvrılmışbulunan stratigrafik birimler orijinal kontakt düzlemlerini kaybederek, birbirleriüzerine sürüklenmişlerdir. Bununla beraber, itki faylarının hakikî atımları hakkında katî veriler mevcut değildir. Maalesef, mostraların devamsızlığı, yaygın bir bitkiörtüsü ve moloz yığınları önemli yapısal çizgileri haritada yer yer şüpheli göstermek zorunda bırakmıştır.

Bu etüdde stratigrafik birimler, anormal dizileri ve yapısal durumları ile genelolarak şematize edilmeye çalışılmıştır. Varılan yeni sonuçlar aşağıda özetlenmiştir(Şek. 1).

1) Eski literatürde Devoniene konulan Trakya serisi ve radyolârit birimi Karbonifere ithal edilmiştir.

2) Şimdiye kadar Üst Devonien olarak gösterilen Sarıyer-Bilezikçi çiftliği-Büyükdere arasında kalan sahanın büyük bir kısmının Siluriene ait olduğu anlaşılmıştır.

3) Buradaki Silurien altta ortokuarsit, üstte silisli şeyi birimlerini ihtiva eder.

4) Zekeriyaköy şaryajının, paroksismal safhayı takiben, bölgedeki deformasyonlar üzerinde etkileri olduğu, ikinci bir tektonik sistemin mevcudiyetiyle açığaçıkmıştır.

Abstract: Während des Bebens vom 6, Oktober1964 in der Umgebung von Manyas-Gönen-Karacabey in Nordwestanatolien sind zahlreiche Spalten auf dem alluvialen Boden in der Epizentralzone entstanden. Sie haben die allgemeine Richtung NW-SE und sind«en échelon» geordnet (Abb. 1, 2, 3). Es wurden ungefähr 300 solche Spalten an Ort und Stelle untersucht, ihre Richtungen und Grosse gemessenund diese Daten in Kluftdiagrammen auf einer Karte dargestellt (Tafel I),Als Ergebnis dieser Untersuchung konnte man feststellen, dass diesen Spalten den sogenannten Fiederspalten oder Zugspalten (fractures de tension)entsprechen; sie sind der mechanische Ausdruck einer rechtsinnigen Horizontalverschiebung (right-lateral strike-slip fault).Diese Deutung passt wie in Richtung und Sinn der nordanatauschenErdbebenlinie ein, die auch eine rechtsinnige horizontale Verschiebung ist(Abb. 4).Die Epizentralzone des Bebens vom 6. Oktober 1964 befindet sich ausserdem zwischen dem Bebengebiet Yenice-Gönen (1953) und Bolu-Abant(1944 und 1957); mit anderen Worten: sie liegt auch auf der nordanatolischen Hauptbebenlinie (Abb. 5).Die mechanische Beziehung zwischen den Fiederspalten und der Horizontalverschiebung wurde noch durch einen Tonversuch demonstriert undmit den Naturerscheinungen verglichen (Abb. 6).Diese Bebenspalten sind also keine «Verwerfungen» oder den Verwerfungen parallel entstandene «Wasserspalten (crevasse d’eau)» wie mancheKollegen es behaupten. Im Gegenteile sie sind typische Zugspalten oderFiederspalten, die während horizontaler Verschiebungen entstehen und inder Natur viele Beispiele haben.

