Türkiye Jeoloji Bülteni
Türkiye Jeoloji Bülteni

Türkiye Jeoloji Bülteni

2005 TEMMUZ Cilt 48 Sayı 2
KAPAK
PDF Olarak Görüntüle
KÜNYE
PDF Olarak Görüntüle
İÇİNDEKİLER
PDF Olarak Görüntüle
Yozgat Botaliti Kuzey Bölümündeki Lökogranitlerin Petrolojisi
Musa Avni Akçe Yusuf Kağan Kadioğlu
PDF Olarak Görüntüle

Öz: Yozgat Batoliti, Orta Anadolunun kuzeyine düşmekte ve Orta Anadolu Kristalen Karmaşığının en büyük felsik plutonunu temsil etmektedir. İnceleme alanı başlıca granitik ve gabroyik kayaçlardan meydana gelmektedir. Granitik kayaçlar pembe renkli olup, çalışma alanının en yaygın birimini oluşturmakta ve kendi içerisinde 3 alt birime ayrılmaktadır. Bunlar iri taneli biyotit muskovit granit, ince taneli biyotit muskovit granit ve iri kuvarslı ince taneli muskovit granittir. Bütün bu alt birimler birbirleri ile tedrici dokanak ilişkisi sergilemekte ve hiç birisinde mafık mikrogranuler anklav görülmemektedir. Mikroskop çalışmalarına göre; granitlerin bütün alt birimleri farklı oranlarda başlıca kuvars, K feldispat, mika ve granat mineralleri içermektedir. Tüm kayaç jeokimyası sonuçlarına göre; granitler subalkalin magmatik kayaçlar olup, kalkalkalin bileşimdedirler. Tektonik ayırtman diyagramlarına göre bu granitlerin daha çok çarpışmayla-eş yaşlıgranitlerin alanlarına düştüğü görülmektedir. Granitlerin ORG`a göre normalize edilmiş profilleri SynCOLG ile benzer ilişki sergilemekte, LIL elementler açısından zenginleşme ve HFS elementler açısından isefakirleşme göstermektedirler. 

  • Yozgat Batoliti

  • S-tipi Granit

  • Petroloji


  • Akçe, M.A., 2003. Yozgat Batolitinin Kuzey Bölümünün Jeoloji ve Petrolojisi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Yüksek Lisans Tezi, 117 s., (yayınlanmamış)

  • Akçe, M.A. ve Kadıoğlu, Y.K. 2003. Yozgat Batolitindeki Kabuk Kökenli Lökogranitlerin Jeoloji ve Petrolojisi, S. Demirci Üni., Müh.- Mim. Fak., 20. Yıl Jeol. Semp., Bildiri Özleri, İsparta, s. 140.

  • Akıman, O., Erler, A., Göncüoğlu, M. C., Güleç, N., Geven, A., Türeli, T.K. and Kadıoğlu, Y.K., 1993. Geochemical characteristics of granitoids along the western margin of the Central Anatolian Crystalline Complex and their tectonic implications: Geol. J., 28,371 -382.

  • Aydın, N.S., Göncüoğlu, M.C. and Erler, A., 1998. Latest cretaceous magmatism in the Central Anatolian Crystalline Complex: review of field, petrographic and geochemical features. Turkish Journal ofEarth Sciences, 7; 259-268.

  • Barbarin, B., 1990. Granitoids: main petrogenetic classifications in relation to origin and tectonic setting. Geol. Journal, 25,. 227-238.

  • Boztuğ, D., 1995. Kırşehir bloğundaki Yozgat batoliti doğu kesiminin (Sorgun güneyi) petrografisi, ana element jeokimyası ve petrojenezi. İstanbul Üniversitesi, Yerbilimleri, 9,1-2; 1-20.

  • Boztuğ, D., 1998. Post-Collisional Central Anatolian Alkaline Plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 145-165.

  • Büyükönal, G, 1979. Yozgat yöresi plutonit ve volkanitlerinin petrolojisi. A.Ü.F.F. Jeoloji Müh. Böl. (Yayınlanmamış), Ankara.

  • Dalkılıç, B., 1985. Geology of the Sarıhacıh-DivanlıAzizli region (Yozgat, Turkey): Unpubl. M.S. thesis, Middle East Tech. Univ., 81 p.,Ankara.

  • Ekici, T., 1997. Yozgat Batoliti Yozgat güneyi kesiminin petrolojisi. C.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 75 s, (yayınlanmamış).

  • Erdoğan, B., Akay, E. and Uğur, M.Ş., 1996. Geology of the Yozgat Region and Evolution of the Collisional Cankiri Basin. International Geology Review, Vol. 38; p. 788-806.

  • Erler, A., Akıman, O., Unan, C., Dalkılıç, B., Geven, A., ve Önen, P., 1991. Kaman (Kırşehir) ve Yozgat yörelerinde Kırşehir Masifi magmatik kayalarının petrolojisi ve jeokimyası. Doğa-Tr. ofEngineering and Environmental Sciences. 15, s. 76-100.

