Türkiye Jeoloji Bülteni

Abstract: The Umm-Qais plateau is situated in north Jordan, south of the Yarmouk River. It consists of elevenbasalt flows (about 190 m. thickness). The basalt flows belong to the Arabian Harrat volcanism. Petrographical,mineralogical and geochemical analysis of 11 rock samples indicated that the rocks are products of a continentalintra-plate magmatism, mostly as coarse-grained silica-undersaturated olivine-rich alkali basalt (AOB).Nepheline and Fo-olivine are among the normative minerals.The age of the basalt flows can be correlated with the basalt of the northern extension of the Umm-Qaisplateau north the Yarmouk River (Zamlat Bkhila plateau basalt) in the Golan Heights which was found to be3.7±0.36-3.11±0.16 Ma. Flow eruptions are contemporaneous with the second spreading stage of the Red Seaduring the Cainozoic over the past 5 Ma.Analysis of fractures showed mainly four dominant directions, namely ENE/WSW, NW/SE, NNE/SSWand NE/SW. They coincide with the trends of the Red Sea, Dead Sea transform fault, and some other distinct tectonic features.

Öz: İnceleme alanı, Doğu Toroslar`ın kuzey kesiminde ve Sivas havzasının güney kenarında Divriği, Sincanve Kangal arasındaki bir bölgede yer almaktadır. Bu çalışmada yörenin temel jeolojik özellikleri ışığında yapısal evriminin incelenmesi amaçlanmıştır. İnceleme alanının temeli, Torosların göreli otoktonunu oluşturan Alt Paleozoyik yaşlı kırıntılı kayalar, Üst Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı platform türü karbonatlar, allokton konumlu Üst Kretase yaşlı ofıyolitli karışık ve Jura yaşlı ofıyolit topluluğundan oluşan bir mozayikle temsil edilmektedir. Bu mozayiğin üzerine Maastrihtiyen-Kuvaternef aralığında oluşmuş bir örtü, açılı uyumsuzlukla gelmektedir. Örtünün en alt düzeyi polijenik çakıltaşı ile başlayan Maastrihtiyen yaşlı volkano-tortul diziden oluşmaktadır. Paleosen`de Divriği Granitoyidleri`nden oluşan intrüzif kayalar, temeli oluşturan tektonik birimleri ve Maastrihtiyen yaşlı volkano-tortul diziyi kesmiştir. Daha sonra, alt düzeylerden üst düzeylere doğru sıra ile Eosen yaşlı sığ denizel oluşuklar, Üst Oligosen-Alt/Orta Miyosen yaşlı gölsel ve akarsu tortulları, Üst Miyosen-Alt Pliyosen yaşlı akarsu ve gölsel oluşukları, Üst Pliyosen-Kuvaterner yaşlı akarsu oluşukları, volkanitler, alüvyon ve taraçalar ile temsil edilen kayatürü toplulukları açılı uyumsuzlukla kendilerinden daha eski birimlerin üzerinde yer almaktadırlar. İnceleme alanında, Maastrihtiyen öncesi yaşta olan paleotektonik yapılar, ağırlıklı olarak kuzeye eğimli bindirmelerle temsil edilmektedirler. Bu yapılar boyunca allokton birimler, göreli otoktonun üzerinde yer almaktadır. Maastrihtiyen-Alt Pliyosen yaşlı geçiş dönemi tektonik yapıları kuzeyde KKB-GGD, güneyde ise KD-GB uzanımlı kıvrım sistemleriyle temsil edilmektedir. Buna göre, KD-GB uzanımlı paleotektonik birimlerin oluşturduğu yükselimin kuzeyinde yaklaşık olarak KKD-GGB doğrultulu sıkışma egemen iken, güneyinde KB-GD doğrultulu bir sıkışma egemen olmuştur. Üst Pliyosen-Kuvaterner yaşlı Neotektonik yapılar ise atımları 1 km1 yi geçmeyen KD-GB ve KB-GD doğrultulu eşlenik faylar ve K-G doğrultulu normal faylarla temsil edilmektedir. Yukarıda sunulan temel jeolojik veriler incelendiğinde yöredeki ofıyolitlerin ve ofıyolitli karışığın daha kuzeyden güneye doğru devinerek üzerleme mekanizmasıyla Toros göreli otoktonu üzerine gelip yerleştiği ve bu yerleşimin Maastrihtiyen öncesinde tamamlandığı görülür. Bölgedeki granitoyidler, paleotektonik evreden sonra yerleşmişlerdir. Maastrihtiyen-Alt Pliyosen aralığında oluşan örtü ise çeşitli doğrultularda gelişen sıkışmanın güdümünde kıvrımlanmıştır. Geçiş dönemini temsil eden bu sürecin sonunda paleotektonik birimler, inceleme alanının ortasında yaklaşık KD-GB doğrultulu bir yükselim boyunca yüzeylenmiştir. Üst Pliyosen-Kuvaterner aralığında Neotektonik evrede oluşan birimler ise kıvrımlanmamış ve ağırlıklı olarak K-G doğrultulu bir sıkışmanın güdümünde KB-GD doğrultulu sağ ve KD-GB doğrultulu sol yönlü eşlenik faylar ve K-G doğrultulu normal faylar gelişmiştir. Bu yapılar, KAF ve DAF sistemlerini oluşturan neotektonik süreçlerle uyum içinde gelişmişlerdir.