Abstract: We were assigned by the General Directorate of Mineral Research and Exploration Institute of Turkey to visit and study the Iranian oil fields.During our visit we have been, fortunate enough to see the oil fields of QumIn central Iran, Kermanshah in western Iran, Consortium oil fields in-southernIran, as well as the Caspian oil fields In northern Iran.Stratigraphical sequence In Iran ranges from Cambrian up to and including, Quaternary period. Fossiliferous Cambrian strata were seen In southwesternIran; they consisted of red and green colored shales, red sandstones and bituminous dolomites.Strata of pre-Devonian age were seen in the Elburz Mountains. In the northern, northwestern and central Iran fossiliferous strata of Devonian period consisted of red sandstones, shales and quartzites; In addition there were Fosulina-bearlng limestones, bituminous limestones and shales which are generallyregarded as of Permo-Carboniferous age.  Strata of Triassic period are varied in character; though generally occurring asdolomites and laminated limestones, they appear as massive limestones, dolomitesand calcareous shales in southwestern Iran, as gypsiferous red beds in southernIran and as sandstones, shales and coral limestones in southeastern Iran.Jurassic period is represented in general by bedded limestones, dolomites andmassif limestones. There are Carboniferous shale, sandstone and conglomerate intercalations in the Lower and Middle Jurassic epochs.Lower Cretaceous is generally represented by limestones, Upper Cretaceousstrata have flysch characteristics.Strata of Eocene-Oligocene epochs are generally marine in nature. In thesoutheast they arc dominantly flysch in character; on the other hand, in the southwest green and purple colored shales, sandstones and limestones are predominant.In central Iran, as well as in the Elburz Mountains, thick marine formations alternate with continental formations.Strata of Miocene age are found as red gypsiferous beds and sandstones intercalated with marine limestones and muddy limestones. Mio-Pliocene strata aregenerally found as elastics, partially of marine and partially of continental facies.Older Quaternary deposits are found as terraces and mainly consist of travertine and loess, Young Quaternary deposits are found as alluviums.Various igneous and metamorphic rocks of Precambrian, pre-Devonian,pre-Cretaceous and post-Eocene ages have been distributed throughout Iran. Inaddition, there are extrusive rocks of mainly Paleozoic and Plio-Quaternary ages,which are observable at various localities.In the Qum region of central Iran, there are two main oil structures: the Alborzstructure yields oil, while the Sarajeh structure yields natural gas. In both structures the reservoir rock is Qum formation of Oligo-Miocene age.In the Kermanshah region of western Iran two structures, the Napht-i Shahand Imam Hassan structures, are oil bearing. In the former, oil is found in theKalhor limestones of Oligo-Miocene age, while in the latter, oil is concentrated inlimestones of Turonian age and in muddy limestones of Cenomanian age.In the southern Iran Consortium area, only the Ahwaz, Agha Jari and KhargIsland oil structures have been visited. The reservoir rock in the Ahwaz and AghaJari structures is the Asmari limestone of Oligo-Miocene age. On the other hand,in Kharg Island structure, oil is found in Khami limestones of Lower Cretaceousage.In the Caspian Sea region exploration work is still under way; only one borehole yielded natural gas.Besides these geological studies, the refineries of Kermanshah and Abadanhave also been visited. Additionally, the best petroleum laboratories of the MiddleEast, Rey Depots in Teheran, were also seen. The first economic oil discovery in Iran was made in 1908 with the finding ofMasjid-i - Soleiman structure, Until 1951, all petroleum activities were conducted by the Anglo-Iranian Oil Company (at present, the B.P. Company Limited).In 1951 Iranian oil fields were nationalized and the present National IranianOil Company (NIOC) was established. With the exception of the Consortiumarea in the souths all oil fields of Iran are exploited only by National Iranian OilCompany. Since 1954, the petroleum activities in the southern area are carriedout by the Iranian Oil Exploration and Producing Company (Consortium).

Abstract: A l`occasion du XXIIe Congrès Géologique International, tenuà New Delhi, nous avons visité l’Inde et le bassin pétrolier de l’Assam.La géologie de l`Inde doit être conçue dans la région de l`Himalaya, celleindo-gangétique et le triangle de l`Inde (Deccan-Trap y compris).L`Himalaya présente, un système alpin plissé, fracturé, faille et charrié. Lastructure est constituée essentiellement de roches métamorphiques et intrusives.Au Sud elle est charriée sur le Tertiaire.La région indo-gangétique se présente sous forme d`une vaste plaine situéeau Sud de l`Himalaya. Cette plaine est couverte d`un matériel alluvionnaire etremanié à l`Est et de loess à l`Ouest. L’épaisseur de l’alluvion atteint 1000 m.Quant au triangle de l’Inde (Deccan-Trap y compris), il s’agit ici d’un ancien plateau couvert de formations archéennes et précambriennes sur lesquellesreposent le système de Gondwana et les laves basaltiques du Crétacé-Eocène(Deccan-Trap). A Cachemire on est en présence du Cambrien, de l`Ordoviciendiscordant, du Silurien, du Dévonien et du système de Gondwana (Carbonifèresup.-Crétacé inf.). Ce système est d`une puissance allant jusqu`à 9000 m. A lasuite des forages pétroliers, effectués dans les plaines alluvionnaires et dans lesplateaux, on vient de constater du Triasique, du Jurassique et du Crétacé.Une attention particulière a été attribuée au Tertiaire, étant donné qu`il contient du pétrole productif. Les séries de Berail, se trouvant dans les formationsoligocènes, présentent une puissance atteignant 6000 m. Le pétrole est contenupour la plupart dans les horizons sablonneux. Toutes les séries tertiaires présentent une épaisseur d`un ordre de grandeur de 14 000 m. Les travaux sur le pétrole, en Inde, commencent à partir de 1825.Les bassins pétroliers occupent de grandes étendues au NE, de l’Inde à IsAssam, à l`Ouest, au Nord et au Sud, ainsi que dans le littoral de Madras. L`Indecomprend I 000 000 km² de terrains sédimentaires dont 650 000 km² ont faitl`objet de recherches pétrolières.

