Öz: Neo-Tetis Okyanusunun, Türkiye`nin kuzey kesiminde yitimi sonucunda İzmir-Ankara-Erzincan sütur zonu (IAESZ) gelişmiştir. Sutürlaşma sürecinin bitmesi sonrasında, IAESZ`nin her iki tarafı ve üzerinde gerilme ve magmatizma eş zamanlı olarak gelişmiştir. Bu dönem boyunca, Almus, Yıldızeli ve Yıldızdağ bölgelerinde yoğun magmatik aktivite gelişmiştir. Almus ve Yıldızeli bölgesindeki Orta Eosen magmatizması volkano-sedimentar birimlerile temsil edilmektedir. Buna karşın Yıldızdağ bölgesindeki gabroyik ve diyoritik kayalar magmatizmanın genel unsurlarıdır. Almus ve Yıldızeli bölgelerindeki volkano-sedimanter kayalar alt kesimlerinde sığ denizel sedimanter kayalar, orta ve üst kesimlerinde ise lav akıntıları ve volkanoklastik birimler ile temsil edilmektedir. Almus ve Yıldızeli bölgelerindeki eş zamanlı olarak gelişen magmatik birimlerin evrimini anlamak adına sekiz adet volkano sedimanter istif ölçülmüştür. Her iki bölgede, stratigrafiye bağlı olarak üç farklı volkanik dönem ayırtlanmıştır. İlk evre amfibollü bazaltik andezit, andezit ve dasitlerden oluşur. İkinci evre bazalt ve piroksenli bazaltik andezitler ve üçüncü evre ise trakit ve trakiandezit dayk ve stoklarından meydana gelmektedir. Bütün bölgelerden elde edilen arazi verisi sonucunda orta-Eosen magmatik birimlerinin eş zamanlı olarak çarpışma sonrası dönemde geliştiği ve magmatizmayı tetikleyen olayın bölgesel ölçekte bir delaminasyon veya litosferik ayrılma süreçleri ile kontrol edildiği görülmektedir.
çarpışma sonrası magmatizma
orta Eosen
volkano-stratigraf
İzmir-Ankara-Erzincan sütur zonu
Alpaslan, M., Guzeou, J. C., Bonhomme, M., Boztuğ, D. 1996.Yıldızeli Metasedimanter Grubu içerisindeki Fındıcak Metamorfitinin metamorfizması ve yaşı. Türkiye Jeoloji Bülteni, 39, (1), 17-27.
Alpaslan, M., 1997, Çakmak trakit-porfirinin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal özellikleri, Yıldızeli, Sivas, Geosound, 30, 2, 765-778.
Alpaslan, M., 2000. Pazarcık Volkanitinin (YıldızeliSivas) Mineralojik-Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri, Türkiye Jeoloji Bülteni, 43-2, 49-60.
Altunkaynak, Ş., 2007. Collision-driven slab breakoff magmatism in northwestern Anatolia, Turkey. The Journal of Geology, 115 (1), 63-82.
Altunkaynak, Ş., Sunal, G., Aldanmaz, E., Genç, C. Ş., Dilek, Y., Furnes, H., Foland, K.A., Yang, J., Yıldız, M., 2012. Eocene granitic magmatism in NW Anatolia (Turkey) revisited: new implications from comparative zircon SHRIMP UPb and 40Ar 39Ar g
Akçay, A. E., Beyazpirinç, M. 2017., Sorgun (Yozgat) - Yildizeli (Sivas) Önülke Havzasinin Jeolojik Evrimi, Havzada Etkin Olan Volkanizmanin Petrografik, Jeokimyasal Özellikleri Ve Jeokronolojisi. Maden Tetkik Arama Dergisi, 155, 71-80.
Arslan, M., and Aslan, Z., 2006. Mineralogy, petrography and whole-rock geochemistry of the Tertiary granitic intrusions in the Eastern Pontides, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences, 27 (2) , 177-193.
Arslan, M., Temizel, I., Abdioğlu, E., Kolaylı, H., Yücel, C., Boztuğ, D., Şen, C., 2013. 40Ar39Ar dating, whole-rock and SrNdPb isotope geochemistry of post-collisional Eocene volcanic rocks in the southern part of the Eastern Pontides (NE Turkey
Aslan, Z., Arslan, M., Temizel, I., Kaygusuz, A., 2014. K-Ar dating, whole-rock and Sr-Nd isotope geochemistry of calc-alkaline volcanic rocks around the Gümüşhane area: implications for post-collisional volcanism in the Eastern Pontides, Northeast T
Aydınçakır, E., Şen, C., 2013. Petrogenesis of the post-collisional volcanic rocks from the Borçka (Artvin) area: implications for the evolution of the Eocene magmatism in the Eastern Pontides (NE Turkey). Lithos, 172, 98-117.
Aydınçakır, E., 2014. The petrogenesis of Early Eocene non-adakitic volcanism in NE Turkey: Constraints on the geodynamic implications. Lithos, 208, 361- 377.
Bernard, B., de Vries, B. V. W., Leyrit, H., 2009. Distinguishing volcanic debris avalanche deposits from their reworked products: the Perrier sequence (French Massif Central). Bulletin of Volcanology, 71(9), 1041-1056.
Bozkurt, E., and Koçyiğit, A., 1996. The Kazova basin: an active negative flower structure on the Almus Fault Zone, a splay fault system of the North Anatolian Fault Zone, Turkey. Tectonophysics, 265(3-4), 239-254.
Boztuğ, D., Yağmur, M., Nazmi, O., Tatar, S., Yeşiltaş, A., 1998. Petrology of the post-collisional, within plate Yıldızdağ gabbroic pluton, Yıldızeli-Sivas region, central Anatolia, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 7 (1) , 37-52.
Boztuğ, D., 2008. Petrogenesis of the Kösedağ Pluton, Suşehri-NE Sivas, East-Central Pontides, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 17 (2) , 241- 262.
Cas, R., and Wright, J. V., 1987. Volcanic successions modern and ancient: A geological approach to processes, products and successions. London, Allen and Andwin 528 pp.
