Türkiye Jeoloji Bülteni
  • Anasayfa
  • 2015 AĞUSTOS Cilt 58 Sayı 3
Türkiye Jeoloji Bülteni

Türkiye Jeoloji Bülteni

2015 AĞUSTOS Cilt 58 Sayı 3
KAPAK
PDF Olarak Görüntüle
KÜNYE
PDF Olarak Görüntüle
İÇİNDEKİLER
PDF Olarak Görüntüle
Kalk-alkalen Şapçı (Balıkesir) Volkanitlerin Petrografisi ve Petrolojisi: Biga Yarımadası`nda (Kuzeybatı Türkiye) Çarpışma ile İlişkili Volkanizma
Dilber Erdem Zafer Aslan
PDF Olarak Görüntüle

Öz: Bu çalışmada Şapçı volkanitlerinin petrografik ve petrolojik özelliklerinin belirlenmesi ve kökeninin ortayakonulması amaçlanmıştır. Biga Yarımadası (Kuzeybatı Türkiye) tektonik olarak Sakarya Zonu`nda yer almakta olup, çarpışma magmatizmanın yaygın olduğu ve magmatik-tektonik olayların birlikte izlendiği önemli bir kuşaktır. Karmaşık bir jeolojiye sahip olan Biga Yarımadasın`da Paleozoyik`ten Pliyosen`ekadar yaş aralığında çeşitli metamorfik, tortul ve magmatik kayaçlar mevcuttur. Çalışma alanında en yaşlı birim Geç Kretase yaşlı Bornova Flişi`dir. Birimi tektonik olarak Geç Kretase yaşlı Yayla melanjı üzerlemektedir. Bu birimler Hallaçlar volkanitleri tarafından kesilmiştir. Hallaçlar volkanitleri ise Erken Miyosen yaşlı Şapçı volkanitleri tarafından kesilmiştir. Şapçı volkanitleri, başlıca andezit ve piroklastiklerden ibaret olup, petrografik olarak mikrolitik, mikrolitikporfirik, hyalomikrolitik ve yer yer de akma ve elek dokusu göstermektedir. Plajiyoklaz, amfibol, biyotit ve opak oksit ana mineralleri ile apatit ve zirkon gibi tali mineraller içermektedir. Petrokimyasal olarak orta K`lu kalk-alkalen karakterde olup, N-MORB`a normalize iz element değişim diyagramlarında büyük iyon yarıçaplı litofil elementlerce (LILE) zenginleşme göstermektedir. Kondirite göre normalize edilmiş nadir toprak element desenlerinde, volkanik kayaçlar LaCN/LuCN=7.16-21.84 oranlarıyla konkav bir dağılım sergilerler. Bu dağılımlar ve Harker diyagramlarında gözlenen ilişkiler, volkanitlerin gelişiminde amfibolve plajiyoklas fraksiyonel kristallenmesinin etkin olduğuna işaret etmektedir. İncelenen Şapçı volkanitleri çarpışma sonrası oluşmuş olup, ana magma kaynağı zenginleşmiş mantodur.

  • jeokimya

  • kalk-alkalen kayaçlar

  • köken

  • tektonik ortam

  • zenginleşmiş manto


  • Akay, E., 2009. Geology and petrology of the Simav Magmatic Complex (NW Anatolia) and its comparison with the Oligo–Miocene granitoids in NW Anatolia: implications on Tertiary tectonic evolution of the region. International Journal of Earth Sciences, (GeolRundsch) 98, 1655–1675.

  • Aldanmaz, E., Pearce, J.A., Thirlwall, M.F. ve Mitchell, J.G., 2000. Petrogenetic Evolution of late Cenozoic, Post-collision Volcanism in Western Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 102, 67-95.

  • Altunkaynak, Ş., 2007. Collision-driven slab breakoff magmatism in northwestern Anatolia, Turkey. Journal of Geology, 115, 63–82.

  • Altunkaynak, Ş. ve Yılmaz, Y., 1998. The mount Kozak magmatic complex, Western Anatolia. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 211– 231.

  • Altunkaynak, Ş. ve Yılmaz, Y., 1999. The Kozak Pluton and its emplacement. Geological Journal 34, 257–274.

  • Altunkaynak, Ş. ve Dilek, Y., 2006. Timing and nature of postcollisional volcanism in western Anatolia and geodynamic implications. Dilek, Y., Pavlides, S. (Ed.), Post collisional tectonics and magmatism in the Mediterranean region and Asia. Geological Society of America Special Paper, 409, 321–351.

  • Altunkaynak, Ş. ve Genç, Ş.C., 2008. Petrogenesis and time-progressive evolution of the Cenozoic continental volcanism in the Biga Peninsula, NW Anatolia (Turkey). Lithos, 102, 316-340.

  • Baier, J., Audetat, A. ve Kepler, H., 2008. The origin of the negative niobium tantalum anomaly in subduction zone magmas. Earth and Planetary Science Letters, 267, 290–300.

  • Bingöl, E., 1976. Biga yarımadasının jeolojisi ve Karakaya formasyonunun bazı özellikleri. Cumhuriyetin 50. yılı Yerbilimleri kongresi, Tebliğler kitabı, Maden Tetkik ve Arama, Ankara 70–75.

  • Bingöl, E., Delaloye, M. ve Ataman, G., 1982. Granitic intrusions in Western Anatolia: A contribution of the geodynamic study of this area. Eclogae Geologisch Helvetica 75, 437–446.

  • Bradshaw, T.K. ve Smith, E.I. 1994. Polygenetic Quaternary volcanism at Crater Flat, Nevada. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 63, 165–182.

  • Delaloye, M. ve Bingöl, E., 2000. Granitoids from western and North-western Anatolia: geochemistry and modeling of geodynamic evolution. International Geology Review, 42:241–268.

  • Dönmez, M., Akçay, A. E., Genç, Ş. C. ve Acar, Ş., 2005. Biga Yarımadasında Orta-Üst Eosen volkanizması ve denizel ignimbiritler. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 131,49-61.

  • Duru, M., Pehlivan, Ş., Şentürk, Y.,Yavaş F. ve Kar, H., 2004. New Results on the lithostratigraphy of the Kazdağ Massif in Northwest Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 13, 177-186.

  • Elburg, M.A., Bergen, M.V., Hoogewerff, J., Foden, J., Vroon, P., Zulkarnain, I. ve Nasution, A. 2002. Geochemical trends across an arccontinent collision zone: magma sources and slab-wedge transfer processes below the Pantar Strait volcanoes, Indonesia. Geochimica et Cosmochimica Acta 66, 2771–2789.

  • Ercan, T., 1979. Batı Anadolu, Trakya ve Ege adalarındaki Senozoyik volkanizması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 9, 23-46.

  • Ercan, T. ve Günay, E., 1984. Kuzeybatı Anadolu, Trakya ve Ege adalarındaki Oligo-Miyosen yaşlı volkanizmanın gözden geçirilişi. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 5, 119-139.

  • Ercan, T., Satır, M., Steinitz, G., Dora, A., Sarıfakıoğlu, E.,Adis,C.,Walter, H.J. ve Yıldırım, T., 1995. Biga Yarımadası ile Gökçeada Bozcaada ve Tavşan adalarındaki (KB Anadolu) Tersiyer Volkanizmasmın özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 117, 55-86.

  • Erdem, D., 2015. Şapçı (İbirler-Balıkesir) Volkaniti’nin Petrografisi, Jeokimyası ve Petrolojisi. Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü., Balıkesir, Yüksek Lisans Tezi, 63s (yayınlanmamış).

  • Genç, Ş.C.,1998. Evolution of the Bayramiç magmatic complex, northwestern Anatolia. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 233- 249.

