Türkiye Jeoloji Bülteni
  • Anasayfa
  • 2014 AĞUSTOS Cilt 57 Sayı 3
Türkiye Jeoloji Bülteni

Türkiye Jeoloji Bülteni

2014 AĞUSTOS Cilt 57 Sayı 3
KAPAK
PDF Olarak Görüntüle
KÜNYE
PDF Olarak Görüntüle
İÇİNDEKİLER
PDF Olarak Görüntüle
Balya (Balıkesir) Pb-Zn Madeni Atık Sahasının Biyojeokimyası ve Asidik Maden Drenajı Oluşumuna Etkileri
Nurgül Çelik Balci Serra Gül Meryem Menekşe Kiliç Nevin Gül Karagüler Eroal Sari M. Şeref Sönmez
PDF Olarak Görüntüle

Öz: Bu çalışmada, Türkiye`nin en büyük ve en eski maden atık sahası Balıkesir Balya Pb- Zn maden atık sahasının biyojeokimyası ve asidik maden drenajı (AMD) oluşumuna etkileri jeokimyasal, moleküler ve mikrobiyolojik teknikler birlikte kullanılarak araştırılmıştır. Balya atık sahasında Pb-Zn madencilik aktivitelerinden geride kalan sülfürce zengin pasaların/atıkların atmosferle teması sonucunda düşük pH`lı (2.7) ve yüksek metal içerikli (1.88 mg/L Pb, 24 mg/L Zn, 2.5 mg/L As ve 17 mg/L Cu) asidik sular oluşarak ortamın kontamine olmasına neden olmaktadır. Maden atığı, sediman, asidik ve yüzey suyu örneklerinde gerçekleştirilen jeokimyasal ve mikrobiyolojik analizler çevre açısından zararlı metallerin taşınmasında ve dağılımında sülfürce zengin atıkların ayrışmasından kaynaklanan asidik suların (pH 2.7) birincil etken olduğunu göstermiştir. Balya atık sahasında gelişen ve asidik drenaj suyu içeren göletlerde gerçekleştirilen kultivasyon temelli mikrobiyoloji çalışması sonucunda asidik suların ortalama asidofilik sülfür oksitleyen (aSOB) ve asidofilik Fe oksitleyen bakteri (aFeOB) miktarları sırası ile 8.4x108cell/ml ve 9.6 x107 cell/ml`dir. Aynı değerler, atıkların ulaştığı Maden deresi yüzey su örneklerinde 3.8 x106cell/ml ve 5.7x103 cell/ml olarak asidik sulara oranla daha düşük saptanmıştır. Maden deresi ve asidik gölet sedimanları üzerinde gerçekleştirilen 16S rDNA dizi analizine göre Balya atık sahasında Fe ve S döngüsünde Acidithiobacillus spp. grubuna bağlı prokaryotların dominant olduğu ortaya konmuştur.Bunun yanısıra, daha az oranda S oksidasyonunda etkili Sulfobacillus spp. populasyonuda tespit edilmiştir. Ayrıca, asidik suların ve atıkların ulaştığı daha düşük asidik karakter gösteren Maden Deresi sediman örneklerinde indirgenmiş sülfür türlerini (örn. kükürt) oksitleyen Thiobacillus spp. ve Thiovirgaspp. cinsine bağlı mikroorganizmalar tespit edilmiştir. Bu türlerin tespiti, sahada değişen jeokimyasal  koşullara uyum sağlayan dinamik bir mikrobiyal topluluğu göstermektedir. Sahada Fe oksitleyen ve indirgeyen mikroorganizmaların tespiti ile asidik sedimanlarda jarosit, plumbojarosit ve götit gibi ikincil Fe minerallerinin varlığı atıklardan metallerin salınımında, taşınımında ve depolanmasında mikrobiyal Fe döngüsünün önemli olduğunu göstermektedir. Tüm bu sonuçlar, Balya Pb-Zn maden atık sahasında S ve Fe döngüsünde etkili mikroorganizmaların asidik suların oluşumunda ve bileşiminde ana rol oynadıklarını ortaya koymaktadır.

  • Balya Pb-Zn Madeni atık Sahası

  • Biyojeokimya

  • Mikroorganizma

  • Pirit


  • Agdemir, N., Kırıkoglu, S., Lehmann, B. ve Tietze. J., 1994. Petrology and alteration geochemistry of the epithermal Balya Pb-Zn-Ag deposits, NW Turkey. Miner Deposita, 29,366–371.

  • Akyol, Z., 1978. Balya Madeni ve Atıkları Sorunu, Yeryuvarı ve İnsan, Mayıs, 68-69

  • Akyol, Z., 1980. Balıkesir, Balya, Arı-Orta Sahası Pb-Zn-Cu Cevher Yatağı Maden Jeolojisi ve Rezerv Çalışmaları, MTA Rap. No 6973.

  • Akyol. Z., 1982. Balıkesir-Balya bölgesinin jeolojisi, mineralojisi ve maden potensiyeli). Earth Sci Rev 3(1–2),168–169.

  • Aygen, T., 1956.Balya bölgesinin jeolojisi .Bull Miner Res Expl Inst Turkey D/11.

  • Aykol, A., Orgun, Y., Budakoglu, M., Turhan, M., Gultekin, AH., Yavuz, F., Esenli, V., Kumral, M,. 2002. Heavy metal pollution in Kocadere River Balya Balikesir, Turkey (in Turkey (in Turkish). 55th Geological Congress of Turkey, pp 30–31.

  • Balcı, N., Bullen, T.D., Witte-Lien ,K., Shanks, W.C., Motelica, M. ve Mandernack, K. W.,2006. Iron isotope fractionation during microbially stimulated Fe(II) oxidation and Fe(III) precipitation. Geochimica et Cosmochimica Acta, 70(3), 622-639.