Chung, S. L., Chu, M. F., Zhang, Y., Xie, Y., Lo, C. H., Lee, T. Y., Lan, C.Y., Li, X., Zhang, Q., Wang, Y., 2005. Tibetan tectonic evolution inferred from spatial and temporal variations in post-collisional magmatism. Earth-Science Reviews, 68 (3) ,
Çörtük, R. M., Çelik, Ö. F., Özkan, M., Sherlock, S. C., Marzoli, A., Altıntaş, İ. E., Topuz, G., 2016. Origin and geodynamic environments of the metamorphic sole rocks from the İzmirAnkara Erzincan suture zone (Tokat, northern Turkey). Internation
Dokuz, A., Uysal, I., Siebel, W., Turan, M., Duncan, R., Akçay, M., 2013. Post-collisional adakitic volcanism in the eastern part of the Sakarya Zone, Turkey: evidence for slab and crustal melting. Contributions to Mineralogy and Petrology, 166 (5) ,
Dönmez, M., Akçay, A. E., Genç, Ş.C., Şükrü, A., 2005. Biga Yarımadasında Orta-Üst Eosen Volkanizması ve Denizel İgnimbritler. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Dergisi, 131, 49-61.
Elkins Tanton, L. T., Grove, T. L. 2003. Evidence for deep melting of hydrous metasomatized mantle: Pliocene high potassium magmas from the Sierra Nevadas. Journal of Geophysical Research: Solid Earth, 108(B7).
Ercan, T., Türkecan, A., Guillou, H., Satır, M., Sevin, D., Şaroğlu, F., 1998.Marmamara denizi çevresindeki Tersiyer volkanizmasının özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Dergisi 120, 199-221.
Ersoy, E. Y., Çemen, İ., Helvacı, C., Billor, Z., 2014. Tectono-stratigraphy of the Neogene basins in Western Turkey: Implications for tectonic evolution of the Aegean Extended Region. Tectonophysics, 635, 33-58.
Ersoy, E. Y., Palmer, M. R., Genç, Ş. C., Prelević, D., Akal, C., Uysal, İ., (2017). Chemo-probe into the mantle origin of the NW Anatolia Eocene to Miocene volcanic rocks: Implications for the role of, crustal accretion, subduction, slab roll-b
Eyüboglu, Y., Dudas, F. O., Santosh, M., Yi, K., Kwon, S., Akaryali, E. 2013. Petrogenesis and UPb zircon chronology of adakitic porphyries within the Kop ultramafic massif (Eastern Pontides Orogenic Belt, NE Turkey). Gondwana Research, 24(2), 742-7
Eyüboglu, Y., Dudas, F. O., Santosh, M., Zhu, D. C., Yi, K., Chatterjee, N., Joong-Jeong, Y., Akaryalı, E., Liu, Z., 2016. Cenozoic forearc gabbros from the northern zone of the Eastern Pontides Orogenic Belt, NE Turkey: implications for slab window
Fan, W. M., Guo, F., Wang, Y. J., Lin, G., Zhang, M., 2001. Post-orogenic bimodal volcanism along the Sulu orogenic belt in eastern China. Physics and Chemistry of the Earth, Part A: Solid Earth and Geodesy, 26 (9) , 733-746.
Genç, Ş. C., andYılmaz Y. 1997., An example of postcollisional magmatism in Northwestern Anatolia: the Kızderbent Volcanics (Armutlu peninsula, Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 6(1), 33-42.
Göçmengil, G., Karacik, Z., Genç, S.C. 2017. Lithospheric convective removal related postcollisional middle Eocene magmatism along the Izmir-Ankara-Erzincan suture zone (NE Turkey). In EGU General Assembly Conference Abstracts (Vol. 19, p. 18682).
Göçmengil, G., Karacık, Z., Genç, Ş.C., Billor, Z., 2018. 40Ar-39Ar geochronology and petrogenesis of post-collisional trachytic volcanism along the İzmir-Ankara-Erzincan suture zone (NE, Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 27 (1), 1-31.
Gökten, E., 1993.Yıldızeli (Sivas) Güneyinde Akdağ Metamorfikleri ve Örtü Kayalarının Stratigrafisi ve Tektoniği. Türkiye Jeoloji Bülteni, 36(1), 83- 94.
Göğüş, O. H., Pysklywec, R. N., Faccenna, C., 2016. Postcollisional lithospheric evolution of the Southeast Carpathians: Comparison of geodynamical models and observations. Tectonics, 35(5), 1205-1224.
Gülmez, F., Genç, S. C., Keskin, M., Tüysüz O., 2013. A post-collision slab-breakoff model for the orgin of the Middle Eocene magmatic rocks of the ArmutluAlmacik belt, NW Turkey and its regional implications. Geological Society of London Special Pu
Harris, N. B., Kelley, S., Okay, A. I., 1994. Postcollision magmatism and tectonics in northwest Anatolia. Contributions to Mineralogy and Petrology, 117 (3) , 241-252.
İnan, N., and İnan, S., 1999. Tokuş Formasyonunun yaşı ve çökelme ortamına ilişkin yeni bulgular (Sivas, Türkiye). Türkiye Jeoloji Bülteni, 42, 119- 130.
Irvine T. N, Baragar W,R, A 1971. A guide to the chemical classification of common volcanic rocks. Canadian Journal of Earth Sciences 8:523548.
Jahangiri, A., 2007. Post-collisional Miocene adakitic volcanism in NW Iran: Geochemical and geodynamic implications. Journal of Asian Earth Sciences, 30 (3), 433-447.
Karacik, Z., 2006. Stratigraphy and volcanology of the Türkbükü volcanics: Products of a stratovolcano in the Bodrum Peninsula, SW Anatolia. Geological Journal, 41, 145-162.
Karacık, Z., Yılmaz, Y., Pearce, J. A., Ece. Ö. I., 2008. Petrochemistry of the south Marmara granitoids, northwest Anatolia, Turkey. International Journal of Earth Sciences, 97, 1181-1200.