  • Erler, A. ve Bayhan, FL, 1995. Orta Anadolu Granitoid`lerinin genel değerlendirilmesi ve sorunları. Yerbilimleri, 17,49-67.

  • Erler, A. and Göncüoğlu M.C., 1996. Geologic and Tectonic Setting of the Yozgat Batholith, Northern Central Anatolian Crystalline Complex, Turkey. International Geology Review, Vol. 38, p. 714-726.

  • Foster, D.A., Schafer, C., Fanning, C.M. and Hyndman, D.W., 2001. Relationships between crustal partial melting, plutonism, orogeny, and exhumation: Idaho-Bitterroot batholith. Tectonophysics 342,313-350.

  • Gençalioğlu-Kuşcu, G., 1999. Orta Anadolu Kristalen Kompleksi`ndeki Akçakışla Graniti (Yozgat) ve Yozgat Batoliti Granitoyidlerinin Jeokimyasal ve Petrojenetik Karşılaştırması. 52. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiriler Kitabı, s. 247-254. Ankara.

  • Göncüoğlu, M.C., Toprak, V., Kuşçu İ., Erler, A., and Olgun, E., 1991. Geology ofthe western part of the Central Anatolian Massif, Part 1: Southern Section: Unpubl. Report No. 2909, Turkish Petroleum Company (in Turkish).

  • Göncüoğlu, M.C., Erler, A., Toprak, V., Yalınız, K., Olgun, E., and Rojay, B., 1992. Geology of the western part of the Central Anatolian Massif, Part 2: Central Section: Unpubl. Report No. 3155, Turkish Petroleum Company (in Turkish).

  • Göncüoğlu, M.C., Erler, A., Toprak, V., Olgun, E., Yalınız, K., Kuşçu, L, Koksal, S., and Dirik, K., 1993. Geology of the cenral part ofthe Central Anatolian Massif, Part 3: Geological evolution of the Central Kızılırmak Tertiary Basin: Unpubl. Report No. 3313, Turkish Petroleum Company (in Turkish).

  • Güleç, N., 1994. Rb-Sr isotope data from the Ağaçören granitoid (East of Tuz Gölü): geochronological and genetical implications: Turkish Journal of Earth Sciences, 3,39-43.

  • Güleç, N., Toprak, V., Kadıoğlu, Y.K. and Barreiro, B., 1996. Anatomy of a gabbro body and its bearing on the origin ofmafic enclaves in the Cretaceous Ağaçören granitoid (central Turkey). Israel Journal ofEarth Sciences, 45; 169-192.

  • Güleç, N. and Kadıoğlu, Y.K., 1998. Relative involvement of mantle and crustal components in the Ağaçören granitoid (central Anatolia - Turkey): estimates from trace element and Srisotope data. Chemie der Erde, 58; 23-37.

  • Harris, N.B.W., Pearce, J.A. and Tindle, A.G., 1986. Geohemical characteristics of collision-zone magmatism, In: Coward M.P. Reis A.C. (eds), Collision tectonics, Spec. Pub)., Geol. Soc., 19, 67-81.

  • Irvine, T. N. and Baragar, W. R. A., 1971. A Guide to the chemical classification ofthe common volcanic rocks, Can. J. Earth Sci., v.8,523-548.

  • Kadıoğlu, Y.K. and Güleç, N., 1999. Types and genesis of the enclaves in central Anatolian granitoids, Geological Journal. Geol. J., 34, 243-256, Ankara.

  • Kadıoğlu, Y.K., Dilek, Y, Güleç, N., and Foland, K.A., 2003. Tectonomagmatic evolution of bimodal plutons in the Central Anatolian Complex, Turkey. The Journal ofGeology, 111; 671-690.

  • Ketin, İ., 1955. Yozgat bölgesininjeoloji ve OrtaAnadolu Masifi` nin tektonik durumu. T.J.K Bülteni, s. 6, 1-28.

  • Le Maitre, R.W., Bateman, P., Dudek, A., Keller, J„ Lameyre, J., Le Bas, M.J., Sabine, P.A., Schmid, R., Sorensen, H., Streckeisen, A., Woolley, A.R. and Zanettin, B., 1989. A classification of igneous rocks and glossary ofterms. Blackwell, Oxford.

  • Maniar, P.D. and Piccoli, P.M., 1989. Tectonic discrimination of granitoids: Geol. Soc. of Amer. Bull., v.101,635-643.

  • Middlemost, E.A.K., 1975. The basalt clan, Earth Sci. Rev., 11,337-364.

  • Pearce, J.A., Harris, N.B.W. and Tindle, A.G., 1984. Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretation of granitic rocks: Jour. Petrol., v. 25,956-983.

  • Shand, S.J., 1947. Eruptive Rocks, John Wiley, NewYork.