  • Balcı, N., W.C. Shanks, Mayer , B., ve Mandernack, K. W., 2007. Oxygen and Sulfur Isotope Systematics of Sulfate Produced by Bacterial and Abiotic Oxidation of Pyrite Geochim. Cosmochim. Acta, 622-639.

  • Balcı, N. C., 2010.Effect of bacterial activity on trace metals release from oxidation of sphalerite at low pH (<3) and implications for AMD environment. Earth and Environmental Sciences. 60,485–493.

  • Balcı, N., Mayer, B, Shanks, W. C., ve Mandernack, K. W., 2012. Oxygen and sulfur isotope systematics of sulfate produced during abiotic and bacterial oxidation of sphalerite and elemental sulfur. Geochimica et Cosmochimica Acta 77, 335-351.

  • Benner, S.G., Gould, W.D.ve Blowes, D.W., 2000. Microbial populations associated with the generation and treatment of acid mine drainage. Chem. Geol. 169, 435–448.

  • Bigham, J.M. ve Nordstrom, D.K., 2000. Iron and aluminum hydroxysulfates from acid sulfate waters. In: Alpers, C.N.,Jambor, J.L., Nordstrom, D.K. (Eds.), Sulfate Minerals Crystallography, Geochemistry, and Environmental Significance. Rev. Mineral. Geochem. 40, 351–403.

  • Blowes, D.W., Jambor, J.L., Hanton-Fong, C.J., Lortie, L.ve Gould, W.D., 1998. Geochemical, mineralogical and microbiological characterization of a sulphide-bearing carbonate-rich gold-mine tailings impoundment, Joutel, Québec. Appl. Geochem. 13, 687–705.

  • Bond, P., Druschel, G.K., ve Banfield ,J.F., 2000. Comparison of acid mine drainage microbial communities in physically and geochemically distinct ecosystems. Appl. Environ. Microbiol., 66,4962-4971.

  • Brett J. Baker ve Banfield, J. F.,2003. Microbial communities in acid mine drainage. FEMS Microbiology Ecology, 44 ( 2) 139-152.

  • Brett J. Baker ve Banfield, Jillian F., 2003.Microbial communities in acid mine drainage. FEMS Microbiology Ecology, 44( 2). pp. 139-152.

  • Brunner, B., Yu, J.-Y., Mielke, R.E., MacAskill, J.A.,Madzunkov, S., McGenity, T.J. ve Coleman, M., 2008. Different isotope and chemical patterns of pyrite oxidation related to lag and exponential growth phases of Acidithiobacillus ferrooxidans reveal a microbial growth

  • Cochran, W.G., 1950. Estimation of bacterial densities by means of the most probable number. Biometrics 6, 105–116.

  • Descostes M., Mercier F., Beaucaire C., Zuddas P., ve Trocellier P., 2001. Nature and distribution of chemical species on oxidized pyrite surface: Complementarity of XPS and nuclear microprobe analysis. Nucl. Inst. Methods Phys. Res. B.,181,603– 609

  • Descostes, M., Vitorge, P.ve Beaucaire, C., 2004. Pyrite dissolution in acidic media. Geochim. Cosmochim. Acta 68, 4559– 4569.

  • Druschel, G.K., Baker, B.J., Gihring, T.H. ve Banfield, J.F., 2004. Acid mine drainage biogeochemistry at Iron Mountain, California. Geochemical Transactions 5 (2), 13-32.

  • Edwards, K.J., Hu, B., Hamers, R.J. ve Banfield, J.F., 2001. A new look at microbial leaching patterns on sulfide minerals. FEMS Microbial Ecology, 34(3): 197-206

  • Dzombak, D.A.ve Morel, F.M.M., 1990. Surface Complexation Modeling: Hydrous Ferric Oxide. Wiley, New York.320

  • EPA (United States Environmental Protection Agency) http://water. epa.gov/scitech/swguidance/

  • Fowler, T.A., ve Crundwell, F.K.,1998. Leaching of zinc sulfide by Thiobacillus Ferrooxidans: Experiments with a controlled redox potential indicate no direct bacterial mechanism. Appl. Environ. Microbiol, 64, 3570-3575.

  • Garrels R. M. ve Thomson M. E., 1960. Oxidation of pyrite by iron sulfate solutions. Geochim. Cosmochim. Acta 68, 4559– 4569.

  • Gaudette H., Flight W., Toner L. ve Folger D., 1974. An inexpensive titration method for the determination of organic carbon in recent sediments. J. Sediment. Petrol. 44, 249-253

  • Gleisner, M., Herbert, R. B., ve Kockum P. C. F., 2006. Pyrite oxidation by Acidithiobacillus ferrooxidans at various concentrations of dissolved oxygen. Chem. Geol. 225, 16–29.

  • Gould, W.D. ve Kapoor, A., 2003. The microbiology of acid mine drainage. In: Jambor, J.L., Blowes, D.W., Ritchie, A.I.M. (Eds.), Environmental Aspects of Mine Wastes, Short Course Series, vol. 31. Mineralogical Association of Canada, Ottawa, 203–226.

  • Gould, W.D., McCready, R.G.L., Rajan, S., Krouse, H.R., 1989. Stable isotope composition drainage in the western United States. In: Alpers, C.N., Blowes, D.W. (Eds.), Environmental Geochemistry of Sulfide Oxidation. American Chemical Society.450

  • Gül, S., 2014. Balıkesir Balya Pb-Zn madeni atık sahasının biyojeokimyası ve asidik maden drenajı oluşumuna etkilerinin araştırılması . İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü., İstanbul, Yüksek Mühendislik Tezi, s.117.

  • Hulshof, A.H.M., Blowes, D.W. ve Gould, W.D., 2006. Evaluation of in situ layers for treatment of acid mine drainage: a field comparison. Water Res. 40, 1816–1826.