  • Genç, Ş.C. ve Yılmaz, Y., 1997. An example of postcollisional magmatism in northwestern Anatolia: the Kizderbent Volcanics (Armutlu Peninsula, Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 6, 33–42.

  • Gill, J.B., 1981. Orogenic Andesites and Plate Tectonics. Springer, Berlin. 390s.

  • Güleç, N., 1991. Crust–mantle interaction in western Turkey: implications from Sr and Nd isotope geochemistry of Tertiary and Quaternary volcanics. Geological Magazine, 23, 417–435.

  • Harris, N.B.W., Kelley, S. ve Okay, A.I., 1994. Postcollisional magmatism and tectonics in northwest Anatolia. Contributions to Mineralogy and Petrology, 117, 241–252.

  • Irvine, T.N. ve Baragar W.R.A., 1971. A guide to the chemical classification of common volcanic rocks. Canadian Journal of Earth Science, 8, 523–548.

  • Jahn, B.M., Wu, F., Lo, C.H. ve Tsai, C.H., 1999. Crust-mantle interaction induced by deep subduction of the continental crust: geochemical and Sr-Nd isotopic evidence from post-collisional maficultramafic intrusions of the northern Dabie complex, central China. Chemical Geology, 157, 119–146.

  • Kaplan, D., Aslan Z. ve Chen B., 2013. SHRIMP U– Pb zircon dating, geochemical and petrographical characteristics of calc-alkaline Early Miocene Şapçı volcanics around Balıkesir (W Turkey). Mineralogical Magazine, 77(5), 1430.

  • Krushensky, R. D., 1976. Neogene calc-alkalene extrusive and intrusive rocks of the KaralarYeşiller area, Northwest Anatolia, Turkey. Bulletin Volcanologique, 40, 336-360.

  • Köprübaşı, N. ve Aldanmaz, E., 2004. Geochemical constraints on the petrogenesis of Cenozoic I-type granitoids in Northwest Anatolia, Turkey: Evidence for magma generation by lithospheric delamination in a post-collisional setting. International Geology Review, 46, 705–729.

  • Lambert, R.J. ve Holland, J.G., 1974. Yttrium geochemistry applied to petrogenesis utilizing calcium-yttrium relationships in minerals and rocks. Geochima Cosmochima Acta, 38, 1393– 1414.

  • Le Maitre, R.W., Streckeisen, A., Zanettin, B., Le Bas, M.J., Bonin, B., Bateman, P., Bellieni, G., Dudek, A., Efremova, S., Keller, J., Lamere, J., Sabine, P.A., Schmid, R., Sorensen, H. ve Woolley, A.R., 2002. Igneous rocks: A classification and glossary of terms, recommendations of the international union of geological sciences, subcommission of the systematics of igneous rocks. Cambridge University Press, Cambridge.

  • Okay, A.I., 2008. Geology of Turkey: a synopsis. Anschnitt, 21, 19–42.

  • Okay, A.I. ve Tüysüz, O., 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. Durant, B., Jolivet, F., Horvath, F. ve Seranne, M., (ed) The Mediterranean basin: Tertiary extension within the Alpine orogen. Geological Society Special Publication, 156, 475– 515.

  • Okay, A.I. ve Satır, M., 2006. Geochronology of Eocene plutonism and metamorphism in northeast Turkey: evidence for a possible magmatic arc. Geodinamica Acta, 19, 251–266.

  • Okay, A.I., Tansel, I. ve Tüysüz, O., 2001. Obduction, subduction and colision as reflected in the Upper Cretaceous–Lower Eocene sedimantary record of western Turkey. Geological Magazine, 138, 117– 42.

  • Okay, A.I., Satır, M., Maluski, H., Siyako, M., Metzger, R. ve Akyüz, S., 1996. Paleo-and Neo-Tethyan events in Northwest Turkey: geological and geochronological constrains. Yin, A. ve Harrison, T.M., (ed) The tectonic evolution of Asia. Cambridge University Press, Cambridge, pp 420– 44.

  • Özgenç, İ. ve İlbeyli, N., 2008. Petrogenesis of the Late Cenozoic Eğrigöz Pluton in Western Anatolia, Turkey: Implications for magma genesis and crustal processes. International Geology Review, 50, 375–391.

  • Pearce, J.A., 1982. Trace element charesteristics of lavaş from destructive plate margins. Thorpe, R.S., (ed) Andasites: Orogenic Andesites and Related Rocks. John Wiley, New York, pp. 525- 548.

  • Pearce, J.A., 1983, The role of sub-continental lithosphere in magma genesis at destructive plate margins. Hawksworth, C.J. ve Norry, M.J., (ed) Continental basalts and mantle xenoliths. Shiva, Nantwich, pp. 230–249.

  • Pearce, J.A. ve Peate, D.W., 1995. Tectonic implications of the composition of volcanic arc magmas. Annual Review Earth Planet Sciences Letter, 23, 251–285.

  • Pearce, T.H., Gorman, B.E. ve Birkett, T.C., 1977. The relationship between majör element chemistry and tectonic environment of basic and intermediate volcanic rocks. Earth Planet Sciences Letter, 36, 121-132.

  • Pearce, J.A., Bender, J.F., De Long, S.E., Kidd, W.S.F., Low, P.J., Güner, Y., Şaroğlu, F., Yılmaz, Y, Moorbath, S. ve Mitchell, J.J., 1990. Genesis of collision volcanism in eastern Anatolia Turkey. Journal Volcanology Geotherm Research, 44, 189–229.

  • Pehlivan, Ş., Duru. M., Dönmez, M., Ilgar, A., Akçay, A.E., Erdoğan, K. ve Özer, D., 2007. Türkiye Jeolojisi Haritaları No:96, Balıkesir-İ 19 Paftası. Maden Tetkik Arama, 40s, Ankara.

  • Seyitoğlu, G. ve Scott, B., 1996. The cause of N–S extensional tectonics in western Turkey: Tectonic escape vs. backarc spreading vs. orogenic collapse. Journal of Geodynamics 22, 145–153.

  • Shand, S. J., 1943. The Eruptive Rocks, John Wiley, 2nd edn, New York, 444 pp.

  • Smith, E.I., Sanchez, A., Walker, J.D. ve Wang, K. 1999. Geochemistry of mafic magmas in the Hurricane Volcanic field, Utah: implications for small- and large-scale chemical variability of the lithospheric mantle. Journal of Geology, 107, 433–448.

  • Sun, S.S. ve Mcdonough, W.F., 1989. Chemical and isotopic systematic of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes. Saunders, A.D. ve Norry, M.J., (eds) Magmatism in the ocean basins. Geology Society London Special Publication, 42, 313–345.

  • Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75, 181–241.

  • Şengör, A. M. C., Natalin, B. A. ve Burtman, V. S., 1993. Evolution of the Altaid tectonic collage and Paleozoic crustal growth in Eurasia. Nature, 364, 299–307.

  • Taylor, S.R. ve Mc Lenan, S.M., 1985. The Continental Crust, Its Composition and Evolution. Blackwell, Oxford, 312 pp.

  • Thirlwall, M.F., Smith, T.E., Graham, A.M., Theodorou, N., Hollings, P., Davidson, J.P. ve Arculus, R.J., 1994. High field strength element anomalies in arc lavas; source or process? Journal Petrogly, 35, 819–838.

  • Thompson, R.N., Morrison, M.A., Hendry, G.L. ve Parry, S.J., 1984. An assessment of the relative roles of crust and mantle in magma genesis: an elemental approach. Philos Translate Society London, A310, 549–590.

  • Yılmaz, Y., 1989. An approach to the origin of young volcanic rocks of western Turkey. Şengör, A.M.C., (ed) Tectonic evolution of the Tethyan region. Kluwer Academics, Hague, The Netherlands, pp. 159–189.