  • Suarez, M., Naranjo, J.A. and Puig, A., 1990. Mesozoic `S-like` granites of the central and southern Andes; A review. In: Kay, S.M. and Rapela, C.W. (Eds), Plutonism from Antarctica to Alaska, Geological Society ofAmerica Special Paper 241,2732.

  • Sylvester, P.J., 1998. Post-collisional strongly peraluminous granites. Lithos, 45, pp. 2944.

  • Tatar, S., 1997. Yozgat Batoliti Şefaatli Kuzey Kesiminin (Güney Yozgat) Petrolojik İncelenmesi. C.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 94 s, (yayınlanmamış).

  • Tatar, S. ve Boztıığ, D., 1997. Yozgat Batoliti GB Kesimindeki (Şefaatii-Yerköy Arası) Monzonitik Birlikte Fraksiyonel Kristalleşme ve Magma Karışması (Magma Mingling/Mixing) Süreçleri. Yerbilimleri, 30, s. 539-562.

  • Tatar, S. and Boztuğ, D., 1998. Fractional crystallization and magma mingling/mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat Batholith (Şefaatli-Yerköy, SWYozgat). Tr. J. ofEarth Sciences, 7; 215-230.

  • Yalınız, K.M., Aydın, N.S., Göncüoğlu, M.C. and Parlak O., 1999. Terlemez quartz monzonite ofCentral Anatolia (Aksaray-Sarıkaman): age, petrogenesis and geotectonic implications for ophiolite emplacement. Geological Journal, 34; 233-242.

  • Akçe, M , Kadıoğlu, Y . (2005). Yozgat batoliti kuzey bölümündeki lökogranitlerin petrolojisi . Türkiye Jeoloji Bülteni , 48 (2) , 1-20 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjb/issue/28538/304389

    • Kuzeybatı Anadoluda`ki Bitümlü Şeyllerin Organik Jeokimyasal Özellikleri ve Çökelme Ortamları
    Reyhan Kara Gülbay Sadettin Korkmaz
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Bu çalışmada, Kuzeybatı Anadolu`da Beypazarı, Seyitömer, Himmetoğlu, Hatıldağ, Gölpazarı veBahçecik bölgelerinde yer alan Tersiyer yaşlı bitümlü şeyllerin organik jeokimyasal özellikleri ve çökelme ortamları incelenmiştir. Bu sahalara ait bitümlü şeyller genel olarak yüksek Hİ ve düşük Oİ değerleri ile tipiktirler. Piroliz/TOK analiz sonuçlarına göre Beypazarı, Himmetoğlu, Gölpazarı ve Bahçecik bitümlü şeyİleri Tip Ikerojen, Seyitömer ve Hatıldağ bitümlü şeylleri ise baskın olarak Tip I, az oranda da Tip II kerojeniçermektedir. Tmax değerleri, bütün sahalara ait bitümlü şeyllerin olgunlaşmadığını göstermektedir. GC analizlerine göre, Beypazarı ve Seyitömer bitümlü şeyi örneklerinde sadece C,7 ve C18 n-alkanla rkaydedilmiş, diğer n-alkanlar tespit edilememiştir. Himmetoğlu, Hatıldağ, Gölpazarı ve Bahçecik bitümlü şeyi örmeklerinde ise genellikle düşük numaralı n-alkanların daha baskın olduğu bir hodal bir dağılım gözlenmiştir. Bu dağılım bitümlü şeyllerin baskın olarak algal ve daha az oranda karasal organik madde içerdiğini göstermektedir. Pr/Ph oranına göre Beypazarı, Seyitömer ve Hatıldağ bitümlü şeylleri anoksik, Himmetoğlu, Gölpazarı ve Bahçecik bitümlü şeylleri ise suboksik bir ortamda çökelmiştir. GC-MS analizlerine göre, m/z 217 ve m/z 191 kütle kromatogramından hesaplanan biyomarker parametreleri bitümlü şeyllerin olgunlaşmamış organik madde içerdiğini göstermektedir. Tuzluluğa işaret eden gamaseran, Beypazarı sahası hariç diğer bütün şeyi örneklerinde kaydedilmiştir. Diğer biyomarker parametreleri de dikkate alındığında, bitümlü şeyllerin tuzlu bir ortamda çökeldikleri ortaya çıkmaktadır. Genel olarak veriler, bitümlü şeyllerin gölsel bir ortamda çökeldiğini göstermektedir. Bununla birlikte, sadece Seyitömer bitümlü şeylleri için kaydedilen iz miktardaki C30 steran denizel katkıya işaret etmekte ve bu zaman zaman denizel etkiye maruz kalan gölsel bir çökelme ortamının varlığını ortaya koymaktadır.

  • KB Anadolu

  • bitümlü şeyl

  • TOK

  • kerojen

  • organik olgunluk

  • n-alkan

  • biyomarker


  • Burwood, R., Leplat, P., Mycke, B. ve Paulet, J.,1992. Rifted Margin Source Rock Depositon: A Carbon Isotope and Biomarker Study ofa West African Lower Cretaceous “Lacustrine” Section. Organic Geochemistry, 19,41-52.