  • Johnson, D.B. ve Hallberg, K.B.,2003. The microbiology of acidic mine waters. Res Microbiol. 154(7), 466-473.

  • Kovenko V (1940) Balya lead mines (Turkey). Bull Miner Res Expl Inst Turkey 4/21:587–594

  • Moses, C.O. ve Nordstrom K., 1987. Aqueous pyrite oxidation by dissolved oxygen and by ferric iron. Geochimica et Cosmochimica Acta,51, 1561-1571.

  • MTA, 1984, Balya (Balıkesir) Kurşun-Çinko Cevher Yatağı Ön Fizibilite Çalışması

  • Nordstrom, D.K., Alpers, C.N., Ptacek, C.J. ve Blowes, D., 2000. Negative pH and extremely acidic mine waters from Iron Mountain, California. Environ. Sci. Technol, 34,254–258.

  • Nordstrom, D.K., ve Alpers, C.N., 1999. Geochemistry of Acid Mine Waters in, The Environmental Geochemistry of Mineral Deposits. G.S. Plumlee and M.J. Logsdon, eds. Rev. Econ. Geol. 6A,133-160.

  • Nordstrom, D.K.ve Southam, G., 1997. Geomicrobiology of sulfide mineral oxidation. In: Banfield, J.F., Nealson, K.H.(Eds.), Geomicrobiology: Interactions between microbes and minerals. Rev. Mineral. 35, 361–390.

  • Öngür, T., 2003. Balya Çinko-Kurşun Madeni,Çevre Sorunları ve Toplumsal Yeniden Kalkınma. TMMOB .

  • Plumlee, G.S., 1999. The environmental geology of mineraldeposits. In: Plumlee, G.S., Logsdon, M.J. (Eds), TheEnvironmental Geochemistry of Mineral Deposits, Part A, Processes, Techniques, and Health Issues. Rev. Econ. Geol.6A, 71–116.

  • Randall, S.R., Sherman, D.M., Ragnarsdottir, K.V., 2001. Sorption of As(V) on green rust (Fe4(II) Fe(II)(OH)12SO4·3H2O) and lepidocrocite (γ-FeOOH): surface complexes from EXAFS spectroscopy. Geochim. Cosmochim. Acta 65 (7), 1015–1023.

  • Rimstidt, J.ve Vaughan, D., 2003. Pyrite oxidation: a state-of-theart assessment of the reaction mechanism. Geochim. Cosmochim. Acta 67, 873–880.

  • Rimstidt,J.D; Chermak, J.A., ve Gagen, M.P. 1994.Rate of reaction of Galena,Sphalerite, Chalcopyrite and Arsenopyrite with Fe (III) in Acidic solutions, Environmental geochemistry of sulfide oxidation: Washington , D.C., American chemical society, symposium series 550, 2-14.

  • Sand W., Gehrke T., Jozsa P. G. ve Schippers A. 2001. (Bio)chemistry of bacterial leaching-direct vs. indirect bioleaching. Hydrometallurgy 59, 159–175.

  • Sasaki, K., Tsunekawa, M., Ohtsuka, T.ve Konno, H., 1995. Confirmation of a sulfur-rich layer on pyrite after oxidative dissolution by FeIII ions around pH 2. Geochim. Cosmochim. Acta 59, 3155–3158.

  • Schemel, L.E., Kimball, B.A.ve Bencala, K.E., 2000. Colloidal formation and metal transport through two mixing zones affected by acid mine drainage near Silverton, Colorado. Appl. Geochem. 15, 1003–1018.

  • Schippers, A., Jozsa, P.G. ve Sand, W., 1996. Sulfur chemistry in bacterial leaching of pyrite. Appl. Environ. Microbiol, 62, 3424-3431.

  • Schippers, A., Rohwerder, T. ve Sand, W., 1999. Intermediary sulfur compounds in pyrite sediments and soils. In: Amend, J.P., Edwards, K.J., Lyons, T.W. (Eds.), Sulfur Biogeochemistry — Past and Present. : Special Paper, 379. Geological Society of

  • Schippers, A., Jozsa, P.-G., Sand, W., Kovacs, Z.M. ve Jelea, M., 2000. Microbiological pyrite oxidation in a mine tailings heap and its relevance to the death of vegetation. Geomicrobiol. J. 17, 151–162.

  • Schippers, A., 2004. Biogeochemistry of metal sulfide oxidation in mining environments, sediments and soils. In: Amend, J.P., Edwards, K.J., Lyons, T.W. (Eds.), Sulfur Biogeochemistry — Past and Present. : Special Paper, 379. Geological Society of America, Boulder, Colorado, USA, 49–62.

  • Schippers, A. ve Bosecker, K., 2005. Bioleaching: analysis of microbial communities dissolving metal sulfides. In: Barredo, J.-L. (Ed.), Methods in Biotechnology. Microbial Processes and Products, Vol. 18. Humana Press Inc, Totowa, New York, 412.

  • Silverman, M. P. ve Lundgren, D. G., 1959. Studies on the chemoautotrophic iron bacterium Ferrobacillus ferrooxidans. I. An improved medium and a harvesting procedure for securing high cell yields. J. Bacteriol. 77, 642-647.

  • Singer P. C. ve Stumm W., 1970. Acid mine drainage: The ratelimiting step. Science 167, 1121–1123.

  • Stumm ve Morgan, 1981. Aquatic chemistry: An introduction emphasizing chemical equilibria in natural waters. John Wiley and Sons, New York, 780s.

  • Suzuki, I. ve Chan, C. W., 1994.Oxidation of inorganic sulfur compounds by Thiobacilli. Environmental geochemistry of sulfide oxidation: Washington, D.C., American chemical society, symposium series 550, 61-67.