Karacık, Z., Genç, Ş. C., Gülmez, F., 2013. Petrochemical features of Miocene volcanism around the Çubukludağ graben and Karaburun peninsula, western Turkey: implications for crustal melting related silicic volcanism. Journal of Asian Earth Sciences,
Karsli, O., Chen, B., Aydin, F., Şen, C., 2007. Geochemical and SrNdPb isotopic compositions of the Eocene Dölek and Sariçiçek Plutons, Eastern Turkey: implications for magma interaction in the genesis of high-K calc-alkaline granitoids in a post-c
Karslı, O., Ketenci, M., Uysal, I., Dokuz, A., Aydın, F., Chen, B., Kandemir, R., Wijbrans, J., 2011. Adakite-like granitoid porphyries in the Eastern Pontides, NE Turkey: potential parental melts and geodynamic implications. Lithos, 127 (1) , 354- 3
Kasapoğlu, B., Ersoy, Y. E., Uysal, İ., Palmer, M. R., Zack, T., Koralay, E. O., Karlsson, A., 2016. The petrology of Paleogene volcanism in the Central Sakarya, Nallıhan Region: Implications for the initiation and evolution of post-collisional, slab
Kay, R. W., Kay, S. M., 1993. Delamination and delamination magmatism. Tectonophysics, 219(1- 3), 177-189.
Kaygusuz, A., Arslan, M., Siebel, W., Şen, C., 2011. Geochemical and Sr-Nd isotopic characteristics of post-collisional calc-alkaline volcanics in the Eastern Pontides (NE Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 20(1), 137-159.
Kaygusuz, A., and Öztürk, M., 2015. Geochronology, geochemistry, and petrogenesis of the Eocene Bayburt intrusions, Eastern Pontides, NE Turkey: Evidence for lithospheric mantle and lower crustal sources in the high-K calc-alkaline magmatism. Journal
Keskin, M., Pearce, J. A., Mitchell, J. G., 1998. Volcanostratigraphy and geochemistry of collisionrelated volcanism on the ErzurumKars Plateau, northeastern Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 355-404.
Keskin, M., Genç, Ş. C., Tüysüz, O., 2008. Petrology and geochemistry of post-collisional Middle Eocene volcanic units in North-Central Turkey: evidence for magma generation by slab breakoff following the closure of the Northern Neotethys Ocean. Lith
Koçbulut, F. ve Tatar, O., 2001. Orta Anadolu Bindirme Kuşağının Akdağmadeni-Yavu arasındaki stratigrafik özellikleri. Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, s.103-112.
Koçbulut, F., Yılmaz-Şahin, S., Tatar, O., 2001. Akdağmadeni (Yozgat)- Yildizeli (Sivas) Arasindaki Kaletepe Volkanitinin MineralojikPetrografik ve Jeokimyasal Özellikleri, İstanbul Yer Bilimleri Dergisi, 14 (1-2), 77-91.
Kuno, H., 1966. Lateral variation of basalt magma types across continental margins and island arcs. Bulletin of Volcanology 29, 195222
Kürkçüoğlu, B., Furman, T., Hanan, B., 2008. Geochemistry of post-collisional mafic lavas from the North Anatolian Fault zone, Northwestern Turkey. Lithos, 101 (3), 416-434.
Le Bas, M. L., Maitre, R. L., Streckeisen, A., Zanettin, B., & IUGS Subcommission on the Systematics of Igneous Rocks. (1986). A chemical classification of volcanic rocks based on the total alkali-silica diagram. Journal of Petrology, 27(3), 745-750.
Lustrino, M. 2005. How the delamination and detachment of lower crust can influence basaltic magmatism. Earth-Science Reviews, 72(1), 21-38.
Marchev, P., Raicheva, R., Downes, H., Vaselli, O., Chiaradia, M., Moritz, R., 2004. Compositional diversity of EoceneOligocene basaltic magmatism in the Eastern Rhodopes, SE Bulgaria: implications for genesis and tectonic setting. Tectonophysics, 3
Mesci B.L., Gürsoy H., 2002. Çobansaray- Karakaya (Yıldızeli KB Sivas, Arasındaki Orta Anadolu Bindirme Kuşağının (Kuzey Neotetis Kenedi) Tektonostratigrafik ve yapısal özellikleri. Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri-A-Yerbil
Mori, L., Gómez-Tuena, A., Schaaf, P., Goldstein, S. L., Pérez-Arvizu, O., SolÍs-Pichardo, G. 2009. Lithospheric Removal as a Trigger for Flood Basalt Magmatism in the Trans-Mexican Volcanic Belt. Journal of Petrology, 50(11), 2157-2186.
MTA, 2002. Geological Map of Turkey in 1/500.000 scale. Publication of Mineral Research and Exploration Directorate of Turkey (MTA), Ankara.
Okay, A.C., 1955. Sivas ile Tokat arasındaki bölgenin jeolojik etüdü. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, B20, 95-108.
Okay, A. I., Tüysüz, O., 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. Geological Society, London, Special Publications,156 (1) , 475-515.
Okay, A., Satir, M., 2006. Geochronology of Eocene plutonism and metamorphism in northwest: evidence for a possible magmatic arc. Geodinamica Acta, 19 (5), 251-266.
Oyan, V., Keskin, M., Lebedev, V. A., Chugaev, A. V., Sharkov, E. V., 2016. Magmatic evolution of the Early Pliocene Etrüsk stratovolcano, Eastern Anatolian Collision Zone, Turkey. Lithos, 256, 88-108.
Özkan, M., Çelik, Ö.F., Özyavaş, A., 2018. Lithological discrimination of accretionary complex (Sivas, northern Turkey) using novel hybrid color composites and field data. Journal of African Earth Sciences, 138, 75-85.
Özdemir, Y., Karaoğlu, Ö., Tolluoğlu, A. Ü., Güleç, N., 2006. Volcanostratigraphy and petrogenesis of the Nemrut stratovolcano (East Anatolian High Plateau): the most recent post-collisional volcanism in Turkey. Chemical Geology, 226, 189-211.
Özcan, A., Aksay, A., 1996. Tokat-Turhal-AlmusÇamlıbel Dolayının Jeolojisi,Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü,Rapor No: 9972.
Peccerillo, A., Taylor, S. R., 1976. Geochemistry of Eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, northern Turkey. Contributions to Mineralogy and Petrology, 58(1), 63-81.