Öz: Kırıkkale il merkezinin 10 km kuzeydoğusunda yer alan Karacaali magmatik kompleksi, 1/25.000 ölçekli Kırşehir İ31-al paftasında yer almakta ve başlıca demir, bakır-molibden ve kurşun cevherleşmeleri içermektedir. Kompleks granitoid, riyolit/riyodasit ve bazaltik kayaçlardan oluşmaktadır. Karacaali magmatik kompleksindeki demir cevherleşmesi bazaltik kayaçlara bağlı olarak, bakır-molibden ve kurşun cevherleşmeleri ise granitik kayaçlan dik ya da dike yakın kesen kuvars, karbonat ve turmalinli kuvars damarlarına bağlı olarak gelişmiştir. Başlıca cevher mineralleri, manyetit, hematit, ilmenit, pirit, kalkopirit, molibdenit, galenit ve sfalerittir. Demir cevherleşmesinin tenörü, %15-60 FeO arasında iken, Cu-Mo, Pb-Zn cevherleşmelerinin tenörü ise < %1,4 Cu, < % 0,4 Mo, < % 0,1 Pb ve < % 0,2 Zn dir. Cevherleşmeyle ilişkili alterasyonlar; granit ve bazaltik kayaçlar içinde turmalinleşme, aktinolitleşme, epidotlaşma, kloritleşme ve K-feldispat alterasyonu, riyolit/riyodasitler içinde ise killeşme, silisleşme ve alünitleşmedir. Dokanak ilişkileri, yapısal-dokusal özellikler ve yan kayaç alterasyonları birlikte değerlendirildiğinde; Karacaali magmatik kompleksinde gözlenen demir, bakır-molibden ve kurşun-çinko zenginleşmelerinin aynı magmatik süreçlerin ürünleri olmaları gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Bu zenginleşmelerin, granitik bir magmayla bunun içine sokulum yapan bazaltik bir magma arasında gelişen etkileşim, karışım ve farklılaşma süreçleri ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Öz: Çankırı Havzası`nın kuzeybatısında yayılım gösteren Hançili formasyonu Alt Miyosen yaşlı Kumartaş formasyonu üzerine geçişli olarak gelmektedir. Erken Pliyosen sonrasında doğuya doğru bindiren bir tektonik kama ile parçalanmış bulunan bu formasyonların sedimantasyonuyla eş yaşlı yapılar gözlemlenmiş ve Erken-Orta Miyosen`de etkin olan genişlemeli tektoniğe ait veriler olarak sunulmuştur.