  • Yılmaz, Y., 1990. Comparison of young volcanic associations of western and eastern Anatolia under compressional regime; a review. Journal of Volcanology and Geothermal Research 44, 69–87.

  • Yılmaz, Y., Genç, S.C., Karacik, Z. ve Altunkaynak, Ş., 2001. Two contrasting magmatic associations of NW Anatolia and their tectonic significance. Journal of Geodynamics 31, 243–271.

  • Yılmaz, Y., Genç, Ş. C., Yiğitbaş¸ E., Bozcu, M. ve Yılmaz, K., 1995. Geological evolution of the late Mesozioc continenetal margin of northwestern Anatolia. Tectonophysics, 243, 155–171.

  • White, W.M. ve Patchett, J. 1984. Hf–Nd–Sr isotopes and incompatible element abundances in island arcs: implications for magma origins and crustmantle evolution. Earth and Planetary Science Letters, 67, 167–185.

  • Wilson, F. H., 1989. Geologic setting, petrology anda ge of Plicene to Holocene volcanoes of the stepovak Bay area,western Alaska Peninsula. Dover, J.H. ve Galloway, J. P. (eds) Geological studies in Alaska by the U.S. Geological Survey. United State Geological Survey Bulletin, 1903, 84-95.

  • Winchester, J.A. ve Floyd, P.A., 1977. Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation products using immobile elements. Chemical Geology, 20, 325–343.

  • Wood, D.A., 1980. The aplication of a Th-Hf-Ta diagram to problems of tectonomagmatic classifation and to establishing the natüre of crustal contamination of basaltic lavas of the British Tertiary volcanic province. Earth Planet Sciences Letter, 50, 11-30.

  • Wood, D.A. ve Joron, J.L., 1979. Elemental and Sr izotopic variations in basic lava from Iceland and surrounding ocean floor: the nature of the mantle sources inhomogenities. Contribition and Mineralogy Petrology, 70, 319-339.

  • Erdem, D , Aslan, Z . (2015). Kalk-alkalen Şapçı (Balıkesir) Volkanitlerin Petrografisi ve Petrolojisi: Biga Yarımadası’nda (Kuzeybatı Türkiye) Çarpışma ile İlişkili Volkanizma . Türkiye Jeoloji Bülteni , 58 (3) , 1-22 . DOI: 10.25288/tjb.298325

    • Simav (Kütahya) ve Yakın Civarının Geç Senozoyik Yaşlı Jeodinamik Evrimi
    Erdem Gündoğdu Süha Özden Talip Güngör
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Simav (Kütahya) ve yakın civarının Geç Senozoyik yaşlı jeodinamik evrimi; Eğrigöz Mağmatik Kompleksi`ni oluşturan granitik ve volkanik kayaçlar ile bölgedeki tektonik yapıların (Simav Fayı ve Simav Sıyrılma Fayları) tarihlendirilmesi, saha gözlem ve ölçümleriyle belirlenmiştir. Bölgede yer alan Eğrigöz ve Koyunoba Plütonlarından yapılan tarihlendirme çalışmalarından elde edilen sonuçlar (21.9-26.3 My), bu plütonların yüzeylenmesinin; onları sınırlandıran Simav Sıyrılma Fayları (20.0-27.4 My) ile ilişkili olarak; kabuksal sıkışma, yükselme ve genişleme süreçleri içerisinde gerçekleştiğini göstermektedir. Plütonizmayı izleyen dönemde ise bölgede yaygın bir volkanizmanın (7.1-21.3 My) hüküm sürdüğü görülmektedir. Simav Fayı`na ait fay düzlemlerinin tarihlendirilmesi sonucunda; Simav Fayı`nın başlangıç yaşının; 19.3-26.1 My aralığında olduğu düşünülmektedir. Günümüzde bir normal fay davranışı sergileyen Simav Fayı, Erken Miyosen`de sıkışma rejimi altında bir doğrultu atımlı fay olarak çalışmıştır. Simav Fayı, Kuvaterner`de meydana gelen bir tektonik rejim değişikliği ile genişlemeli tektonik rejim altında bir normal faya dönüşmüştür. Bölgede, Erken Miyosen`den Kuvaterner`e kadar, genişlemeli-sıkışmalı tektonik rejimden, bölgesel bir genişleme rejimine geçişin, özellikle Kuvaterner`de meydana gelen son tektonik rejim değişikliğinin, Doğu Akdeniz`de Afrika Levhası ile Anadolu Levhası arasındaki karmaşık yitim proseslerinden (slab-pull ve roll-back) kaynaklanmış olabileceğini düşündürmektedir. 

  • Batı Anadolu

  • Geç Senozoyik

  • Tarihlendirme

  • Tektonik Rejim Değişikliği

  • Simav Fayı

  • Simav Sıyrılma Fayı


  • Akdeniz, N. ve Konak, N., 1979. Simav-EmetTavşanlı-Dursunbey-Demirci yörelerinin jeolojisi. MTA Derleme No: 6547, 108 s (Yayınlanmamış).

  • Altunkaynak, S.¸ ve Yılmaz, Y., 1998. The Mount Kozak magmatic complex, Western Anatolia. Journal of Volcanology Geothermal Research 85, 211–231.

  • Barka, A. A., 1992., The North Anatolian Fault Zone, Annales Tectonicae VI suppl.,164-195.

  • Bingol E., Delaloye M. ve Ataman G., 1982. Granitic Intrusions in Western Anatolia: a Contribution to the Geodynamic Study of This Area. Eclogae Geologica Helvetica 75, 437–446.

  • Bozkurt, E., Satır, M. ve Buğdaycıoğlu, Ç., 2011. Surprisingly young Rb/Sr ages from the Simav extensional detachment fault zone, northern Menderes Massif, Turkey. Journal of Geodynamics, 52, 406-431.

  • Bürküt, Y., 1966. Comperative Geology of Plutons in NW Anatolia. Istanbul Technical University, Faculty of Mining, İstanbul (in Turkish with English abstract).

  • Carey, E., 1979. Recherche des Directions Principales de Contraintes Associées au jeu d’une Population de Failles, Revue Geological Dynamic and Géography physic., 21, 57-66.

  • Carey, E. ve Mercier, J. L., 1987. A numerical Method for Determining the State of Stress Using Focal Mechanisms of Earthquake Populations, Earth Planet. Sci. Lett., 82, 165-179.

  • Delaloye, M. ve Bingöl, E., 2000. Granitoids from Western and Northwestern Anatolia: geochemistry and modelling of geodynamic evolution. International Geology Review 42, 241–268.

  • Doğan, A. ve Emre, Ö., 2006. Ege Graben Sistemi’nin Kuzey Sınırı: Sındırgı-Sincanlı Fay Zonu. 59. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 20-24 Mart 2006, Bildiri Özleri Kitabı, s. 83-84, Ankara.

  • Dora, O.Ö., Kun, N. ve Candan, O., 1992. Metamorphic history and geotectonic evolution of the Menderes Massif. In: Savaşçın, M.Y. ve Eronat, A.H. (eds), Proceedings of International Earth Sciences Congress on Aegean Regions 1990, Dokuz Eylül University Publications 2, 107–115.

  • Dürr, S.H., 1975. Über alter und geotektonische stellung des Menderes-kristallins/Sw-Anatolien und seine aequivalente in der mittleren Aegaeis. Habil.-Schr. Philipps-Univ. Marburg/Lahn, 107 p.

  • Emre, Ö. ve Duman, T.Y., 2011. 19 Mayıs 2011 Simav (Kütahya) Depremi Ön Değerlendirmesi Raporu, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Yer Dinamikler Araştırma ve Değerlendirme Koordinatörlüğü Aktif Tektonik Araştırmaları Birimi.