Platzman, E. S., Platt, J. P., Tapirdamaz, G., Sanver, M., Rundle, C. C., 1994. Why are there no clockwise rotations along the North Anatolian Fault Zone? Journal of Geophysical Reseach All Series, 99, (B11), 21705-21715.
Sahakyan, L., Bosch, D., Sosson, M., Avagyan, A., Galoyan, G., Rolland, Y., Bruguier, O., Stepayan, Z., Galland, B., Vardanyan, S., 2016. Geochemistry of the Eocene magmatic rocks from the Lesser Caucasus area (Armenia): evidence of a subduction geod
Şengör, A. M.C., Yılmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75(3-4), 181193203-190199241.
Sipahi, F., Sadıklar, M. B., Şen, C., 2014. Geochemical and SrNd isotopic characteristics of Murgul (Artvin) volcanic rocks in the Eastern Black Sea Region (Northeast Turkey). Chemie der ErdeGeochemistry, 74 (3) , 331-342.
Sümengen, M., 2013a. 1:100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No.188, Tokat- H37 paftası. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Jeolojik Etüdler Daire Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
Sümengen, M., 2013b. 1:100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No.188, Tokat- H38 paftası. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Jeolojik Etüdler Daire Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
Tatar, Y., 1977, Ofiyolitli Çamlıbel (Yıldızeli) bölgesinin stratigrafisi ve petrografisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 88, 56-72.
Temizel, I., Arslan, M., Ruffet, G., Peucat, J. J., 2012. Petrochemistry, geochronology and SrNd isotopic systematics of the Tertiary collisional and postcollisional volcanic rocks from the Ulubey (Ordu) area, eastern Pontide, NE Turkey: implication
Temizel, I., Arslan, M., Abdioğlu, E., Yücel, C., 2014. Mineral chemistry and thermobarometry of Eocene monzogabbroic stocks from the Bafra (Samsun) area in Turkey: implications for disequilibrium crystallization and emplacement conditions. Internati
Temizel, I., Arslan, M., Yücel, C., Abdioğlu, E., Ruffet, G., 2016. Geochronology and geochemistry of Eocene-aged volcanic rocks around the Bafra (Samsun, N Turkey) area: Constraints for the interaction of lithospheric mantle and crustal melts. Litho
Terlemez, İ., Yılmaz, A., 1980. Ünye-Ordu-KoyulhisarReşadiye arasında kalan bölgenin stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni. 23 (2), 179-191.
Topuz, G., Okay, A.I., Altherr, R., Schwarz, W.H., Siebel, W., Zack, T., Satır, M., Şen, C., 2011. Postcollisional adakite-like magmatism in the Ağvanis Massif and implications for the evolution of the Eocene magmatism in the Eastern Pontides (NE Turkey). Lithos, 125(1), pp.131-150.
Turner, S., Sandiford, M., Foden, J., 1992. Some geodynamic and compositional constraints on postorogenic magmatism. Geology, 20 (10), 931- 934.
Ustaömer, P. A., Ustaömer, T., Collins, A. S., Reischpeitsch, J., 2009. Lutetian arc-type magmatism along the southern Eurasian margin: new U-Pb LA-ICPMS and whole-rock geochemical data from Marmara Island, NW Turkey. Mineralogy and Petrology, 96 (3-4), 177- 196.
Yılmaz, A., 1984. Tokat (Dumanli dagi) ile Sivas (Çeltek dagi) dolaylarinin temel jeoloji özellikleri ve ofiyolitli karışığın konumu. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 99/100 1-18.
Yılmaz, A., Uysal, Ş., Bedi Y., Yusufoğlu, H., Havzoğlu, T. Ağan, A., Göç, D., Aydın, N. 1995. Akdağ masifi ve dolayının jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 117, 125-138.
Yılmaz, A., and Ercan, T., 1984. Tokat ile Sivas Arasinda Yer Alan Yildizdagi Gabrosunun Petrokimyasal Özellikleri. Jeoloji Mühendisligi, 20, 11-16.
Yilmaz, Y., Tüysüz, O., Yigitbas, E., Genç S.C., Şengör, A. M. C. 1997a. Geology and tectonic evolution of the Pontides. In: A.G. Robinson (Ed), Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region. American Association of Petroleum Geologists (AAPG) Memoir, 68
Yılmaz, Y., Serdar, H. S., Genç, C., Yigitbaş, E., Gürer, Ö. F., Elmas, A., Yıldırım, M., Gürpinar, O. 1997b. The geology and evolution of the Tokat Massif, south-central Pontides, Turkey. International Geology Review, 39(4), 365-382.
Yilmaz, Y., Genç, Ş. C., Gürer, F., Bozcu, M., Yılmaz, K., Karacık, Z., Altunkaynak, Ş., Elmas, A., 2000. When did the western Anatolian grabens begin to develop? Geological Society, London, Special Publications, 173, 353-384.
Yücel, C., Arslan, M., Temizel, I., Abdioğlu, E., 2014. Volcanic facies and mineral chemistry of Tertiary volcanics in the northern part of the Eastern Pontides, northeast Turkey: implications for preeruptive crystallization conditions and magma chamber processes. Mineralogy and Petrology, 108 (3), 439-467.