  • Connan, J., 1993. Molecular Geochemistry in Oil Exploration, In: Applied Petroleum Geochemistry (M.L., Bordenave, ed.), Paris.

  • Didky, B.M., Simoneit, B.R.T., Brassell, S.C. ve Eglinton, G., 1978. Organic Geochemical Indicators of Paleoeoenvironmental Conditions ofSedimentation. Nature, 272,216­ 222.

  • Ekweozor, C.M. ve Udo, O.T., 1988. The Oleananes: Origin, Maturation and Limits ofOccurence in Southern Nigeria Sedimentary Basins. In: Advances in Organic Geochemistry 1987 (L. Mattavelli ve L. Novelli, eds.), Oxford, Pergamon Press, 131-140.

  • Espitalie, J., Madec, M. ve Tissot, B., 1977. Source Rock Characterization, 9^ Offshore Technology Conference, 439-444.

  • Grantham, P.J., 1986. Sterane Isomerisation and Moretane/Hopane Ratios in Crude Oils Derived from Tertiary Source Rocks. Organic Geochemisrty, 9,293-304.

  • Hanson, A.D., 1999. Organic Geochemistry and Petroleum Geology, Tectonics and Basin Analysis of Southern Tarim and Northern Qaidam Basin, Northwest China: Ph.D. Disseretation, Stanford University, Stanford, California, 388 p.

  • Hanson, A.D., Zhang, C., Moldowan, J.M., Liang, D.G. ve Zhang, B.M., 2000. Molecular Organic Geochemistry of the Tarim Basin, Northwest China,AAPG Bulletin, 84,1109-1128.

  • Hunt, J.M., 1995. Petroleum Geochemistry and Geology, W.H. Freeman and Company, New York. 743 p.

  • Jacobson, S.R., 1991. Petroleum Source Rocks and Organic Facies. In: Source and Migration Processes ve Evaluation Techniques (R.K. Merrill, ed.), 3-11, Oklahoma.

  • Kara Gülbay, R., 2004, KB Anadolu`daki Bitümlü Şeyllerin Organik Jeokimyasal Özellikleri, Çökelme Ortamları ve Hidrokarbon Potansiyeli, KTÜ, FBE, Doktora Tezi, 208 s. Trabzon.

  • Kvenvolden, K.A. ve Simoneit B.R.T., 1990. Hydrothermally derived petroleum examples from Guaymas Basin, Gulf of California, and Escanaba Trough, northeast Pacific Ocean, AAPG, 74,223-237.

  • Langford, F.F. ve Blanc-Valleron, M.M., 1990. Interpreting Rock-Eval Pyrolysis Data Using Graphs of Pyrozilable Hidrocarbons vs. Total Organic Carbon,AAPG Bulletin, 74,799-804.

  • Mackenzie, A.S., Patience, R.L., Maxwell, J.R., Vandenbroucke, M. ve Durand, B., 1980. Molecular Parameters of Maturation in the Toarcian Shales, Paris Basin-1. Changes in the Configurations of Cyclic Isoprenoid Alkanes and Triterpanes. Geochimica Cosmochimica Acta 44,1709-1721.

  • Mann, U., Korkmaz, S., Boreham, C.J., Hertle, M., Radke, M. ve Wilkes, H., 1998. Regional Geology, Depositional Environment and Maturity of Organic Matter of Early to Middle Jurassic Coals, Coaly Shales and Claystones from the Eastern Pontides, NE Turkey, International Journal ofCoal Geology, 37,257­ 286.

  • Merril, R.K., 1991. Source and Migration Processes ve Evaluation Techniques (R.K. Merrill, ed.), 213 p., Oklahoma.

  • Moldowan, J.M., Seifert, W.K. ve Gallegos, E.J., 1985. Relationship Between Petroleum Composition and Depositional Environment of Petroleum Source Rocks. AAPG Bulletin, 69,1255-1268.

  • Mukhopadhyay, P.K., Wade, J.A. ve Kruge, M.A., 1995. Organic Facies and Maturation of Jurassic/Cretaceous Rocks, and Possible OilSource Rock Corelation Based on Pyrolysis of Asphaltenes, Scotion Basin, Canada, Organic Geochemistry, 22(1), 85-104.

  • Özçelik, O., 2002. Beypazarı (Ankara) Kuzeyinde Miyosen Yaşlı Bitümlü Birimlerin Organik Jeokimyasal Özellikleri, TJB, 45,1.

  • Peters, K.E. ve Moldowan, J.M., 1993. The Biomarker Guide: Interpreting Molecular Fossils in Petroleum and Ancient Sediments. Englewood Cliffs, N.J.:Prentice-Hall.