  • Emre, Ö., Özalp, S. ve Duman, T.Y., 2011. Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, 1:250.000 Ölçekli Uşak (NJ 35-8) Paftası, Seri No:11, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.

  • Emre, Ö., Doğan, A. ve Özalp, S., 2011. Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, 1:250.000 Ölçekli Balıkesir (NJ 35-3) Paftası, Seri No:4, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.

  • Emre, Ö., Duman, T.Y. ve Özalp, S., 2011. Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, 1:250.000 Ölçekli Kütahya (NJ 35-4) Paftası, Seri No:10 Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.

  • Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Olgun, Ş., ve Elmacı, H., 2011. Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, 1:250.000 Ölçekli Afyon (NJ 36-5) Paftası, Seri No:16 Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.

  • Ercan, T., Günay, E., ve Savasçın, M.Y., 1984. Simav ve çevresindeki Senozoyik yaslı volkanizmanın bölgesel yorumlanması: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi (in Turkish with English abstract), 97/98, 86–101.

  • Ercan T., Satır M., Sevin D. ve Türkecan A., 1997. Interpretation of Radiometric Age Data on Tertiary–Quaternary Volcanic Rocks in W Anatolia. Mineral Research and Exploration Institute (MTA) of Turkey, 119, 103–112.

  • Erdoğan, B., Güngör T., Akay, E. ve Hasözbek, A., 2003. Eğrigöz Granit Masifi’nin Jeolojisi, Petrolojisi ve Yerleşim Mekanizması. 101Y014, TÜBİTAK Projesi Final Raporu.

  • Erdoğan, B. ve Güngör, T., 2004. The problem of the core-cover boundary of the Menderes Massif and an emplacement mechanism for regionally extensive gneissic granites, western Anatolia (Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 13, 15-36.

  • Erkül, F., 2010. Tectonic Significance of Synextensional Ductile Shear Zones Within the Early Miocene Alacamdag Ganites, Northwestern Turkey. Geological Magazine, 147, 611–637.

  • Genç, S.C., 1998. Evolution of the Bayramiç magmatic complex, northwestern Anatolia: Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 233– 249.

  • Gündoğdu, E., 2013. Simav Fayı ve Yakın Civarının Jeodinamik Evrim Modeli. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktara Tezi, 146 s.

  • Hasözbek, A., Akay, E., Erdoğan, B., Satır, M. ve Siebel, W., 2010a. Early Miocene granite formation by detachment tectonics or not? A case study from the northern Menderes Massif (Western Turkey). Journal of Geodynamics, 67–80.

  • Hasözbek, A., Satir, M., Erdoğan, B., Akay, E. ve Siebel, W., 2010b. Early Miocene post-collisional magmatism in NW Turkey: geochemical and geochronological constraints. International Geology Review, 1-22.

  • Hinsbergen, D.J.J.V., 2010. A key extensional metamorphic complex reviewed and restored: The Menderes Massif of western Turkey. EarthScience Reviews 102, 60–76.

  • Işık, V., 2004. Kuzey Menderes Masifinde Simav Makaslama Zonunun Mikrotektonik Özellikleri, Batı Anadolu, Türkiye. Türkiye Jeoloji Bülteni, 47(2), 49-91.

  • Işık, V. ve Tekeli, O., 1999. Microstructure of deformed grains in the granitic mylonites of lower plate: northern Menderes massif, western Turkey. EUG 10, J. Conference Abstracts, 4 (1), 730.

  • Işık, V. ve Tekeli, O., 2001. Late orogenic crustal extension in the northern Menderes massif (western Turkey): Evidences for metamorphic core complex formation. Int. J. Earth Sci. 89, 757- 765.

  • Işık, V., Seyitoğlu, G. ve Çemen, İ., 2003. Ductilebrittle transition along the Alaşehir shear zone and its structural relationship with the Simav detachment, Menderes massif, wes-tern Turkey. Tectonophysics 374, 1-18.

  • Işık, V., Tekeli, O. ve Seyitoğlu, G., 2004a. The 40Ar/39Ar age of extensional ductile deformation and granitoid intrusions in the northern Menderes core complex: Implications for the initiation of extensional tectonics inwestern Turkey. Journal of Asian Earth Science 23, 555-566.

  • Işık, V., Gürsu S., Göncüoğlu, C. ve Seyitoğlu, G., 2004b. Deformational and geochemical features of syn-tectonic Koyunoba and Egrigöz granitoids, western Turkey. 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Thessaloniki, Greece, 14-20 April, Proceedings, V.3, 1143-1146.

  • Işık, V. ve Seyitoğlu, G., 2007. Menderes Masifi’nin Geç Senozoyik’te Asimetrik ve Simetrik Çekirdek Kompleksi Olarak Yüzeyleme ve Parçalanma Tarihçesi. Menderes Masifi Kolokyumu, 5-10 Kasım 2007. İzmir.

  • Karacık, Z. ve Yılmaz, Y., 1998, Geology of the ignimbrites and the associated volcano-plutonic complex of the Ezine area, northwestern Anatolia: Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 251–264.

  • Konak, N., 1982. Simav dolayının jeolojisi ve metamorf kayaçlarının evrimi. İstanbul Yerbilimleri, 3, 313- 337.

  • Lister, G.S. ve Davis, G.A., 1989. The origin of metamorphic core complexes and detachment faults formed during Tertiary continental extension in the northern Colorado River region, U.S.A. Journal of Structural Geology 11, 65–94.

  • Malavieille, J., 1993. Dağ kuşaklarında Geç orojenik uzantısı, havzası ve aralığı ve Geç Paleozoyik Variskan kemer Insights doi: 10,1029 / 93TC01129 Tektoniği 12. ıssn: 0278-7407.

  • Mercier, J. L., Sorel, D. and Simeakis, V., 1987. Changes in the state of stress in the overriding plate of a subduction zone: the Aegean Arc from the Pliocene to the Present. Annales Tectonicae, 1, 20- 39.

  • M.TA., 2002. 1:500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, İzmir Paftası.

  • Özden, S., Tutkun, S.Z., Bekler, T., Karaca, Ö., Komut, T., Kalafat, D., Ate,ş Ö., Demirci, A., Gündoğdu, E. ve Çınar, S., 2012. Simav Fayı ile Kütahya Fayı (Emet-Orta Batı Anadolu) Arasında Kalan Bölgenin Neotektonik ve Sismotektonik Özellikleri. 109Y103, TÜBİTAK Projesi Final Raporu, 212 s.

  • Öztunalı, Ö., 1973. Uludağ ve Eğrigöz Masiflerinin petrolojisi ve Jeokronolojisi, İ.Ü.F.F., Monog, Tabii İlimler, 23, 115 s.

  • Ring, U. ve Collins, A.S., 2005. U–Pb SIMS dating of syn-kinematic granites: timing of core-complex formation in the northern Anatolide belt of western Turkey. Journal of the Geological Society, London 162, 289–298.

  • Schuiling, R.D., 1962. On petrology, age and structure of the Menderes migmatite complex (SW Turkey). General Directorate of Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Bulletin 58, 71–84.

  • Seyitoğlu, G., 1997. The Simav graben: An example of young E-W trending structures in the Late Cenozoic extensional system of western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 6, 135-141.

  • Seyitoğlu, G., Işık, V. ve Çemen, İ., 2004. Complete Tertiary exhumation history of Menderes massif, western Turkey: a working hypothesis Turkey. Terra Nova 16, 358-364.

  • Seyitoğlu, G. ve Işık, V., 2006. Batı Anadolu’nun Geç Tersiyer Jeolojik evrimi: Menderes masifinin yüzeyleme mekanizması ve ilişkili sedimanter havza oluşumu hakkında yeni bir tektonik model [Late Tertiary geological evolution of western Anatolia: A new tectonic model about the exhumation mechanism of Menderes massif and related basin formation]. 59. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, s. 18-20.

  • Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A., 1987. Active faults and seismicity in Turkey. MTA Report No: 8174. Ankara, Turkey: MTA

  • Şaroğlu, F., Emre, Ö. ve Boray, A., 1992. 1: 1 000 000 Türkiye diri fay haritası. MTA, Ankara.

  • Şengör, A.M.C., 1979. The North Anatolian Transform Fault: its age, offset and tectonic signifıcance: J. Geol. Soc. London, 13, 269-282.

  • Şengör, A. M. C., Satır, M. ve Akkök, R., 1984. Timing of tectonic events in the Menderes Massif, western Turkey: Implications for tectonic evolution and evidence for pan-African basement in Turkey. Tectonics, 3, 693-707.

  • Temiz, U. ve Işık, V., 2002. Simav (Kütahya-Batı Anadolu) güneyinde metamorfik kayaların petrografik ve yapısal özelikleri. Cumhuriyet Üniversitesi Fakültesi, Seri A-Yerbilimleri 19, 1, 21- 34.

  • Thomson, S.N. ve Ring, U., 2006. Thermochronologic evaluation of postcollision extension in the Anatolide orogen, western Turkey. Tectonics 25, TC3005, doi:10.1029/2005TC001833.

  • Westaway, R., 2006, Cenozoic cooling histories in the Menderes Massif, western Turkey, may be caused by erosion and flat subduction, not low-angle normal faulting: Tectonophysics, 412, 1–2, 1–25.

  • Yılmaz, Y., Tüysüz O., Yiğitbaş, E., Genç, C. ve Şengör, A.M.C., 1997. Geology and tectonic evolution of the Pontides. In: Robinson, A.G. (ed), Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region. American Association of Petroleum Geologists, Memoir 68, 183–226.

  • Yılmaz, Y, Genç, Ş.Ç., Karacık, Z. ve Altunkaynak, Ş., 2001. Two contrasting magmatic associations of NW Anatolia and their tectonic signifance. J. Jeodynamics, 31, 243-271.

  • Gündoğdu, E , Özden, S , Güngör, T . (2015). Simav (Kütahya) ve Yakın Civarının Geç Senozoyik Yaşlı Jeodinamik Evrimi . Türkiye Jeoloji Bülteni , 58 (3) , 23-38 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjb/issue/28092/298444

    • Erken-Orta Miyosen Yaşlı Kömürlü Tortulların Paleoekolojisi: Uşak-Güre ve Soma Havzalarından Örnekler
    Mehmet Serkan Akkiraz Funda Akgün Torsten Utescher Volker Wilde Angela Bruch Volker Mosbrugger Sariye Duygu Üçbaş-Durak
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Bu çalışma, Soma ve Uşak-Güre havzalarındaki kömürlü Miyosen tortulların paleoekolojik özelliklerini ortaya koymaktadır. Soma Havzasındaki palinolojik örnekler Arabacıbozköy yakınındaki sondajdan elde edilmiştir. Sondaj karotunun kalınlığı 425 m olup, genellikle ince kırıntılı tortullar, linyit ve tüfitli seviyelerden oluşmaktadır. Kırıntılı ve linyitli seviyeler içeren bölüm Soma Formasyonuna, volkanik kırıntılı seviyeler içeren bölüm ise Deniş Formasyonuna karşılık gelmektedir. Soma Formasyonundan elde edilen palinolojik topluluk, ayırtlanmamış Pinaceae, Cupressaceae, herdem yeşil Quercus, Quercus spp. ve Alnus formlarınıbol miktarda içermektedir. Toplulukta Poaceae ve Ephedra gibi otsul bitkiler düşük oranda gözlenmektedir. Deniş Formasyonu da Soma Formasyonda yüksek yüzdelerde kaydedilen sporomorfları içermektedir. Toplulukta, Castanea ve Engelhardia formları da bol miktardadır. Ancak Soma polen topluluğunda düşük yüzdelerle kaydedilen otsul bitkiler burada hem çeşit olarak hem de yüzdece daha fazla miktarda temsil edilmektedir. Otsul bitkiler Poaceae, Asteraceae ve Amaranthaceae`den oluşmaktadır. Uşak-Güre Havzasındaki Miyosen yaşlı tortullar Hacıbekir Grubu içerisinde bulunmaktadır. İlyaslı, Banazve Büyükoturak lokasyonlarındaki linyitli istiflerden bölümsel kesitler alınmış ve palinolojik örnekler derlenmiştir. Her bir lokasyonun sporomorf toplulukları, Polypodiaceae/Telipteridaceae, ayrılmamış Pinaceae, herdem yeşil Quercus, Quercus spp. ve Alnus formlarının bol olduğunu göstermektedir. Ancak miktarlarda yersel farklılıklar bulunmaktadır. İlyaslı polen topluluğunda, spor çeşitliliği ve yüzdesi en yüksektir. Ayrıca diğer topluluklarda çok düşük oranlarda gözlenenen Cupressaceae, burada çok yüksek miktarlardadır. Büyük oturak polen topluluğunda, Carya ve Sparganiaceae formları baskındır. Poaceae, Asteraceae ve Amaranthaceae gibi otsul bitkiler Büyükoturak ve Banaz polen topluluklarında yüksek miktarlarda gözlenmektedir. Polen konsantrasyonlarındaki bu değişimler yersel bitki örtüsündeki değişimle ilgili olmalıdır. Elde edilen paleoiklim verilerine göre Soma ve Uşak-Güre havzalarıdaki kömürlü tortullarının çökelimi nemli ve sıcak koşullarda gerçekleşmiş olmalıdır. 

  • Arabacıbozköy

  • Miyosen

  • Palinoloji

  • Paleoiklim

  • Uşak-Güre Havzası


  • Akgün, F., 1993. Palynological age revision of the Neogene Soma coal basin. Bulletin Geological Society, 28, 151-170.

  • Akgün, F., Alişan, C. ve Akyol, E., 1986. Soma Neojen stratigrafisine palinolojik bir yaklaşım Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 29, 13–25.

  • Akgün, F. and Akyol, E., 1999. Palynostratigraphy of the coal-bearing Neogene deposits Graben in Büyük Menderes Western Anatolia. Geobios, 32(3), 367-383.

  • Akgün, F. and Sözbilir, H., 2001. A palynostratigraphic approach to the SW Anatolian molasse basin: Kale-Tavas molasse and Denizli molasses, Geodinamica Acta, 14, 71–93.

  • Akgün, F., Kaya, T., Forsten, A. and Atalay, Z., 2000. Biostratigraphic data (Mammalia and Palynology) from the Upper Miocene İncesu Formation at Düzyayla (Hafik Sivas, Central Anataloia). Turkish Journal of Earth Sciences, 9, 57–67.

  • Akgün, F., Kayseri, M. S. and Akkiraz, M. S., 2007. Palaeoclimatic evolution and vegetational changes during the Late Oligocene-Miocene period in Western and Central Anatolia (Turkey). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 253, 56–90.

  • Akgün, F., Akkiraz, M. S., Üçbaş, S. D., Bozcu, M., Sevinç Kapan-Yeşilyurt, S. and Bozcu, A., 2013. Vegetation and Climate Characteristics of the Oligocene in Northwest Turkey: Data from the Southwestern Part of the Thrace Basin, Northwest Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 22, 277-303

  • Akkiraz, M. S. and Akgün, F., 2005. Palynology and age of the Early Oligocene units in Çardak– Tokça basin, southwest Anatolia: paleoecological implications. Geobios 38, 283-299.

  • Akkiraz, M.S., 2011. Vegetation and climate in the Miocene deposits of southern side of the Buyuk Menderes Graben, Șahinali-2 core, SW Turkey. Bulletin of Geosciences, 86(4), 859–878.