Göçmengil, G , Karacık, Z , Genç, Ş . (2018). Volcano Stratigraphic Investigation of the Post-Collisional Middle Eocene Magmatism Around İzmir-Ankara-Erzincan Suture Zone (NE, Turkey) . TJB , 61 (2) , 131-162 . DOI: 10.25288/tjb.414013
Öz: Bu çalışmada, toplam alan manyetik anomaliler (TMA) kullanarak izole ve manyetize olmuş jeolojik yapıların ölçüm profili düzlemindeki yatay uzaklığı, derinliği ve yapı geometrisi gibi model parametrelerinin hesaplanabilmesi için gelişmiş lokal dalga sayısı (GLDS) tekniği sunulmuştur. Teknik, ölçülen TMA`lerin analitik sinyal genliğini (ASG)ve birinci ve ikinci dereceden yatay ve düşey türevlerini kullanmakta ve ardından manyetik anomaliye neden olan kaynağın doğası hakkında herhangi bir ön bir bilgiye ihtiyaç duymaksızın model parametrelerini kolay bir şekilde hesaplamaktadır. Ayrıca, mıknatıslanma ve ortam manyetik alan doğrultularının (eğim ve sapma açıları) sonuçlar üzerinde bir etkisi bulunmamaktadır. GLDS tekniğinde yapı geometrisi, yani yapısal indeksi (kontak/fay, dayk, yatay silindir ve küre) bir önceki hesaplamalardan elde edilen yapı derinliği ve yapının profil düzlemindeki yatay uzaklığı yardımıyla hesaplanmaktadır. Bazı basit şekilli jeolojik modellerden üretilen TMA`lerle gerçekleştirilen teorik uygulamalar tekniğin kullanışlılığını göstermiştir. Ayrıca, gerçek veri uygulaması olarak Türkiyenin en büyükdemir rezervlerinden biri olan Kesikköprü-Bala demir yatağında (Orta Türkiye) ölçülmüş TMA analiz edilmiştir. Manyetik özellikçe zengin mafik kayaçları ve demir cevherini içeren manyetize olmuş kaynak yapı derinliği 21.39 molarak hesaplanmıştır. Yapısal indeks değerleri ise dayk-benzeri veya dayk ve yatay silindir arası manyetize olmuş bir yapıyı işaret etmiştir. Bu bulgular yeni yayınlanmış bir çalışmanın sonuçlarıyla da uyumludur. Bu nedenle, TMA`lerden hızlı ve güvenilir model parametreleri kestirimi yapabilmek için GLDS tekniğinin kullanımı ters çözüm çalışmalarına bir alternatif veya destekleyici çalışma olarak önerilmektedir.
Gelişmiş lokal dalga sayısı
Manyetize olmuş jeolojik yapılar
Model parametreleri
Toplam alan manyetik anomaliler
Yönsel türevler
Agarval, B.N.P. and Srivastava, S., 2008. FORTRAN codes to implement enhanced local wave number technique to determine the depth and location and shape of the causative source using magnetic anomalies. Computers and Geosciences, 34, 18431849.
Balkaya, Ç., Göktürkler, G., Erhan, Z. and Ekinci, Y.L., 2012. Exploration for a cave by magnetic and electrical resistivity surveys: Ayvacık sinkhole example, Bozdağ İzmir (Western Turkey). Geophysics, 77 (3), B135-B146.
Bingöl, E., 1989. Geological map of Turkey, scale: 1/2.000.000 (MTA (General Directorate of Mineral Research and Exploration of Turkey) Publications).
Biswas, A., 2017. Inversion of source parameters from magnetic anomalies for mineral/ore deposits exploration using global optimization technique and analysis of uncertainty. Natural Resources Research, 27, 77107.
Boztuğ, D., 1998. Post-collisional central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 7, 145165.
Büyüksaraç, A., Yalçıner, C.Ç., Ekinci, Y.L., Demirci, A. and Yücel, M.A., 2014. Geophysical investigations at Agadere Cemetery, Gallipoli Peninsular, NW Turkey. Australian Journal of Forensic Sciences, 46 (1), 111123.
Cooper, G.R.J. and Cowan, D.R., 2006. Enhancing potential field data using filters based on the local phase. Computers and Geosciences, 32, 1585 1591.
Doğan, B., Ünlü, T. and Sayılı, İ.S., 1998. An approach to the origin of Kesikköprü (Bala-Ankara) iron deposit. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 120, 135.
Drahor, M.G., Kurtulmuş, Ö., Tuna, N., Berge, M.A., Hartmann, M. and Speidel, M.A., 2008. Magnetic imaging and electrical resistivity tomography studies in a Roman military installation found in Satala archaeological site, northeastern Anatolia, Turkey. Journal of Archaeological Sciences, 35, 259271.
Ekinci, Y.L. and Yiğitbaş, E., 2012. A geophysical approach to the igneous rocks in the Biga Peninsula (NW Turkey) based on airborne magnetic anomalies: geological implications. Geodinamica Acta, 25 (34), 267285.
Ekinci, Y.L., Ertekin, C. and Yiğitbaş, E., 2013. On the effectiveness of directional derivative based filters on gravity anomalies for source edge approximation: synthetic simulations and a case study from the Aegean Graben System (Western Anatolia, Turkey). Journal of Geophysics and Engineering, 10 (3), 035005.
Ekinci, Y.L., Balkaya, Ç., Şeren, A., Kaya, M.A. and Lightfoot, C.S., 2014. Geomagnetic and geoelectrical prospection for buried archaeological remains on the Upper City of Amorium, a Byzantine city in midwestern Turkey. Journal of Geophysics and Engineering, 11 (1), 015012.
Ekinci, Y.L., 2016. MATLAB-based algorithm to estimate depths of isolated thin dike-like sources using higher-order horizontal derivatives of magnetic anomalies. SpringerPlus, 5, 1384.
Ekinci, Y.L., Özyalın, Ş., Sındırgı, P., Balkaya, G. and Göktürkler, G., 2017. Amplitude inversion of 2D analytic signal of magnetic anomalies through Differential Evolution Algorithm. Journal of Geophysics and Engineering, 14, 14921508.
Hanna, W.F., 1990. Some historical notes on early magnetic surveying in the U.S. Geological Survey. In Hanna, W.F., (ed.), Geologic Applications of Modern Aeromagnetic Surveys. United States Geological Survey Bulletin, 1924, 6373.
Hinze, W.J., Von Frese, R.R.B. and Saad, A.H., 2013. Gravity and magnetic exploration: principles, practices, and applications. New York, Cambridge University Press.
Kearey, P., Brooks, M. and Hill, I., 2002. An introduction to geophysical exploration. Oxford, Blackwell.
Kuşcu, İ. and Erler, A., 1998. Mineralization events in a collision-related setting: the Central Anatolian Crystalline Complex, Turkey. International Geology Review, 40, 532565.
Mandal, A., Biswas, A., Mittal, S., Mohanty, W. K., Sharma, S. P., Sengupta, D., Sen J. and Bhatt, A.K., 2013. Geophysical anomalies associated with uranium mineralization from Beldih mine, South Purulia Shear Zone, India. Journal of the Geological Society of India, 82 (6), 601606.