  • Peters, K.E., Moldowan, J.M., Schoell, M. ve Hempkins, W.B., 1986. Petroleum Isotopic and Biomarker Composition related to Source Rock Organic Matter and Depositional Environment, Organic Geochemistry, 10, 17­ 27.

  • Riva, A.,Caccialanza, P.G. ve Quagliaroli, F., 1988. Recognition of 18(H) oleanan in several crudes and Tertiary-Upper Cretaceous sediments. Definition of a new maturity parameters. In: Advances in Organic Geochemistry 1987 (L.Mattavelli ve L.Novelli, eds.), Oxford, Pergamon Press, 671-675.

  • Riva, A., Riolo, J., Mycke, B., Ocampo, R., Callot, H.J., Albrecht, P. ve Nali, M., 1989. Molecular Parameters in Italian Carbonate Oils: Reconstruction of Past Depositional Environments, 14th International Meeting on Organic Geochemistry, Paris, September 18­ 22, Abstracts, Number 335.

  • San, A., 1985. Himmetoğlu Köyü (Göynük-Bolu) Linyit Sahasının Ekonomik Jeolojisi,AÜ, FBE, Yüksek LisansTezi,Ankara.

  • Sarı, A., 1999. Himmetoğlu Formasyonu (GöynükBolu) Bitümlü Şeyllerinin Organik Jeokimyasal İncelemesi. 1. BatıAnadolu Enerji Sempozyumu, 8-14 Mart, İzmir.

  • Seifert, W.K. ve Moldowan, J.M., 1978. Applications of Steranes, Terpanes, and Monoaromatics to the Maturation, Migration, and Source of Crude Oils. Geochimica et Cosmochimica Acta, 42, 77-95.

  • Seifert, W.K. ve Moldowan, J.M., 1980. The Effect of Thermal Stress on Source Rock Quality as Measured by Hopane Stereochemistry. In, Advances in Organic Geochemistry (A.G. Douglas ve J.R. Maxwell, eds.), Oxford, Pergamon Press, 229-237.

  • Seifert W.K. ve Moldowan J.M., 1981. Paleoconstruction by Biological Markers. GeochimicaCosmochimicaActa, 45,783-794.

  • Seifert, W.K. ve Moldowan, J.M., 1986. Use of Biological Markers in Petroleum Exploration. In: Methods in Geochemistry and Geophysics (P.B. Johns, ed.), 24,261-290.

  • Spiro, B., 1984. Effects of the Mineral Matrix on the Distribution of Geochimical Markers in Thermally Affected Sedimentary Sequences, Organic Geochemistry, 6,543-559.

  • Şener, M. ve Şengüler, İ., 1991. Beypazarı Bitümlü Marnlarının Jeolojisi ve Ekonomik Kullanım Alanları, RaporNo: 9202, MTA,Ankara.

  • Şener, M ve Şengüler, İ., 1992a. Seyitömer Bitümlü Marnlarının Jeolojisi, Kullanım Olanakları ve Akışkan Yatakta Yakma Test Sonuçları, Rapor No: 9441, MTA,Ankara.

  • Şener, M. ve Şengüler, İ., 1992b. Hatıldağ (BoluGöynük) Bitümlü Şeyi Sahasının Jeolojisi ve Teknolojik Kullanım Olanakları, Rapor No: 9445, MTA, Ankara.

  • Şener, M., Şengüler, İ., ve Kök, M.V., (1994). Geological Consideration for the Economic Evaluation of Oil Shale Deposits in Turkey, Fuel, 74,7,999-1003.

  • Şener, M ve Şengüler, İ., 1997. Geological, Mineralogical Characteristics of Oil Shale Bearing Deposits in the Hatıldağ Oil Shale Field, Fuel, 77,8,871-880.

  • Şengüler, İ., İpeksever, M. ve Sümer, A., 1982. Seyitömer (Kütahya) Bitümlü Mam Sahasının Jeolojisi ve Ekonomik Olanakları, Rapor No: 7324, MTA, Ankara.

  • Taka, M. ve Şener, M., 1988. Himmetoğlu (GöynükBolu) Sahasının Bitümlü Şeyi Olanakları ve Sondajlan, RaporNo: 8533, MTA, Ankara.

  • Talu, S., 1967, Bahçecik (İzmit) Bitümlü Şeylleri, MTA RaporNo: 4667,Ankara.

  • Tissot, B.P. ve Welte, D.H., 1984. Petroleum Fonnation and Occurence, SpringerVerlag,Berlin, p.694.

  • Wang H.D. ve Philp, R.P., 1997. Geochimical Study of Potential Source Rocks and Crude Oils in the Anadorka Basin, Oklahoma, AAPG Bulletin, 81,249-275.

  • Waples, D.W., 1985. Geochemisrty in Petroleum Exploration, D.Reidel Publ.Comp., Boston, p.223,

  • Waples, D.W. ve Machihara, T., 1991. Biomarkers for Geologists-A pratical Guide to the Application of Steranes and Triterpanes in Petroleum, AAPG Methodsin Exploration, No:9,85 p.