  • Akkiraz, M. S., Akgün, F., Utescher, T., Bruch, A.A. and Mosbrugger, V., 2011. Precipitation gradients during the Miocene in Western and Central Turkey as quantified from pollen data. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 304, (3-4), 276-290.

  • Akkiraz, M. S., Akgün, F., Utescher, T., Wilde, V., Bruch, A. A., Mosbrugger, V. and Üçbaş, S. D., 2012. Palaeoflora and Climate of Lignitebearing Lower−Middle Miocene Sediments in the Seyitömer and Tunçbilek Sub-basins, Kütahya Province, Northwest Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 21, 213-235.

  • Akyol, E., 1971. Microflore de l’Oigocene infériur récoltée dans un sondage pres d’ Avcıkoru, Şile– İstanbul. Pollen et Spores 13 (1), 117-133.

  • Benda, L., 1971. Grundzüge einer pollenanalytischen Gliederung des türkischen Jungtertiärs (Känozoikum und Braunkohle der türkei. 4.). Beihhefte zum Geologischen Jahrbuch 113, 1–46.

  • Benda, L. and Meunlenkamp, J. E., 1990. Biostratigraphic correlations in the Eastern Mediterranean Neogene 9. Sporomorph associations and event stratigraphy the Eastern Mediterranean. Newsletter Stratigraphy, 23, 1-10.

  • Bruch A., Fauquette S. and Bertini A., 2002. Two quantitative approaches for climate reconstructions on Neogene palynofloras – an application on a Late Miocene profile from the Velona Basin (Tuscany,Italy). Acta Universitatis Carolinae, Geologica, 46 (4), 27-37.

  • Bruch, A., and Zhilin, S.G., 2007. Early Miocene climate of Central Eurasia–evidence from Aquitanian floras of Kazakhstan. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 248,32-48.

  • Çemen, İ., Catlos, E.J., Göğüş, O. and Özerdem, C., 2006. Postcollisional extensional tectonics and exhumation of the Menderes Massif in Western Anatolia extended terrane, Turkey. Geological Society of America Special Paper, 409, 353-379.

  • Ediger, V. Ş., Batı, Z. and Alişan, C., 1990. Paleopalynology and Paleoecology of Calamus like Disulcate Pollen Grains. Review of Paleobotany and Palynology, 62, 97-105.

  • Ercan, E., Dinçel, A., Metin, S., Türkecan, A. ve Günay, A., 1978. Uşak yöresindeki Neojen havzalarının jeolojisi (Geology of the Neogene basins in Uşak region). Bulletin of the Geological Society of Turkey, 21, 97-106.

  • Ersoy, E.Y., Helvacı, C. ve Sözbilir, H., 2010. Tectonostratigraphic evolution of the NE–SW- trending superimposed Selendi basin: Implications for late Cenozoic crustal extension in Western Anatolia, Turkey. Tectonophysics, 488, 210-232.

  • Ersoy, Y.E., Helvacı, C. and Palmer, M.R., 2011. Stratigraphic, structural and geochemical features of the NE–SW trending Neogene volcano-sedimentary basins in western Anatolia: implications for associations of supradetachment and transtensional strike-slip basin formation in extensional tectonic setting. Journal of Asian Earth Sciences, 41, 159-183.

  • Ersoy, Y., Helvacı, C. ve Palmer, M.R., 2012. Petrogenesis of the Neogene volcanic units in the NE-SW-trending basins in western Anatolia, Turkey. Contributions to Mineralogy and Petrology, 163, 379-401.

  • Ersoy, Y.E., Çemen, İ., Helvacı, C. and Billor, Z., 2014. Tectono-stratigraphy of the Neogene basins in Western Turkey: Implications for tectonic evolution of the Aegean Extended Region. Tectonophysics, 635, 33-58.

  • Gemici, Y., Akyol, E., Akgün, F. ve Seçmen, Ö., 1991. Soma kömür havzası fosil makro ve mikroflorası. Maden Tetkik Arama Dergisi, 112, 161-178.

  • Gemici, Y., Akgün, F. and Yılmazer, Ç., 1992. Akcaşehir (Tire-İzmir) Neojen Havzası fosil makro ve mikroflorası. Doğa Türk Botanik Dergisi, 16/3, S. 383-393

  • Ivanov, D., Utescher, T., Ashraf, A. R., Mosbrugger, V., Bozukov, V., Djorgova, N. and Slavomirova, E., 2012. Late Miocene Palaeoclimate and Ecosystem Dynamics in Southwestern Bulgaria − A Study Based on Pollen Data from the Gotse-Delchev Basin. Turkish Journal of Earth Sciences, 21, 187- 211.

  • İnci, U., 1998. Miocene synvolcanic alluvial sedimentation in lignite-bearing Soma Basin,Western Turkey. Journal of Earth Sciences, 7(2), 63-78.

  • İnci, U., 2002. Depositional evolution of Miocene coal successions in the Soma coalfield, western Turkey. International Journal of Coal Geology, 51, 1-29.

  • Jimenez-Moreno, G., Rodriguez-Tovar, F.J., PardoIguzquiza, E., Fauquette, S., Suc, J.-P. and Muller, P., 2005. High-resolution palynological analysis in late early-middle Miocene core from the Pannonian Basin, Hungary: climatic changes, astronomical forcing and eustatic fluctuations in the Central Paratethys. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 216(1), 73-97.

  • Karaoğlu, Ö., Helvacı, C. and Ersoy, E.Y., 2010. Petrogenesis and 40Ar/39Ar Geochronology of the Volcanic Rocks of the Uşak and Güre basins, western Türkiye. Lithos, 119, 193-210.

  • Karaoğlu, Ö., and Helvacı, C., 2012. Growth, destruction and volcanic facies architecture of three volcanic centers in the Miocene Usak-Güre basin, western Turkey: subaqueous-subaerial volcanism in a lacustrine setting. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 245-246: 1-20.

  • Karaoğlu Ö., and Helvacı C., 2014. Isotopic Evidences to the Transition from Subduction to Slab Tearingrelated Volcanism: the case of Western Anatolia, Turkey. Lithos, 192-195: 226-239.

  • Karayiğit, A.İ. and Whateley, M.K.G., 1997. Properties of a lacustrine subbituminous (k1) seam, with special reference to the contact metamorphism, Soma-Turkey. International Journal Of Coal Geology, 34,131-155.

  • Kaya, O., Ünay, E., Göktaş, F. and Saraç, G., 2007. Early Miocene stratigraphy of Central West Anatolia, Turkey: implications for the tectonic evolution of the Eastern Aegean area. Geological Journal, 42, 85-109.

  • Kayseri-Özer, M. S., 2014. Spatial distribution of climatic conditions from the Middle Eocene to Late Miocene based on palynoflora in Central, Eastern and Western Anatolia. Geodinamica Acta, 28, 1-36.

  • Kayseri, M. S. and Akgün, F., 2008. Palynostratigraphic, Palaeovegetational and Palaeoclimatic Investigations on the Miocene Deposits in Central Anatolia (Çorum Region and Sivas Basin). Turkish Journal of Earth Sciences, 17, 361-403.

  • Mosbrugger, V. and Utescher, T., 1997. The coexistence approach-a method for quantitative reconstructions of Tertiary terrestrial paleoclimate data using plant fossils. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 134, 61-86.

  • Nebert, K., 1978. Linyit içeren Soma Neojen Bölgesi, Batı Anadolu : Maden Tetkik Arama Enstitüsü Dergisi, 90, 20-69.

  • Seghedi, I., Helvacı, C. and Pécskay, Z., 2015. Composite volcanoes in the south-eastern part of İzmir– Balıkesir Transfer Zone, Western Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 291, 72-85.