  • Suzuki, I., Chan, C. W.,1994. Oxidation of inorganic sulfur compounds by Thiobacilli. Environmental geochemistry of sulfide oxidation: Washington , D.C., American chemical society, symposium series 550, 61-67.

  • Sweerts, J. R. A., Beer, D. D., Nielsen, L. P., Verdouw, H., Heuvel, J. C. V. d., Cohen, Y. ve Cappenberg, T. E.,1990. Denitrification by sulphur oxidizing Beggiatoa spp. mats on freshwater sediments. Nature 344, 762-763.

  • Taylor, B., ve Wheeler, M.C.,1984b. Stable isotope geochemistry of acid mine drainage: experimental oxidation of pyrite . Geochimica and Cosmochimica Acta,48 : 2669-2678.

  • Taylor, B.E.ve Wheeler, M.C., 1994. Sulfur- and oxygen-isotope geochemistry of acid mine treatment of acid mine drainage: a field comparison. Water Res. 40, 1816–182

  • Çelik Balcı, N , Gül, S , Kılıç, M , Karagüler, N , Sarı, E , Sönmez, M. (2014). Balya (Balıkesir) Pb-Zn Madeni Atık Sahasının Biyojeokimyası ve Asidik Maden Drenajı Oluşumuna Etkileri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 57 (3), 1-24. DOI: 10.25288/tjb.298704

    • Simav (Kütahya) Depremlerinin Jeotermal Sistemlerdeki Hidrojeokimyasal Değişimleri
    Özkan Ateş Salih Zeki Tutkun
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Kütahya ve Simav Fayları arasında kalan bölgede birçok jeotermal alan - Eynal, Çitgöl ve Naşa (Simav),Ilıcasu-Abide (Gediz), Muratdağı, Yoncalı, Emet, Yeniceköy, Dereli, Göbel, Ilıca (Harlek), Sefaköy ve Hamamköy (Hisarcık), Şaphane- bulunmaktadır. Türkiye Diri Fay Haritalarında da aktif fay olarak gösterilen Simav Fayı`nın hemen kuzeyinde kalan çalışma alanı, Simav (Kütahya) civarında yer almaktadır. Bölge aletsel dönemdeki depremler açısından oldukça aktif bir bölge olduğu gibi jeotermal sistemler bakımından da oldukça zengin bir bölgedir. Bu jeotermal alanların çoğu da aktif fay zonları üzerinde yer almaktadır. Bu bölgenin büyük bölümü, geçmişte olduğu gibi günümüzde de deprem riski altında bulunmaktadır. Aletsel dönemde, Mayıs 2010-Mayıs 2013 tarihleri arasında bu bölge ve yakın civarında M=3.0 ten büyük yaklaşık 735 adet deprem olmuştur. Ayrıca, Gediz’de 1970 yılında 1 adet M=6.0 dan büyük ve Simav`da 2009, 2011 ve 2012 yıllarında da büyüklüğü 5.0 ve 5.0 ten büyük depremler meydana gelmiştir. Kütahya ili Simav ilçesinde bulunan Eynal, Çitgöl ve Naşa jeotermal alanlarındaki sıcak su kaynaklarından 2010 ile2013 yılları arasında yaklaşık üç yıl süren bir izleme çalışması yapılmıştır. Çalışma alanındaki jeotermal kaynaklar ile aktif fayların ilişkisi, jeotermal suların hidro jeokimyasal özellikleri ile bölgedeki yoğun deprem aktivitesi ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. İzleme döneminde meydana gelen özellikle M=5.0ve daha büyük depremlerle birlikte jeotermal kaynakların fiziko-kimyasal özelliklerinde sıcaklık artışı, Cl- iyonu değerinde artış ve SO4-2 iyonu değerinde azalış gibi değişimler elde edilmiştir.

  • Aktif Fay

  • Deprem

  • Jeotermal Enerji

  • Kütahya

  • Simav


  • Akdeniz N. ve Konak N., 1979b. Simav-Emet-Tavşanlı -DursunbeyDemirci yörelerinin jeolojisi, MTA Gen. Müd., Rapor No: 6547, Ankara.

  • Ateş, Ö., Özden, S. ve Tutkun, S.Z., 2011. Aktif fayların jeotermal alanlarla ilişkisine bir Örnek: 19 Mayıs 2011 Simav depremi ile jeotermal kaynaklardan elde edilen verilerin anlamı, ATAG 15. Çalıştayı Bildiri Özleri Kitabı, Adana, S:58.

  • Ateş, Ö., Özden, S. ve Tutkun, S.Z., 2012. Jeotermal kaynaklarda depremlere bağlı gözlenen değişikliklere bir örnek: 19 Mayıs 2011 Simav depremi ve etkileri, 65. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri Kitabı, sf 14-15.

  • Ercan, T., Günay, E. ve Savaşçın, M.Y., 1982. Simav ve çevresindeki Senozoyik yaşlı volkanizmanın bölgesel yorumlanması, MTA Dergisi, 97-98, 86-101.

  • Eroğlu, A ve Aksoy, N., 2003. Jeotermal suların kimyasal analizi, VI. Ulusal Tesisat Kongresi, Jeotermal Enerji Semineri Kitapçığı, 149-183.

  • Gün, H., Akdeniz, N. ve Günay, E., 1979, Gediz ve Emet güneyi Neojen havzalarının jeolojisi ve yaş sorunları, Jeoloji Mühendisliği Derg., 8, 3-13.

  • Konak, N., 2002. 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası İzmir Paftası, M.T.A., Ankara.

  • Nicholson, K.N., 1993. Geothermal Fluids, Chemistry and Exploration Techniques, xv + 263 pp. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hong Kong: Springer-Verlag. Price DM 138.00, Ös 1076.40, SFr 138.00 (hard covers). ISBN 3 540 56017 3.