  • Yanılmaz, E., ipeksever, M. ve Aslan, N., 1980. Gölpazarı (Bilecik) Bitümlü Şist Sahası Hakkında Rapor, Rapor No: 7060, MTA, Ankara.

  • Karagülbay, R , Korkmaz, S . (2005). Kuzeybatı Anadolu`daki bitümlü şeyllerin organik jeokimyasal özellikleri ve çökelme ortamları . Türkiye Jeoloji Bülteni , 48 (2) , 21-42 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjb/issue/28538/304391

    • Cora Maarı`nın (Eeciyes Volkanik Bölgesi) Fiziksel Volkanolojisi
    Cüneyt Atilla Gonca Kuşcu
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Cora Maarı (CM), Kapadokya Volkanik Bölgesi (KVB)`nde Erciyes Dağı`nın yaklaşık 20 km kuzeybatısında yer alan Kuvaterner yaşlı monojenetik bir volkandır. CM ortalama 1.2 km çapında hemen hemen dairesel bir şekle sahip krateriyle maar tipi volkanlara tipik bir örnektir. Krateri çevreleyen iyi tabakalanmış taban yayılım ürünlerinin (base surge) kalınlığı ortalama 40 m`dir. Bu istif içerdiği malzemenin özelliklerine göre çeşitli fasiyeslere ayrılmıştır. CM kraterinin D/d oranı 12’dir. Bu değerler ile CM dünyadaki güncel maar kraterleriyle karşılaştırıldığında nispeten olgun bir maardır. Cora kraterinin duvarları yer yer Kuvaterner yaşlı, maar oluşumundan önceki yer seviyesini temsil eden andezitik lav akıntılarıyla çevrelenmiştir. Taban yayılım istifi tutturulmamış olup, 70 cm boyuta ulaşan skorya, 130 cm boyutuna ulaşan litik bloklar, 1.2 cm çapa ulaşan yığışım lapillileri ve büyük oranda kül boyutlu volkanik malzemeden oluşmaktadır. Yığışım lapillileri hemen her seviyede gözlenir ve çerçeve (rim) ve çekirdek (core) tipi olarak sınıflandırılabilirler. Taban yayılım tabakaları taşınma yönünü işaret eden, çok iyi gelişmiş anti dune yapıları gösterirler. CM istifinde hem ilerleyen, hem de gerileyen dune yapıları mevcuttur. Diğer çökelme yapıları ise, çarpma ve kanal yapılarıdır. CM taban yayılım çökellerinin tabaka yapılarında gözlenen dikey ve yanal fasiyes değişikliğinin sırasıyla taban yayılımının akış gücünde bir azalma ve taban yayılım birimlerinin asılı tefra yükü taşınma hızında bir azalma ve/veya tefra yükünde bir artma nedeniyle oluştuğu düşünülmektedir. CM taban yayılım istifinde 5 ayrı lokasyondan tabaka tabaka kesit ölçülmüştür. Bu kesitler kraterden yaklaşık 500, 750, 1000 m uzaklıkta bulunan ve 400 m uzunluğunda bir tefra profili boyunca ölçülmüş ve ömeklenmiştir. Alman örnekler tane boyu (granülometrik) analizine tabii tutulmuşlardır. Toplam 168 örnek d? = -5 ile +4 (32mm-l/16 mm) aralığını kapsayacak şekilde elek setiyle elenmiştir. Elde edilen veriler kullanılarak CM için çizilen O örtüşmektedir. İki modlu (bimodal) bir dağılım gösteren CM taban yayılım ürünleri çok kötü boylanmışlardır.  Yamukluk, bu depozitler için hem pozitif, hem de negatif alanda yer almaktadır.

  • Cora Maar

  • Kapadokya Volkanik Bölgesi

  • taban yayılım ürünleri

  • sedimanter yapılar

  • yığışım lapillisi

  • tane boyu analizi

  • Cam, S. A., 2000. The Lamongan volcanic field, East Java, Indonesia: physical volcanology, historic activity and hazards. J. Volcanol. Geotherm. Res., 95,81-108.

  • Cas, R. A. E, 1989. Physical volcanology in Australian and New Zealand Cainozoic intraplate terrains. In: Johnson, R. W (ed.) Intraplate volcanism in easternAustralia andNewZealand, 55-85.

  • Cas, R. A. E, Wright, J. V., 1987. Volcanic Successions. Chapman and Hall, 528 s

  • Cole, P. D., 1991. Migration direction of sand-wave structures in pyroclastic-surge deposits: Implications for depositional processes. Geology, 19,1108-1111.

  • Crowe, B. M., ve Fisher, R. V., 1973. Sedimentary structures in base surge deposits with special reference to cross bedding, Ubehebe Craters, Death Valley, California. Geol. Soc. America Bull., 84,663-682.

  • Fisher, R.V., 1977. Erosion by volcanic base surge density currents: U-shaped channels. Geol. Soc. Am. Bull. 88,1287-1297.