Mandal, A., Mohanty, W.K., Sharma, S.P., Biswas, A., Sen, J. and Bhatt, A.K., 2015. Geophysical signatures of uranium mineralization and its subsurface validation at Beldih, Purulia District, West Bengal, India: A case study. Geophysical Prospecting, 63, 713724.
Nabighian, M.N., 1972. The analytic signal of twodimensional magnetic bodies with polygonal cross-section: its properties and use for automated anomaly interpretation. Geophysics, 37, 507517.
Oruç, B., 2013. Determination of horizontal locations and depths of magnetic sources using continuous wavelet transform. Yerbilimleri, 34, 177190.
Oruç, B. and Keskinsezer, A., 2008. Detection of causative bodies by normalized full gradient of aeromagnetic anomalies from east Marmara region, NW Turkey. Journal of Applied Geophysics, 65, 39-49.
Oruç, B. and Selim, H., 2011. Interpretation of magnetic data in the Sinop area of Mid Black Sea, Turkey, using tilt derivative, Euler deconvolution, and discrete wavelet transform. Journal of Applied Geophysics, 74, 194204.
Pilkington, M., 2007. Aeromagnetic surveying, in Encyclopedia of Geomagnetism and Paleomagnetism, In Gubbins, D., and HerreroBervera E., (ed.), Springer, Dordrecht, pp. 13.
Prakasa Rao, T.K.S., Subrahmanyan, M. and Srikrishna Murthy, A., 1986. Nomograms for direct interpretation of magnetic anomalies due to long horizontal cylinders. Geophysics, 51, 21562159.
Reid, A.B., Allsop, J.M., Granser, H., Millett, A.J. and Somerton, I.W., 1990. Magnetic interpretation in three dimensions using Euler deconvolution. Geophysics, 55, 8091.
Salem, A., Ravat, D., Smith, S. and Ushijima, K., 2005. Interpretation of magnetic data using an enhanced local wave number (ELW) method. Geophysics, 70, L7L12.
Smith, R.S., Thurston, J.B., Dai, T. and MacLeod, I.N., 1998. iSPIThe improved source parameter imaging method. Geophysical Prospecting, 46, 141151.
Srivastava, S. and Agarval, B.N.P., 2010. Inversion of the amplitude of the two-dimensional analytic signal of the magnetic anomaly by the particle swarm optimization technique. Geophysical Journal International, 182, 652662.
Tatar, S. and Boztuğ, D., 1998. Fractional crystallization and magma mingling/mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (ŞefaatliYerköy, SW Yozgat). Turkish Journal of Earth Sciences, 7, 215-230.
Terzi, M.H. and Yılmazer, E., 2015. Geology and alteration mineralogy of Kesikköprü (BalaAnkara) iron-oxide deposit. The World Multidisciplinary Earth Sciences Symposium, 7-11 September, Prague (Czech Republic), pp. 243.
Thompson, D.T., 1982. EULDPH: a new technique for making computer assisted depth estimates from magnetic data. Geophysics, 47, 3137.
Thurston, J.B., and Smith, R.S., 1997. Automatic conversion of magnetic data to depth, dip, and susceptibility contrast using the SPI method. Geophysics, 62, 807813.
Ekinci, Y . (2018). Application of Enhanced Local Wave Number Technique to the Total Field Magnetic Anomalies for Computing Model Parameters of Magnetized Geological Structures . Türkiye Jeoloji Bülteni , 61 (2) , 163-174 . DOI: 10.25288/tjb.414015
Ayten Çalik
Sevinç Kapan Ürün
R. Cüneyt Erenoğlu
Oya Erenoğlu
Cumali Yaşar
Emin Uğur Ulugergerli
PDF Olarak Görüntüle
Öz: Çanakkale ili sınırları içinde yer alan, jeolojik olarak önemli ve toplumun ilgisini çekebilecek, birbirinden yapısal olarak farklı üç ayrı jeolojik oluşumun jeopark veya jeodeğer olarak değerlendirilebilmesi için yapılması gerekenler özetlenmiştir. Örnek alanlar olarak Tuzla jeotermal alanı sıcak su çıkışları, Kestanbol-Yahya Çavuş köyü antik granit sütunları ve Yenice Köyü opal sahası ele alınmıştır. Gerek bilimsel gerekse turistik değeri olan alanların korunmasının bir yolu tanıtma ve ziyarete açmaktır. Yerbilimleri müzeleri de bu alanların ortaya çıkarılması ve tanıtılmasında katkı verecek önemli kurumlardır. Bu çalışmada önerilen, uygulaması kolay bir izlence her üç sahada da güncel durumu tanımlama ve geleceğe yönelik yapılacakları belirlemek için kullanılmıştır. İlk sonuçlara göre Tuzla Jeotermal alanı basit birkaç düzenleme ile kullanılabilecek iken Kestanbol, Yahya Çavuş Köyü sahalarının güncel halleri ile jeoturizm amacı ile kullanılamayacağı ortaya çıkmıştır.
Jeodeğer
Jeolojik miras
Jeopark
Jeonokta
Yerbilimleri Müzesi
Arpat, E., 1976. İnsan Ayağı İz Fosilleri; Yitirilen Bir Doğal Anıt. Yeryuvarı ve İnsan, 1/4, 65-66.
Arpat, E., Güner, Y., 1976. Ağrı Buz Mağarası; Ender Bir Doğal Anıt. Yeryuvarı ve İnsan, 1/1, 95-96.
Aydoğan, N.B., 2002. Çanakkale Turizminin Profili ve Çeşitlendirilmesi. Ankara: Turizm Bakanlığı, Geleceğimiz Turizm/II. Turizm Şurası Bildirileri, I. Cilt, 12-14.
Baba, A., Yüce, G., Deniz, O., Uğurluoğlu, D., Özcan H., 2008. Tuzla Sıcak Su Kaynaklarının Kontrolsüz Boşalımlarının Çevreye Etkileri: Tuzla Jeotermal Örneği, 61. Türkiye Jeoloji Kurultayı,sf.19-21, , Ankara.