  • Özden, S., Tutkun, S.Z., Bekler, T., Karaca, Ö., Komut, T., Kalafat, D., Ateş, Ö., Demirci, A.,

  • Gündoğdu, E. ve Çınar Yıldız, S., 2012. Simav Fayı ile Kütahya Fayı (Emet-Orta Batı Anadolu) arasında kalan bölgenin Neotektonik ve Sismotektonik özellikleri, TÜBİTAK 109Y103 nolu proje final raporu, 235 s.

  • Şimşek, Ş. ve Yıldırım, N., 2000, Termal Kaynaklar: Depremin habercisi, 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 deprem bölgelerindeki termal kaynaklarda gözlenen değişimler ve önemi, Cumhuriyet, Bilim Teknik, 01 Temmuz 2000.

  • Yücel, B., Çoşkun, B., Demirci, S. ve Yıldırım, N., 1983, Simav yöresinin jeolojisi ve jeotermal enerji olanakları, MTA Der. Rap. No: 8219, 21s.

  • http://www.deprem.gov.tr/

  • Ateş, Ö , Tutkun, S . (2014). Simav (Kütahya) Depremlerinin Jeotermal Sistemlerdeki Hidrojeokimyasal Değişimleri . Türkiye Jeoloji Bülteni , 57 (3) , 25-40 . DOI: 10.25288/tjb.298711

    • Çameli Havzası`nın Miyosen-Kuvaterner Jeodinamiği, Burdur-Fethiye Makaslama Zonu (GB Türkiye)
    İrem Elitez Cenk Yaltirak
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Çameli Havzası güneybatı Anadolu`da, tektonik olarak oldukça aktif bir bölge olan Burdur-Fethiye Makaslama Zonu`nun (BFMZ) orta kesiminde bulunmaktadır. Bu bölge BFMZ üzerinde genç yaşlı çökellerin en yoğun olduğu yerlerden biridir. BFMZ, doğu Ege genişleme rejimi, Helen yayı ve Isparta Açısı arasında konumlanan, uzunluğu yaklaşık 310 km, genişliği ortalama 40 km olan aktif bir makaslama zonudur. Orta Miyosen-Kuvaterner yaşlı KD-GB doğrultulu fay ve havzalarla karakterize edilir. Çameli Havzası da bu karaktere sahip dağ arası bir havzadır. Çameli Havzası`nın temelini Likya Napları olarak bilinen Jura-Kretase yaşlı ofiyolit, rekristalize kireçtaşları ve yer yer kırıntılılar ile bunların üzerini uyumsuz olarak örtmüş Eosen yaşlı türbiditik istif oluşturmaktadır. Bu temel üzerinde uyumsuz olarak Orta-Üst Miyosen yaşlı, örgülü ve menderesli akarsu ortamı ürünü olan iri taneli konglomera, kumtaşı, kiltaşı ve silt taşından meydana gelen Gölhisar Formasyonu bulunmaktadır. Gölhisar Formasyonu Üst Miyosen- Alt Pliyosen yaşlı İbecik Formasyonu ile yatay ve düşey geçiş göstermektedir. İbecik Formasyonu kil, kumlu kireçtaşı, bol kırıklı marn, killi kireçtaşı ve kalın tabakalı kireçtaşlarından oluşan gölsel ortam ürünü bir birimdir. İbecik Formasyonu üzerinde uyumsuzlukla Üst Pliyosen-Alt Kuvaterner yaşlı konglomera, çamurtaşı, silt ve kilden oluşan alüvyal yelpaze çökelleri bulunmaktadır. Dirmil Formasyonu olarak adlandırılan bu birimin üzerine ise yine uyumsuzlukla güncel alüvyon çökelleri yerleşmiştir. Bölgedeki güncel tektonik aktivite bölgenin KD-GB ve yaklaşık K-G gerilmelerin etkisinde olduğunu göstermektedir. Büyük ve küçük ölçekli fayların ve güncel depremlerin fay çözümleri dikkate alındığında KD-GB doğrultulu sol yanal ve sol yanal oblik normal faylar ile yaklaşık K-G doğrultulu normal faylar tipik bir sol yanal makaslama rejimini göstermektedir. Bunun yanı sıra Miyosen çökelleri içerisinde baskın olarak bulunan KD-GB, KB-GD ve yaklaşık K-G doğrultulu sol yanal oblik normal ve normal faylar bölgedeki makaslama ve rotasyonun bir diğer kanıtıdır. Çameli Havzası’nın oluşumu Erken Miyosen`de bölgede etkin olan sıkışma ile başlamış, Orta Geç Miyosen`de sol yanal bir hareketin etkisiyle devam etmiştir. Havza halen Pliyosen`de başlayan solyanal gerilmeli sistem hakimiyetindedir.

  • Aktif tektonik

  • Burdur-Fethiye Makaslama Zonu

  • Çameli Havzası

  • Güneybatı Türkiye


  • Akyüz, H.S. ve Altunel, E., 1997. 417 Cibyra depremi: BurdurFethiye Fay Zonu’nun sol-yanal hareketine ait veriler (GB Anadolu). Aktif Tektonik Araştırma Grubu Birinci Toplantısı, İTÜ, İstanbul, 8-9 Aralık 1997, 161-170.

  • Akyüz, H.S. ve Altunel, E., 2001. Geological and archaeological evidence for post-Roman earthquake surface faulting at Cibyra, SW Turkey. Geodinamica Acta, 14, 95-101.

  • Alçiçek, M.C., 2001. Çameli Havzasının Sedimantolojik İncelenmesi (Geç Miyosen-Geç Pliyosen, Denizli, GB Anadolu). Ankara Üniversitesi Fen Bil. Enst., Ankara, Doktora Tezi, 110 s.