Abstract: Bu yazıda, 24 Eylül ilâ 7 Ekim 1965 tarihleri arasında iştirak etmiş olduğum Avrupa ve Küçük Asya`nın alpin kıvrımlı bölgelerinin Tektoniğiüzerine Tiflis`te akdedilen Milletlerarası Kongre ile bunu takiben Kafkasya ve İskandinavya memleketlerinde, yapmış olduğum meslekî incelemegezisi hakkındaki müşahede ve intibalarım hulâsa edilmektedir. 

Abstract: The earthquakes ,and epicenters of Turkey have been studied by severalauthors ,and there are numerous publications on the subject. The epicentermap here presented shows the epicenters of all earthquakes, for which thereexist records, historical / instrumental, within the period 11 A. D. to theend of 1964. The earthquakes are designated according to their magnitude ,and focal depth. Another map of epicenters covering the period between26 December 1939 (the great Erzincan earthquake) to the end of 1964 wasalso prepared (not given here), which shows quite a similarity in the distribution of epicenters, except a few local differences. 

Abstract: Mühendislik jeolojisi, bilindiği gibi, jeoloji ilminin mühendislik problemlerine tatbikidir. Mühendislikte hacımlar, hızlar, ağırlıklar hep rakam ve birimlerle ifade edilir. Halbuki zeminin bünyesi böyle bir yakınlaştırmaya birçok zaman müsait değildir. Sağlam zeminin bulunduğu yeri katî olarak tesbit etmek, veya bir zeminin geçirgenliğini formül ile hesaplamak birçok hallerde mümkün değildir. Jeolojik neticeler lüzumlu tahminlerdir. Bir jeologun temin edeceği fayda, bu tahminleri asgariye indirebilmesidir.

Abstract: I wish to express my gratitude to the members of E.U.A.İ.M. Heyeti,to Dr. Cahit Erentöz, Director of Geological Department of the M.T.A.Institutes and to Cemal Öztemür, Micropaleontologist, for their helpand encouragement in preparing this publication. 

Abstract: Nos dernières recherches sur la palynologie de deux veinesde charbon du Jurassique de Kelkit constituent le complément nécessaire à nostravaux antérieurs dont les résultats ont été publiés dans le Bulletin d’Octobre1965 du M.T.A. Elles apportent une plus grande précision quant à la limite entrele Lias et le Dogger dans la région de Kelkit-Bayburt. 

Abstract: Ord. Prof. Malik Sayar, 1892 yılında İstanbul`da, Çamlıca`da doğmuştur, Babası meşhur Matematikçi Salih Zeki Beydir. Galatasaray`dan mezun olduktan sonra, Maarif Vekâleti tarafından açılan imtihanı kazanarak, Fransa`ya gönderilmiş ve Lyon Üniversitesinde jeoloji tahsil etmiştir. 1913yılı sonunda yurda dönmüş, 1914-1918 tarihleri arasında Sina cephesinde yedek subay olarak vazife görmüştür. Terhis olduktan sonra, 9 Aralık1918 de İstanbul Darülfünunu «İlm-i-arz ve Maadin» dersi asistanlığına tâyin edilmiştir. 1919 Temmuzunda Müderris Muavini (Doçent), 1924 te de Jeoloji Petrografi ve Paleontoloji Muallimliğine terfi etmiştir. 1933 yılına kadar 15 yıl bu üniversitede çalışmış, memleketin taş ve fosillerini inceliyerek, orijinal çalışmalar, kıymetli koleksiyonlar yapmış ve binlerce öğrenci yetiştirmiştir. 