  • Gençalioğlu Kuşçu, G., 2005. Kalkalkalin Karakterli Bir Maar Volkanı: Cora Maarı, Erciyes Volkanik Kompleksi (Kayseri). 1. Ulusal Jeokimya Sempozyumu, Bursa, Bildiriler Kitabı (baskıda).

  • Gençalioğlu Kuşçu, G., Şatvan, N., ve Atilla, C., 2004. An example to Quaternary maar volcanism in Cappadocian Volcanic Province: Cora Maar, Central Anatolia, Turkey. 2nd International Maar Conference, Kecskemet, Hungary, Abstracts, 59.

  • Gençalioğlu Kuşçu, G.,Atilla, C., Cas, R. A. E, ve Kuşçu, Î., 2005. Physical Volcanology ofthe CoraMaar, Cappadocian Volcanic Province (central Anatolia, Turkey), J. Volcanol. Geotherm. Res., (incelemede).

  • Gevrek, A. İ., ve Kazancı, N., 2000. A Pleistocene, pyroclastic-poor maar from central Anatolia, Turkey: influence of a local fault on a phreatomagmatic eruption. J. Volcanol. Geotherm. Res., 95,309-317.

  • Inmann, D.L., 1952. Measures of describing the size distribution of sediments. J. Sediment. Petrol., 22,125-145.

  • Kazancı, T.N., Gevrek, A.İ. ve Varol, B., 1995. Facies changes and high calorific peat formation in a Quaternary maarlake, CentralAnatolia, Turkey: the possible role of geothermal processes in closed lacustrine basin. Sedimentary Geology. 94,255-266

  • Keller, J., 1974. Quaternary maar volcanism near Karapınarin centralAnatolia. Bull. Volcanol, 38,378-396.

  • Kienle, J., Kyle, P.S., Motyka, J., ve Lorenz, V, 1980. Ukinrek maars, Alaska. 1. April 1977 eruption sequence, petrology and tectonic setting. J. Volcanol. Geotherm. 7,11-37.

  • Lorenz, V, 1973. On the formation of maar. Bull. Volcanol. 37,183-204.

  • Lorenz, V., 1974. Vesiculated tuffs and associated features. Sedimentology, 21,273-291.

  • Lorenz, V., 1986. On the growth ofmaars and diatremes and its relevance to the formation oftuffrings. Bull. Volcanol., 48,265-247.

  • Lorenz, V, 2004. Syneruptive and posteruptive hazards ofmaar-diatreme volcanoes. Occasional Papers ofthe Geological Institute ofHungary (Abstract volume of the 2nd International Maar Conference, Budapeşte, Macaristan), 203, s. 71.

  • Moore, J.G., Nakaramura, K., ve Alcazar, A., 1966. The eruption ofTaal volcano. Science 151,955-960

  • Nemeth, K., Martin, U., ve Harangi, Sz., 2001. Miocene phreatomagmatic volcanism at Tihany (Pannonian Basin, Hungary). J. Volcanol. Geotherm.Res., Ill, 111-135.

  • Pier, J.G., Luhr, J.F., Podosek, F.A. ve Aranda-Gomez, J.J.,1992. The La Brena-El Jagüey Maar Complex, Durango, Mexico: II. Petrology and geochemistry. Bulletin ofVolcanology, 54,405­ 428.

  • Schumacher, R., ve Schmincke, H. U., 1991. Internal structure and occurrence of accretionary lapillia case study at Laacher See volcano. Bull. Volcano!., 53,612-634.

  • Schmincke, H. U., Fisher, R.V., ve Waters, A. C., 1973. Antidune and chute and pool structures in the base surge deposits of the Laacher See area, Germany. Sedimentology, 20,553-574.

  • Self, S., Kienle, J., ve Huot, J.P., 1980. Ukinrek maars, Alaska. II. Deposits and formation ofcraters. J. Volcanol. Geotherm. Res., 7,39-65

  • Sohn, Y. K., ve Chough, S. K.., 1989. Depositional structures of the Suwolbong tuff ring, Cheju Island (Korea). Sedimentology, 36,837-855.

  • Şen, E. Kürkçüoğlu, B., Aydar, E., Gourgaud, A., ve Vincent, P. M., 2003. Volcanological evolution ofMount Erciyes stratovolcano and origin ofthe Valibaba Tepe ignimbrite (Central Anatolia, Turkey). J. Volcanol. Geotherm. Res., 125,225­ 246.

  • Toprak, V, 1998. Vent distribution and its relation to regional tectonics, Cappadocian Vo 1 c a n i c s, Turkey. J. Volcanol. Geotherm. Res. 85,55-67.

  • Türkecan, A., Kuzucuoğlu, C., Mouralis, D., Pastre, J-E, Atıcı, Y., Karabıyıkoğlu, M., ve Guillou, H., 2004. Erciyes Yanardağı`nm freatomagmatik ürünlerine bir örnek: (Cora Maarı). 57. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri (poster), 296­ 297.