  • Alçiçek, M.C., Kazancı, N., Çemen, I., ve Özkul, M., 2002. Strikeslip faulting in the Çameli basin, southwestern Turkey: implications for inland transform prolongation of the Hellenic subduction zone. Denver Annual Meeting, 27- 30 October 2002.

  • Alçiçek, M.C., Kazancı, N., Özkul, M. ve Şen, Ş., 2004. Çameli (Denizli) Neojen Havzasının Tortul Dolgusu ve Jeolojik Evrimi. MTA Dergisi, 128, 99-123.

  • Alçiçek, M.C., Kazancı, N. ve Özkul, M., 2005. Multiple rifting pulses and sedimentation pattern in the Çameli Basin, southwestern Anatolia, Turkey. Sedimentary Geology, 173, 409-431.

  • Alçiçek, M.C., Kazancı, N. Ve Özkul, M. 2005. Üst Miyosen-Üst Pliyosen Çameli Formasyonu’nun litostratigrafisi ve alt bölümleri, Çameli Havzası, GB Anadolu. Türkiye Stratigrafi Komitesi 5. Çalıştayı. Batı Anadolu Tersiyer Karasal Çökellerinin Litostratigrafik Adlamaları, 5-6 Mayıs, 1-2, Ankara.

  • Alçiçek, M.C. ve Özkul, M., 2005. Extensional faulting induced tufa precipitation in the Neogene Çameli Basin of southwestern Anatolia, Turkey. Proceeding of the First International Symposium on Travertines and Technologies Exhibition, Denizli, Türkiye, 21-25 Eylül 2005, 120-127.

  • Alçiçek, M.C., Veen, J.H.T. ve Özkul, M., 2006. Neotectonic development of the Çameli Basin, southwestern Anatolia, Turkey. In: Robertson, A.H.F. and Mountrakis, D. (eds), Tectonic Development of the Eastern Mediterranean Region. Geological Society, London, Special Publications, 260, 591-611.

  • Altınlı, E., 1955. Denizli güneyinin jeolojik incelemesi. İstanbul Üniversitesi Fen Fak. Mecmuası B.XX, 1/2, 1-47.

  • Barka, A.A., 1992. The north Anatolian fault zone, Annales Tectonicae Sp. Publ., 6, 164-195.

  • Barka, A., Reilinger, R., Şaroğlu, F. ve Şengor, C., 1995. The Isparta Angle: Its importance in the neotectonics of the eastern Mediterranean region. International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region, O. Pişkin, M. Ergun, Y. Savaşçın, G. Tarcan (Eds.), 3-18, 9-14 Ekim 1995, İzmir - Göllük, Türkiye.

  • Barka, A., Reilinger, R., Saroğlu, F. ve Şengör, A.M.C., 1997. The Isparta Angle: its importance in the neotectonics of the eastern Mediterranean region. International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region (IESCA-1995), Proceedings 1, 3-17.

  • Becker-Platen, J.D., 1970. Lithostratigraphische Unterschungen im Kanozoikum Südwet Anotoliens (Türkei)-(Kanozoikum und Braunkahlen der Turkei). Beihefte zum Geologischen Jahrbuch, 97, 244.

  • Bozcu, M., Yağmurlu, F. ve Şentürk. M., 2007. Fethiye-Burdur Fay Zonunun Bazı Neotektonik ve Paleosismolojik Özellikleri, GB-Türkiye. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 31(1), 25-48.

  • Brunn, J. H., de Graciansky, P. C., Gutnic, M., Juteau, T., Lefevre, R., Marcoux, J., Monod, O. ve Poisson, A., 1970. Structures majeures et corrélations stratigraphiques dans les Taurides occidentales. Bulletin de la Societe geologique de France, 3, 515-556.

  • Collins, A. S. ve Robertson, A. H., 1997. Lycian melange, southwestern Turkey: an emplaced Late Cretaceous accretionary complex. Geology, 25(3), 255-258.

  • Collins, A. S. ve Robertson, A. H., 1998. Processes of Late Cretaceous to Late Miocene episodic thrust-sheet translation in the Lycian Taurides, SW Turkey. Journal of the Geological Society, 155(5), 759-772.

  • Çağlar, M.F. ve Şahin, Ş., 2003. Artificial Neural Network Magnitude Prediction on the Burdur Fault Activities. International Conference on Earth Sciences and Electronics-2003, 1-12.

  • Dolmaz, M.N., 2007. An aspect of the subsurface structure of the Burdur-Isparta area, SW Anatolia, based on gravity and aeromagnetic data, and some tectonic implications. Earth Planets and Space, 59, 5-12.

  • Elitez, İ., 2010. Çameli ve Gölhisar Havzalarının MiyosenKuvaterner Jeodinamiği, Burdur-Fethiye Fay Zonu, GB Türkiye. İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Yüksek Lisans Tezi, 72 s (yayınlanmamış).

  • Elitez, İ., Yaltırak, C. ve Akkök, R., 2009. Morphotectonic Evolution of the Middle of Burdur-Fethiye Fault Zone: Acıpayam, Gölhisar and Çameli Area, SW Turkey. International Symposium on Historical Earthquakes and Conservation of Monuments and Sites in the Eastern Mediterranean Region 500th Anniversary Year of the 1509 September 10 Marmara Earthquake, 10-12 Eylül 2009, İstanbul, Proceedings, 296-297.

  • Elitez, İ., Yaltırak, C. ve Akkök, R., 2011. Çameli, Gölhisar ve Acıpayam Havzalarının Miyosen-Kuvaterner Jeodinamiği, Burdur-Fethiye Fay Zonu, GB Türkiye. 64. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 25-29 Nisan 2011, Ankara.

  • Elitez, İ., ve Yaltırak, C., 2014. Burdur-Fethiye Shear Zone (Eastern Mediterranean, SW Turkey). General Assembly European Geosciences Union (EGU), 27 Nisan-2 Mayıs 2014, Viyana, Avusturya.