  • Seyitoğlu, G., 1997. Late Cenozoic tectono-sedimentary development of the Selendi and Uşak- Güre basins: a contribution to the discussion on the development of east–west and north trending basins in western Turkey. Geological Magazine, 134(2), 163-175.

  • Seyitoğlu, G., Benda, L. and Scott, B.C., 1994. Neogene Palynological and isotopic data from Gördes basin, West Turkey. Newsletters on Stratigraphy 31, 133– 42.

  • Seyitoğlu, G. and Scott, B.C., 1991. Late Cenozoic crustal extension basin formation in west Turkey. Geological Magazine, 128, 155-166.

  • Seyitoğlu, G. and Scott, B.C., 1994. Late Cenozoic basin development in west Turkey, Gördes basin: tectonics and sedimentation. Geological Magazine 131, 631–7

  • Seyitoğlu, G. and Scott, B.C., 1996. The age of Alaşehir graben (west Turkey) and its tectonic implications. Geological Journal, 31, 1-11.

  • Suc, J.-P., 1984. Origin and Evolution of the Mediterranean vegetation and climate in Europe. Nature, 307, 429-432.

  • Şengör, A.M.C., 1987. Cross-faults and differential stretching of hangingwalls in regions of low-angle normal faulting: examples from western Turkey, Geological Society, London, 1987, pp. 575-589.

  • Şengüler, İ ve Akkiraz, M. S., 2014. Eskişehir Havzasındaki Miyosen Yaşlı Çökellerin Palinolojisi ve Paleoekolojisi. Türkiye TPJD Bülteni, 26(1), 7-17.

  • Takahashi, E. and Jux, U., 1991. Miocene palynomorphs from lignites of the Soma Basin. Bull. Faculty of Liberal Arts, Nagasaki University. Natural Science, 31(1), 7-165.

  • Utescher, T., Mosbrugger, V. and Ashraf, A.R., 2000. Terresterial Climate Evolution in Northwest Germany over the Last 25 Million Years, Palaios. 15, 430-449.

  • Utescher, T., Djordjevic-Milutinovic, D., Bruch, A. and Mosbrugger, V., 2007. Palaeoclimate and vegetation change in Serbia during the last 30 Ma. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 253, 141-152.

  • Yavuz-Işık, N., 2007. Pollen analysis of coalbearing Miocene sedimentary rocks from the Seyitömer Basin (Kütahya), Western Anatolia. Geobios, 40, 701-708

  • Yavuz-Işık, N., Saraç, G., Ünay, E., and Bruijn H., 2011. Palynological Analysis of Neogene Mammal Sites of Turkey – Vegetational and Climatic Implications. Yerbilimleri, 32(2), 105- 20.

  • Akkiraz, M , Akgün, F , Utescher, T , Vılde, V , Bruch, A , Mosbrugger, V , Üçbaş Durak, S . (2015). Erken-Orta Miyosen Yaşlı Kömürlü Tortulların Paleoekolojisi: Erken-Orta Miyosen Yaşlı Kömürlü Tortulların Paleoekolojisi: . Türkiye Jeoloji Bülteni , 58 (3) , 39-60 . DOI: 10.25288/tjb.298483

    • Düzağaç (Kozan-Adana) Bölgesindeki Bitümlü Şeyllerin Hümik Asit Özellikleri
    Faruk Ay Ergün Kasaka
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Ülkemizde bitümlü şeyller kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil enerji kaynaklarıyla karşılaştırıldığında rezerv bakımından kömürden sonra ikinci sırada yer almaktadır ve bu nedenle de ülkemiz ekonomisi için önemli bir değere sahiptir. Tüm dünyada da olduğu gibi Türkiye`nin de en önemli sorunlardan birisi enerji ihtiyacının karşılanmasıdır. Ülkemizde enerji potansiyeli olan en önemli fosil yakıt kaynaklarından linyit ve taşkömürüne günümüze kadar nispeten gerekli önem verilmiş olmasına karşın, bitümlü şeyl için bunu söylemek mümkün değildir. Son yıllarda yapılan birçok bilimsel araştırmaya göre bitümlü şeyllerin enerji kaynağı olarak kullanılması yanı sıra farklı alanlarda da kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Bu alanlardan biri de tarımsal verimliliğin arttırılmasına yönelik çalışmalardır. Ülkemiz tarım topraklarının büyük çoğunluğunda, organik madde miktarının % 1`in altında olması nedeniyle verimli ve kaliteli ürün yetiştirebilmek için toprak için ilave besin, yani organik maddeye ihtiyacı vardır. Bu çalışmada şeylerin enerji kaynağı olarak kullanımı dışında, toprakların verimini arttırma potansiyeli değerlendirmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda Düzağaç (Kozan-Adana) bitümlü şeyllerinin toprak güçlendirici (organik gübrehümik Asit) olarak kullanım imkanları araştırılmıştır. Düzağaç bitümlerinin pH`ı 7.79 olarak belirlenmiş olup, bu değer asidik topraklarımızın pH`ının dengelenmesine yardımcı olacaktır. Ülkemizde var olan ancak enerji kaynağı olarak kullanımı ekonomik olmayan bitümlü şeyllerin organik gübre (Hümik Asit)olarak kullanılmasının ekonomik açıdan ve topraklarımızın ıslahı ve geleceği için büyük önem taşıdığı sonucuna varılmıştır.

  • Adana-Kozan

  • bitümlü şeyl

  • Düzağaç

  • hümik asit

  • organik gübre


  • Ayhan, A., 1988, 1/100.000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye jeoloji haritaları serisi, Kozan- J21 paftası, MTA yayınları, Ankara.

  • Ballice, L., Yüksel, M., Sağlam, M. ve Hanoğlu, C., 1995. Mevcut enerji ve kimyasal hammadde kaynakları arasında bitümlü şistlerin yeri ve önemi. Ekoloji Dergisi, 14; 9 - 13.

  • Calemma, V. ve Rausa, R., 1988. Process for the production of regenerated humic acids from coal. US Patent 4.788.360.

  • Çolakoğlu, H., 1996. Organo-mineral Gübre Üretimine Yeni Yaklasımlar. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 20, s: 25–28. Özel Sayı Tübitak.

  • Dağlıoğlu, C., 1988. Kozan-Feke-Saimbeyli Tufanbeyli (Adana ilçeleri)-Sarız (Kayseri) ilçesi Dolayının Demir Cevherleşmeleri Prospeksiyonu Jeoloji Raporu; MTA Derleme No: 9215, 102 s. (yayınlanmamış).

  • Dağlıoğlu, C., 1990. T.D.Ç.A Genel Müdürlüğü adına Adana-Feke-Mansurlu Çevresinde AR:1704, AR:1544, AR:1660, AR:1662 Ruhsat Alanlarında Yapılan Etüt ve Arama Çalışmaları Jeoloji Raporu; MTA Derleme No: 8910 (yayınlanmamış).

  • Dekker, J. ve Cronje, I., 1991. Recovery of humic acids. US Patent 5.004.831.

  • Demirtaşlı, E., 1967. Pınarbaşı-Sarız-Mağara civarının jeoloji raporu; MTA Enst. Raporu, Rap. No: 1935, 129 s. (yayınlanmamıs).

  • Depel, G., 2000. Düşük Değerli Linyitin Tarımda Kullanılma Olanağı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 54s.

  • Detroit, W. ve Lebo, Jr. 1997, Production of acid soluble humates. US Patent 5.663.425.

  • DPT, 2001. 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, ÖİK Raporu, 11-50.

  • EASAC Report, 2007. A Study on the EU Oil Shale Industry-Viewed in the Light Oil the Estonian Experience, A Report by EASAC to the Committee on Industry, Research and Energy of the EU Parliament.

  • Eyüpoğlu, F., 1999. Türkiye Topraklarının Verimlilik Durumu. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 220, Ankara.