Abstract: Elektrik işleri Etüd idaresi Genel Direktörlüğü Jeoloji Servisi Şefi Mustafa Asım Alkumru, çalışkanlığı ve başarılarla dolu vazife hayatının en verimli devresinde ve henüz 42 yaşında olduğu halde 15.11.1965 günü vefat ederek, idaremizde büyük bir teessür yaratmıştır. 

Öz: 8 Haziran 1934 yılında Bornova`da doğmuştur, ilk ve orta tahsilini Bornova`da yapmıştır. 1952 yılında İzmir Atatürk Lisesini bitirmiştir. Aynı yıl girdiği üniversite imtihanlarında özel ilgisinden jeoloji dalını tercih etmiştir. M.T.A. Enstitüsünden aldığı bursla 1956-1957 Ekim döneminde İ.Ü.F.F. Jeoloji dalından mezun olmuştur. Yaz aylarında M.T.A. adına muhtelif yerlerde stajlar yapmıştır. Mezuniyetinden sonra M.T.A. dan aldığı bursu ödeyerek D.S.İ. adına Hidrojeoloji Enstitüsüne devam etmiştir. İlk olarak 1957 yılında D.S.İ. Niğde yeraltı suları sondajında vazifeye başlamış ve 1959 yılında yedek subaylık görevini yapmak üzere ayrılmıştır. 1961 yılında D.S.İ.2. Bölge Müdürlüğü Yeraltı Suları Sondaj Şubesine girmiştir. Bir yıl sonra Bölge Yeraltı Suları Başmühendisliğine geçmiştir. 1963 yılında Söke Plânlama Amirliğinin kurulması üzerine Temel Malzeme Şefliğine getirilmiştir.24 Ağustos 1965 tarihinde Adıgüzel barajı jeolojik etüdünden dönerken geçirdiği trafik kazasında vefat etmiştir. 

Öz: Erdinç Çetinbaş, 1940 senesi Temmuz ayında, Düzce`de doğmuştur. Yedi yaşına kadar orada kaldıktan sonra, babasının vazifesi icabı İstanbul`a Üsküdar`a yerleşmişler. İlk tahsilini Üsküdar`da, sonra orta ve lise tahsilini Haydarpaşa Lisesinde yapmıştır. Daha sonra, yüksek tahsilini İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji dalında tamamlamıştır. Üniversite sıralarında iken talebe birliği cemiyetlerinde faaliyet göstermiştir. 1961 Ekim devresinde mezun olup, 1962 Aralık ayında M.T.A. Enstitüsü, Atom Servisinde görev alıp, uranyum aramalarına katılmıştır. İlk defa, Köprübaşı-Salihli bölgesinde vazifeye başlamış, bir müddet orada çalışmıştır. Daha sonraları, 1962 senesinde, M.T.A. da henüz tesis edilen uçakla uranyum aramaları başlamış, kendisi, arzusu ile bu vazifede yer almış, yabancı bir uzman ile, Antalya, sonraları İzmir ve Akhisar bölgelerinde çalışmıştır.1964 senesi Mayıs ayında, Atom Enerjisi Komisyonunun, verdiği bir burstan istifade ederek, bilgi ve görgüsünü artırmak maksadiyle, Yugoslavya`ya gitmiştir. Orada da uçak ile uranyum aramalarına katılmıştı. Maalesef, o senenin Temmuz ayında, vazife başında, iken geçirdiği bir helikopter kazası neticesinde hayatını kaybetmiştir. 

Abstract: 1966 yılı Türkiye Jeoloji Kurumu Genel Kurul Toplantısını açıyorum.Sayın Meslektaşlarım, hepinizi saygılarımla selâmlarım. Türkiye`nindört bir tarafından senelik bilimsel toplantımız için gelmiş olmanızdan dolayı, sizleri burada görmekle, bahtiyarlığımı arzederim.Şubat 1966 Genel Kurul Toplantısı, Kurumumuzun istisnai toplantılarından birini teşkil edeceğinden, İdare Heyetiniz olan bizler, büyük yorgunluklar pahasına da olsa, bu işi başarmış olmamızdan memnunluk duymaktayım.