  • Walker, G. P. L., 1971. Grain-size characteristics of pyroclastic deposits. J. Geol., 79,619-714.

  • Waters, A., ve Fisher, R. V, 1970, Maar volcanoes: Columbia River Basalt Symp., 2nd, Cheney, .Washington, Proc.: Eastern Washington State Coll. Press, 157-170

  • Waters, A., Fisher, R. V, 1971. Base surges and their deposits: Capelinhos and Taal Volcanoes. J. Geophys. Res., 76,5596-5614

  • Wohletz, K.H., ve Sheridan, M.F., 1979. A model of pyroclastic surge. Spec. Pap. Geol. Soc. Am., 180,177-194.


  • Atilla, C , Gençalioğlu Kuşçu, G . (2005). Cora Maar`ının (Erciyes Volkanik Bölgesi) Fiziksel Volkanolojisi . Türkiye Jeoloji Bülteni , 48 (2) , 43-58 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjb/issue/28538/304392

    • Mersin-Tarsus Kıyı ve Yamaç Akiferlerinin Hidro Jeokimyası
    Zübeyde Hatipoğlu Bağci Celal Serdar Bayari
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Mersin-Tarsus kıyı ve yamaç akiferlerinin Berdan Nehri ile Karakuz Dere arasında kalan kesiminde yüzey ve yeraltısuyu kalitesi 2001-2002-2003 yıllarında yapılan yerinde ölçüm ve analizler ile zaman ve konuma bağlı olarak incelenmiştir. İncelenen alanda yeraltısuyunun sıcaklığı 20-26 °C, pH`ı 6.4-8.6, elektriksel iletkenliği 385-6890 mikroS/cm arasında değişmektedir. Mevcut iki sıcak su kuyusunda sıcaklık38-40°C, pH 7.32-7.59, özgül elektriksel iletkenlik 10900-12000 mikroS/cm arasında değişmektedir. Yeraltısuyu örneklerinin çoğunluğu Ca-HCO3 fasiyesindedir. Ayrıca, MgHCO3, NaHCO3, NaCl, CaSO4 veNaSO4 fasiyesinde sular da saptanmıştır. Yeraltısuyu örneklerinin nitrat içeriği incelenen pek çok noktada içmesuyu sınır değerini aşmaktadır. Sınırlı sayıda örnekte Fe, Cd derişiminin müsaade edilebilir değerin üzerinde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca az sayıda örneğin tuzlu su girişiminden etkilendiği saptanmıştır. 

  • Hidrojeokimya

  • Mersin

  • su kalitesi

  • yeraltısuyu

  • Adams S., Titus, R., Pietersen, K., Tredoux, G. ve Harris, C., 2001. Hydrochemical characteristics of aquifers near Sutherland in the Western Karoo, South Africa. Journal of Hydrology. 241, 91­ 103.

  • Appelo, C.A.J. ve Postma, D., 1996. Geochemistry, Groundwater and Pollution. A.A. Balkema, Roterdam, 536 s.

  • DSİ, 1978. Mersin, Berdan ve Efrenk Ovaları hidrojeolojik etüd raporu. Ankara, 60 s.

  • Değirmenci, M. ve Altin A. 2001. Mersin-Erdemli arası sahil bölgesinde yeraltısuyu kirliliğinin araştırılması. Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma Fonu Sonuç Raporu, Rapor No: M149, Sivas, 58 s

  • Demirel, Z., 2004. The history and evaluation of saltwater intrusion into a coastal aquifer in Mersin, Turkey. Journal of Environmental Management, 70,275-282

  • Hatipoğlu, Z., 2004. Mersin-Tarsus kıyı akiferinin hidrojeokimyası. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü., Ankara, Doktora Tezi, 142 s (yayınlanmamış).

  • Hem, J.D., 1985. Study And Interpretation of The Chemical Characteristics of Natural Water. U.S.A Geological Survey Water-Supply Paper 2254,263 S.

  • McNeelly, R.N, Neimanis V.P., ve Dwyer L., 1979. Water Quality Sourcebook, A Guide to Water Quality Parameters. Inland Waters Directorate, Water QualityBranch, Ottawa, Canada, 88 S.

  • Şenol, M., Şahin, Ş. ve Duman T.Y., 1998. Adana-Mersin dolayının jeoloji etüd raporu. MTA, Ankara, 46 s. (yayınlanmamış).

  • TSE, 1997. Sular-içme ve kullanma suları (TS-266), Türk Standartları Enstitüsü,Ankara 25 s.


  • Hatipoğlu, Z , Bayarı, S . (2005). Mersin-Tarsus kıyı ve yamaç akiferlerinin hidrojeokimyası . Türkiye Jeoloji Bülteni , 48 (2) , 59-72 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjb/issue/28538/304394

    • SAYI TAM DOSYASI
    PDF Olarak Görüntüle