  • FAO, 2009. Resource STAT-Fertilizer. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://faostat.fao.org/site/575/Desktop

  • Francioso, O., Ciavatta, C., Montecchio, D., Tugnoli, V., Sanchez-Cortes, S. and Gessa, C., 2003. Quantitative estimation of peat, brown coal and lignite humic acids using chemical paremeters, 1H-NMR and DTAanalyses. Bioresource Technology, 88; 189-195.

  • Grabowska, E. L. ve Gryglewicz, G., 2005. Adsorption of lignite-derived humic acids on coal-based mesoporous activated carbons. Journel of Colloid and Interface Science 284; 416-423.

  • Hayes, M.H.B., MacCarthy, P., Malcolm, R.L. ve Swift, R.S. (Eds.)., 1989. Humic Substances H: In Search of Structures, Wiley, New York.

  • Ketin, A., 1966. Anadolu’nun tektonik birlikleri; M.T.A Dergisi, 6, 20-34.

  • Kim, H.T., 2003. Humic Matter in Soil and the Environment ; c. 7, p: 31.

  • Kural, O., 1978. Türkiye Linyitlerinde Humik Asit Dağılımının İncelenmesi. İTÜ Maden Fakültesi. Doktora Tezi, 99 s, (Yayımlanmamış).

  • Kural, O., 1998. Kömür Özellikleri, Teknolojisi ve Çevre İliskileri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü, İstanbul, 55; 117-127.

  • Kök, M.V., 2006. Oil Shale Resources in Turkey, Oil Shale, 23 (3) 209–210.

  • Güleç, K. ve Önen, A., 1993. Turkish oil shales: reserves, characterization and utilization, Proceedings of the 1992 Eastern Oil Shale Symposium, University of Kentucky, Institute for Mining and Minerals Research, Lexington, USA, pp. 12–24.

  • Laherrere, J., 2005. Review of Oil Shale Data, www. hubbertpeak.com/laherrere/ OilShale Review.pdf.

  • Lehtonen, K., Hanninen, K. and Ketola, M., 2001. Structurally bound lipids in peat humic acids. Organic Geochemistry, 32; 33-43.

  • Lguriate, A., Ait Baddi, G., El Mousadik, A., Gilard, V., Revel, J.C. and Hafidi, M., 2005. Analysis of humic acids from aerated and non- aerated urban landfill composts. Internetional biodeterioration & biodegradation, 56; 8-16.

  • Metin, S., 1984. Doğu Toroslar’da Derebaşı (Develi), Armutalan ve Gedikli (Saimbeyli) Köyleri Arasının Jeolojisi; A.Ü. Müh. Mim. Fak. Yerbilimleri Dergisi., 4, 1-2, 45-66.

  • Metin, S., Papak, I. ve Keskin, H., 1982. TufanbeyliSarız ve Göksün Saimbeyli Arasının Jeolojisi, MTA Rap., Ankara, No: 7219 (yayımlanmamış).

  • Özgül, N., 1971. Orta Toroslar’ın kuzey kesiminin yapısal gelişiminde blok hareketlerinin önemi; Türkiye Jeol. Kur. Bült., 14, 75-87.

  • Özgül, N., Metin, S., Göger, E., Bingöl, A., Baydar, O. ve Erdoğan, B., 1973. Tufanbeyli dolayının (Doğu Toroslar, Adana) Kambriyen-Tersiyer kayaları; Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 16, 39-52.

  • Özgül, N., 1976. Torosların Bazı Temel Jeoloji Özellikleri; TJK Bülteni, 19, 1, 65-78.

  • Özgül, N. ve Kozlu, H., 2002. Kozan-Feke (Doğu Toroslar) Yöresinin Stratigrafisi ve Yapısal Konumu ile İlgili Bulgular; Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, 14, 1, 1-36.

  • Özgül, N., 2006. Toroslar’ın Paleozoyik Yaşta Bazı Kaya Stratigrafi Birimleri. Stratigrafi Komitesi 6. Çalıştayı (Toros Kuşağı ve Güneydogu Anadolu Bölgesi Prekambriyen-Paleozoyik Kaya Birimlerinin Litostratigrafi Adlamaları); Bildiri Özleri, 1-8, Ankara.

  • Probstein, R.F. ve Hicks, R.E., 1982, Synthetic Fuels, Mc Graw Hill Chemical Engineering Series, 322- 373.

  • Senn, T. L. And Kingman, A. R., 1973. “A review of Humus and Humic Acids.” Clemson University, Dept of Horticulture, Research Series No. 145.

  • Skhonde, M.P. Herod, A.A., Van der Walt, T.J., Tsatsi, W.L. ve Mokoena, K., 2006. The effect of thermal treatment on the compositional structure of humic acids extracted from South African bituminous coal. International Journal of Mineral Processing, 01950; 1-7.

  • Şengüler, İ. 1985, Bitümlü şeylden yararlanma. Yeryuvarı ve insan, 10, 4, 59-63.

  • Şengüler, İ., 1994. Bitümlü şeyl. Türkiye Enerji Bülteni, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayını, 1,1, 21-26.

  • Şengüler, İ., 2001. Türkiye bitümlü şeyllerinin GAP bölgesinde toprak güçlendirici olarak kullanılma imkanlarının araştırılması ve geliştirilmesi. MTA Genel Müdürlüğü Enerji Hammadde Etüt ve Arama Daire Başkanlığı, 21 s., Ankara.

  • Şengüler, İ., 2007. Asfaltit ve Bitümlü Şeylin Türkiye’deki Potansiyeli ve Enerji Değeri, TMMOB Türkiye VI. Enerji SempozyumuKüresel Enerji Politikaları, Ankara.

  • Taban, S. ve Turan, M.A., 2012. Tarımda Gübre Çevre İlişkileri.TarımTürk, 34: 10-14.

  • Tissot, B.P., ve Welte, D.H., 1984. Petroleum Formation and Occurrence: Springer-Verlag. Berlin.

  • Toraman, Ö.Y. ve Uçurum, M., 2009. Alternatif Fosil Enerji Kaynağı: Bitümlü Şeyl, TÜBAV Bilim Dergisi 2(1), 37-46.

  • USA Department of Energy, 2004. Strategic Significance of America’s Oil Shale Resource, Vol.II, Section 2.1.

  • Ünalan, G., 2003. Türkiye Enerji Kaynaklarının Genel Değerlendirmesi, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 27 (1).

  • Valdrighi, M. M., Pera, A., Agnolucci, M., Frassinitti, S., Lunardi, D. and Vallini, G., 1996. Effect of compost-derived humic acids on vegetable biomass production and microbial growth within a plant (Cichorium intybus)-soil system: a comparative study.Agriculture Ecosystems & Environment, 58; 133-144.

  • Vogel, E., Geßner, R., Hayes, M.H.B. ve Kiefer, W., 1999. Characterisation of humic acid by means of SERS, Journal of Molecular Structure vol. 482- 483, p. 195-199.

  • World Energy Council (WEC), Survey of Energy Resources, 21, ISBN 0946121265, Retrieved on 2007-11-13.

  • Yapıcı, N. ve Anıl, M., 2007. Düzağaç Kuvarsit Yatağının (Kozan-Adana) Cam Sanayinde Kullanılabilirliğinin Araştırılması. Ç.Ü. Müh. Mim. Fak. Dergisi, Cilt 22, Sayı, 2 .309-323.

  • Ay, F , Kasaka, E . (2015). Düzağaç (Kozan-Adana) Bölgesindeki Bitümlü Şeyllerin Hümik Asit Özellikleri . Türkiye Jeoloji Bülteni , 58 (3) , 61-74 . DOI: 10.25288/tjb.298487

    • SAYI TAM DOSYASI
    PDF Olarak Görüntüle