  • Erakman, B., Meşhur, M., Gül, M.A., Alkan, H., Öztaş, Y. ve Akpınar, M., 1982. Toros projesine bağlı KalkanKöyceğiz-Çameli-Tefenni arasında kalan alanın jeolojisi ve hidrokarbon olanakları raporu. Türkiye Doğalgaz ve Petrol Anonim Ortaklığı (TPAO), Ankara, Teknik Rapor, 1732.

  • Erdoğan, S. ve Şahin, M., 2006. Burdur Fethiye fay zonu tektonik hareketlerinin GPS ile belirlenmesi. İTÜ Dergisi, 5, 135- 141.

  • Erdoğan, S., Şahin, M., Yavaşoğlu, H., Tiryakioğlu, I., Erden, T., Karaman, H., Tarı, E., Bilgi, S., Tüysüz, O., Baybura, T., Taktak, F., Telli, A.K., Güllü, M., Yilmaz, I., Gokalp, E. ve Boz, Y., 2008. Monitoring of deformations along Burdur Fethiye fault zone with GPS. Journal of Earthquake Engineering, 12, 109-118.

  • Ersoy, Ş., 1989. Fethiye (Muğla)-Gölhisar (Burdur) arasında Güneydağı ile Kelebekli Dağ ve dolaylarının jeolojisi. İÜ. Fen Bilimi Ens., İstanbul, Doktora Tezi, 246 s. (yayınlanmamış).

  • Eyidoǧan, H. ve Barka, A., 1996. The 1 October 1995 Dinar earthquake, SW Turkey. Terra Nova, 8(5), 479-485.

  • Fossen, H., Teyssier, C. ve Whitney, D. L., 2013. Transtensional folding. Journal of Structural Geology, 56, 89-102.

  • Glover, C. ve Robertson, A., 1998. Neotectonic intersection of the Aegean and Cyprus tectonic arcs: extensional and strike-slip faulting in the Isparta Angle, SW Turkey. Tectonophysics, 298, 103-132.

  • Göktaş, F., 1990. Denizli M22-b1, b2, b3 paftalarının jeolojisi. MTA Rap. No. 9114, Ankara (yayımlanmamış).

  • Gürer, A., Bayrak, M. ve Gürer, O.F., 2004. Magnetotelluric images of the crust and mantle in the southwestem Taurides, Turkey. Tectonophysics, 391, 109-120.

  • Hall, J., Aksu, A.E., Elitez, I., Yaltırak, C. ve Çifçi, G., 2014. The Fethiye-Burdur Fault Zone: A component of upper plate extension of the subduction transform edge propagator fault linking Hellenic and Cyprus Arcs, Eastern Mediterranean. Tectonophysics, doi: 10.1016/j. tecto.2014.05.002

  • Hall, J., Aksu, A.E.,Yaltirak, C. ve Winsor, J.D., 2009. Structural Architecture of the Rhodes Basin: A Deep Depocentre that Evolved since the Pliocene at the Junction of Hellenic and Cyprus Arcs, Eastern Mediterranean. Marine Geology, 258, 1-23.

  • Kalyoncuoğlu, Ü.Y. ve Özer, M.F., 2003. Isparta Sismograf İstasyonu Altındaki Kabuk Yapısının Belirlenmesi: DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 5, 111-127.

  • Kara, H., 1976. Acıpayam (Denizli) ovasının ve civarındaki Neojen havzalarının jeolojik etüdü, MTA Enst., Derleme Rap. No: 6153 (yayınlanmamış).

  • Kazancı, N., Alçiçek, M.C., Özkul, M., Şen, Ş. ve Erten, H., 2002. Çameli Neojen Havzasının sedimantolojisi. Proje kesin raporu, TÜBİTAK-YDABAG 100 Y 004, 119 s., Ankara.

  • Kissel, C. ve Poisson, A., 1986. Etude paleomagnetique prelininaire des formations Cenozoique des Bey Dağları (Taurides occidentales - Turquie). C.R. Acad. Sci., Paris, 302 Ser. 11(8), 343-348.

  • Meşhur, M. ve Akpınar, M., 1984. Yatağan-Milas-Bodrum-KaracasuKale-Acıpayam-Tavas civarının jeolojisi ve petrol olanakları. TPAO Rap. No: 1963 (yayımlanmamış).

  • Meşhur, M. ve Yoldemir, O., 1983. Köyceğiz (Muğla)-Datça (Muğla)-Yatağan (Muğla)-Kale (Denizli) arasında kalan alanın jeolojisi ve petrol olanakları. TPAO Rap. No. 1847 (yayımlanmamış).

  • Ocakoğlu, N., 2011. Investigation of Fethiye-Marmaris Bay (SW Anatolia): seismic and morphologic evidences from the missing link between the Pliny Trench and the FethiyeBurdur Fault Zone. Geo-Marine Letters, 32, 17-28.

  • Önalan, M., 1979, Elmalı-Kaş (Antalya) arasındaki bölgenin jeolojisi. İ.Ü. Fen Fakültesi Monografileri, 29, İstanbul, Doktora Tezi, l40 s (yayınlanmamış).

  • Över, S., Pınar, A., Özden, S., Yılmaz, H., Ünlügenç, U. C. ve Kamacı, Z., 2010. Late cenozoic stress field in the Cameli Basin, SW Turkey. Tectonophysics, 492(1), 60-72.

  • Över, S., Yılmaz, H., Pınar, A., Özden, S., Ünlügenç, U.C. ve Kamacı, Z., 2013. Plio-Quaternary Stress State in the Burdur Basin, SW-Turkey. Tectonophysics, 588, 56-68.