Barettino, D., Vallejo, M., Gallego, E., 1999a. Towards the Balanced Management and Conservation of the Geological Heritage in the New Millenium. ProGEO European Association for Conversation of Geological Heritage and Sociedad Geologica de Espana, Madrid, 459 s.
Barettino, D., Wimbledon, W.A.P., Gallego, E., 1999b. Geological Heritage: Its Conservation and Management. ProGEO European Association for the Conservation of the Geological Heritage and Sociedad Geologica de Espana, Madrid, 212 s.
Bingöl, E., 1969. Geology of the Central and Southeastern Parts of the Kazdag Massif. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 72, 110-123.
Birkle, P., Satır, M., 1995. Dating, Geochemistry and Geodynamic Significance of the Tertiary Magmatism of the Biga Peninsula, NW Turkey, Geology of the Blacksea Region, 171-188.
Bucak, T., Özkaya, E., 2013. Çanakkale İlinin Termal Turizm Potansiyeli. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, v. 5, n. 2, p. 7-23.Çağatay, A., Yurdaer, M., & Kırış, R., 2002. Eko-turizm için mekân ve yerel toplulukların katılımının planlanması: Akseki-İbradı Havzası örneği. İkinci Turizm Şurası Bildirileri, Ankara.
Çalık, A., Ulugergerli, E. U., Yasar, C., Altinoluk, I., 2014 a. A Common Point between Virtual and Conventional Education in Earth Science: E museum; SGEM 2014, International Multi disciplinary Scientific Geoconferences on Ecology, Economics, Education and Legislation, Albena, Bulgaria,Volume III, p.539 - 546,
Çalık, A., Yasar, C., Ulugergerli, E. U., Altinoluk, I., 2014 b. The Virtual Education Opportunities to Support Conventional Teaching: e- Museum for Earth Science; EGU2014, Vienna, Austria.
Çalık, A., 2016 a. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yer bilimleri Müzesi: Üniversite Müzeleri, Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi Sertifika No: 14902, İstanbul, Sf. 57-72, ISBN 978-605-65821- 3-4.
Çalık, A., 2016 b. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Yer Bilimleri ve Doğa Tarihi Müzesi, Değişen Üniversite Müzeleri, III. Uluslararası Üniversite Müzeler Birliği Platformu Konferansı, sf.154- 160, 19-21 Nisan 2016, Edirne, ISBN 978-975- 374-204-7.
Çalık, A., Ulugergerli, E. U., Yasar, C., Taşpınar, K., 2016. Virtual Learning and Contribution from E-museum an Example for Earth Sciences; 16th International Multidisciplinary Scientific Geo Conference SGEM 2016, Conference Proceedings, Book5 Vol. 3, 1077-1084 pp, ISBN 978-619-7105-67-4 / ISSN 1314-2704 .
Çalık, A., Erenoglu, R., C., Erenoglu, O., Ulugergerli, E., U., Arslan, N., 2017a. Imaging of Spectral Properties of Opal Mineral using Sensor Data, Yenice District, North-Western Turkey, International Symposium on GIS Applications in Geography and Geosciences (ISGGG-2017), October 2017, Çanakkale, sf.100-101.
Çalık, A., Ulugergerli, E. U., Yasar, C., 2017b. Geleneksel ve Sayısal Müze Oluşumlarının Birlikte Kullanımı: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yer Bilimleri Ve Doğa Tarihi Müzesi; 4. International Conference of the Association of University Museums, 7- 8 April 2017, Eskişehir, p.98-99.
Çalık, A., Deniz O., Ulugergerli, E.U., 2018. Natural Resources and Earth Sciences as a Source of Hope, 2. International Rating Academy Congress, 19-21 April 2018, Çanakkale.
Demir, C., 2013. Turizm ve Rekreasyon Faaliyetlerinin Olumsuz Çevresel Etkileri: Türkiyedeki Milli Parklara Yönelik Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2).sf. 93-117
Erenoğlu, O., Akçay, Ö., Erenoğlu, R.C., 2015. Classification of Geological Characteristics U-using Thermal Camera Images: A Case Study From Tuzla Geothermal Area (ÇanakkaleTurkey), International Symposium on Modern Technologies, Education and Professional Practice in Geodesy and Related Fields. Sofia, Bulgaria.
Fytikas, M., Giuliano, O., Innocenti, F., Marinelli, G., Mazzuoli, R., 1976. Geochronological Data on Recent Magmatism of the Aegean Sea. Tectonophysics. 31. 29-34.
İnaner, H., Savaşçın, M.Y., 1999. Natural and Cultural Geological Heritage of Anatolia, In D.Barrettino, M. Valleco, E. Gallego (Eds.) Towards the Balanced Managementand Conservation of the Geological Heritage in the New Millenium, Madrid., p. 459.
GMKA, 2012. Çanakkale Turizm Çalıştayı Raporu, Güney Marmara Kalkınma Ajansı.
Göker, A., F., Tuğrul, A., 2006. Boyutlandırılmış Taş Üretimi Yönünden Kestanbol Plütonu Taş Ocaklarının Kalitesi, Mühendislik Jeolojisi Bülteni, s.22, sf.1-20, 2006.
Gürler, G., Ilgar, A., Öztan, S., 2008. Magmadan Arkeolojik Sütunlara Bir Granitin Öyküsü: Jeosit Alanı Olarak Önerilen Çanakkale-Kestanbol Arkaik Dönem Taş Ocağı. 61. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara.
Kahveci, G., Ok, K., Yılmaz, E., 2003: Ecotourism and Sustainable Development of Forest Villagers in Turkey, XII. World Forestry Cong. Canada, http:// www.fao.org/docrep/article/WFC/XII/0708-A1. htmKaracık, Z., 1995. Ezine-Ayvacık (Çanakkale) Dolayında Genç Volkanizma Plütonizma İlişkileri. PhD Thesis, Tech. Univ. Of Istanbul, Ins. Of Science, Turkey.
Karacık, Z., Yılmaz, Y., 1998. Geology of the Ignimbrites and the Associated Volcano-plutonic Complex of the Ezine Area, northwestern Anatolia, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 251-264.