  • Özkaptan, M., Koç, A., Lefebvre, C., Gülyüz, E., Uzel, B., Kaymakçı, N., Langereis, C.G., Özacar, A.A. ve Sözbilir, H., 2014. Kinematics of SW Anatolia implications on crustal deformation above slab tear. General Assembly European Geosciences Union (EGU), 27 Nisan-2 Mayıs 2014, Viyana, Avusturya.

  • Paradisopoulou, P.M., Papadimitriou, E.E., Karakostas, V.G., Taymaz, T., Kilias, A. ve Yolsal, S., 2010. Seismic Hazard Evaluation in Western Turkey as Revealed by Stress Transfer and Time-dependent Probability Calculations. Pure and Applied Geophysics, 167, 1013-1048.

  • Paton, S., 1992. The relationship between extension and volcanism in western Turkey, the Aegean Sea and central Greece. Cambridge Üniversitesi, Doktora Tezi, 300 s (yayınlanmamış).

  • Pınar, A., 1998. Source inversion of the October 1, 1995, Dinar earthquake (Ms = 6.1): a rupture model with implications for seismotectonics in SW Turkey. Tectonophysics, 292(3), 255-266.

  • Savaşçın, M.Y. ve Oyman, T., 1998. Tectono–Magmatic Evolution of Alkaline Volcanics at the Kırka–Afyon–Isparta Structural Trend, Sw Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 7, 201-214.

  • Schreurs, G. ve Colletta, B., 1998. Analogue modelling of faulting in zones of continental transpression and transtension. In: Holdsworth, R.E., Strachan, R.A., Dewey, J.F. (Eds.), Continental Transpressional and Transtensional Tectonics. Geological Society Special Publications 135, 59–79.

  • Schreurs, G. ve Colletta, B., 2003. Analogue modelling of continental transpression. In: Schellart, W.P., Passchier, C. (Eds.), Analogue Modelling of Large-scale Tectonic Processes. Journal of the Virtual Explorer 7, 103–114.

  • Şenel, M., 1997. MTA Genel Müdürlüğü, 1:100 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Denizli-K9 Paftası, No:17, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.

  • Şengör, A. M. ve Yılmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75(3), 181-241.

  • Şengör, A.M.C., 1979. The North Anatolian transform fault: its age, offset and tectonic significance. Jour. Geol. Soc. London. vol. 136, 269-282.

  • Similox-Tohon, D., Vanneste, K., Sintubin, M., Muchez, P. ve Waelkens, M., 2004. Two-dimensional resistivity imaging: a tool in archaeoseismology. An example from ancient Sagalassos (SW Turkey). Archaeological Prospection, 11, 1–18.

  • Sintubin, M., Muchez, Ph., Similox-Tohon, D., Verhaert, G., Paulissen, E. ve Waelkens, M., 2003. Seismic catastrophes at the ancient city of Sagalassos (SW Turkey) and their implications for the seismotectonics in the Burdur-Isparta area. Geological Journal, 38, 359–74.

  • ten Veen, J.H., 2004. Extension of Hellenic forearc shear zones in SW Turkey: the Pliocene-Quaternary deformation of the Esen Cay Basin. Journal of Geodynamics, 37, 181-204.

  • ten Veen, J.H., Boulton, S.J. ve Alcicek, M.C., 2008. From palaeotectonics to neotectonics in the Neotethys realm: The importance of kinematic decoupling and inherited structural grain in SW Anatolia (Turkey). Tectonophysics, 473, 261-281.

  • USGS (U.S. Geological Survey), 2014. http://earthquake.usgs.gov, 24 Mart 2014.

  • Verhaert, G., Muchez, P., Sintubin, M., Similox, Tohon, D., Vandycke, S., Keppens, E., Hodge, E.J. ve Richards, D. A., 2004. Origin of palaeofluids in a normal fault setting in the Aegean region. Geofluids, 4(4), 300-314.

  • Verhaert, G., Similox-Tohon, D., Vandycke, S., Sintubin, M. ve Muchez, P., 2006. Different stress states in the BurdurIsparta region (SW Turkey) since Late Miocene times: a reflection of a transient stress regime. Journal of Structural Geology, 28, 1067-1083.

  • Yağmurlu, F. ve Şentürk, M., 2005. Güneybatı Anadolu’nun Güncel Tektonik Yapısı. Türkiye Kuvaterner Sempozyumu, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, 2-5 Haziran 2005, İstanbul, 55-61.

  • Yağmurlu, F., Savaşçın, Y., ve Ergün, M., 1997. Relation of alkaline volcanism and active tectonism within the evolution of the Isparta Angle, SW Turkey. The journal of geology, 105(6), 717-728.

  • Yaltırak, C., Elitez, İ., Aksu, A., Hall, J., Çiftçi, G., Dondurur, D., Akkök, R., Küçük, M. ve Güneş, P., 2010. The Relationship and Evolution of the Burdur-Fethiye Fault Zone, the Rhodes Basin, Anaximander Seamounts, the Antalya Gulf and the Isparta Angle since Miocene to Recent in Tectonics of the Eastern Mediterranean. 63. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 5-9 Nisan 2010, Ankara.

  • Yaltırak, C., Işler, E. B., Aksu, A. E., ve Hiscott, R. N., 2012. Evolution of the Bababurnu Basin and shelf of the Biga Peninsula: western extension of the middle strand of the North Anatolian Fault Zone, Northeast Aegean Sea, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences, 57, 103-119.

  • Elitez, İ , Yaltırak, C . (2014). Çameli Havzası’nın Miyosen-Kuvaterner Jeodinamiği, Burdur-Fethiye Makaslama Zonu (GB Türkiye) . Türkiye Jeoloji Bülteni , 57 (3) , 41-67 . DOI: 10.25288/tjb.298714

    • SAYI TAM DOSYASI
    PDF Olarak Görüntüle