Karamanderesi, I., H., 1986. Hydrothermal Alteration in Well Tuzla T-2, Canakkale, Turkey. Report 3: Geothermal Training Programme in Iceland UNU G.T.P., Iceland, 1-23.
Kazancı, N., 2010. Jeolojik Koruma; Kavram ve Terimler. Jeolojik Mirası Koruma Derneği yayını, Ankara, sf. 60.
Kazancı, N., Şaroğlu, F. ve Suludere, Y., 2015. Jeolojik Miras ve Türkiye Jeositleri Çatı Listesi. MTA Dergisi, 151, 263-272.
Kazancı, N., Erdem N., Ö., ve Erturaç M., K., 2017. Kültürel Jeoloji ve Jeolojik Miras; Yerbilimlerinin Yeni Açılımları, Türkiye Jeoloji Bülteni, 60 (1).
Ketin, İ., 1970. Türkiyede Önemli jeolojik Aflormanların Korunması. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, XI/2, 90-93.
Kelkit, A., 2003. Çanakkale İlinin Turizm Potansiyeli ve Çeşitlendirilmesi, S. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 17 (31): 18-23
Kıyak E., Yasar, C., Altınoluk, I., Ulugergerli, E., U., Çalık, A., 2012. Uzaktan Eğitimde Sanal Eğitim Olanakları: E-Müze Örneği: MERSEM-2012, Proceedings of the Eight International Marble and Natural Stone Congress of Turkey, Afyonkarahisar, Turkey, p. 803-810.
Kurnaz, H. A., Çeken, H., Kılıç, B., 2013. Hüzün Turizmi Katılımcılarının Seyahat Motivasyonlarının Belirlenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 57-73.
Nyaunpane, G. P., Lew, A. A., Tatsugawa, K., 2016. Understanding Environmental and Social Change using Photo Sorting Methods.
Okay, A.I, Siyako, M., Gürkan, K.A., 1990. Biga Yarımadasının Jeolojisi ve Tektonik evrimi: TPJD Büt., 2/1,83-121.
Öngür, T., 1976. Doğal Anıtların Korunmasında Yasal Dayanaklar. Yeryuvarı ve İnsan, 1/4, 17-23.
Öngür, T., 1973. Volcanology and Geological Report of Canakkale Tuzla Geothermal Area, MTA report, Ankara (unpublished).
Özel, E., 2004. Çanakkale İli Doğal ve Kültürel Potansiyelinin Turizm ve Rekreasyonel Kullanım Yönünden İncelenmesi. (YL TeziYayınlanmamış), ÇOMÜ Fen bilimleri Enstitüsü, 153.
ProGeo Group, 1998. A First Attempt at a Geosites Framework for Europe -an Lug Initiative to support recognition of World heritage and European geodiversity. Geologica Balcanica 28, 5-32.
Satır, M., 2004. Antik Troianın Mermer ve Granit Sütunları, Çömlekçiliğin Kökeni, 57., Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Kitabı, Ankara, sf.241- 243.
Siyako, M., Bürkan, K.A., Okay, A.İ., 1989. Biga ve Gelibolu Yarımadalarının Tersiyer Jeolojisi ve Hidrokarbon Olanakları, Türk. Petr. Jeolog. Der. Bült., 1/3, 183-200.
Steele, P., 1995. Ecotourism: An Economic Analysis. Journal of Sustainable Tourism, 3(1), 29-44.
Tunusluoğlu, M.C., Dinç, Ö.Ş., Çalık A., Karaca Ö.,2012. Kestanbol Granitlerinin Bozunma Derecesinin Değerlendirilmesi, 65. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 2- 6 Nisan 2012, s.484 485.
Uzunoğlu, A., Çalık A., Ulugergerli, E.U., 2018. Sentetik Süstaşları Üretim Yöntemleri, 71. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 23- 27 Nisan 2018, Ankara.
Ünlü, S. & Alpar, B., 2017. Evaluation of Sediment Contamination by Monoaromatic Hydrocarbons in the Coastallagoons of Gulf of Saros, NE Aegean Sea. Marine Pollution Bulletin, 118(1), 442-446.
Wimbledon, W.A.P., 1996. National Site Election, A Stop on the Road to a European Geosite List. Geologica Balcanica 26, 15-27.
Wimbledon, W.A.P., Smith-Meyers, S (eds). 2012. Geoheritage in Europe and Its Conservation. PeoGEO Spec. Pub., Oslo, Norway, 405.
Wimbledon, W.A.P., Benton, M.A., Berins, R.E. 1995. The Development of a Methodology for The Selection of British Geological Sites for Conservation. Part I, ProGEO. Modern Geology, 20, 59-202.
Yıldırım, T., B., Ak, T., Ölmez, Z., 2008. Assessment of the Natural-cultural Resources in Çanakkale Fornature-based Tourism, Environment, Development and Sustainability 10 (6), pp 871 881, doi:10.1007/s10668-007-9089-0
Yüksek, T., Cengiz, T., Yüksek, F. (2008). Doğal Alanlarda Festival Etkinliklerinin KorumaKullanma Açısından Değerlendirilmesi: Kafkasor Kültür, Sanat ve Turizm Festivali Örneği. Ekoloji, 17(67), 37-45.
Çalık, A , Kapan, S , Erenoğlu, R , Erenoğlu, O , Yaşar, C , Ulugergerli, E . (2018). Biga Yarımadasında Jeodeğerler ve Jeoturizm Potansiyeli . Türkiye Jeoloji Bülteni , 61 (2) , 175-192 . DOI: 10.25288/tjb.418820
Öz: Çalışma alanı olan Akhüyük Jeotermal alanı Orta Anadolu Volkanik Kompleksinin güneybatı kısmında yeralmaktadır. Alanda bulunan Akhüyük travertenleri Tuz gölü Fay Zonuna paralel bir çatlak hattı boyunca yüzeye ulaşan termal suların çökelmesi sonucu oluşmuş sırt tipi bir traverten yapısındır. Çalışma alanına ait kayaç numunelerinin tüm kaya XRD incelemelerinde tüm numunelerin kalsit mineralinden oluştuğu görülmektedir. Aynı numunelerin XRF analiz sonuçlarına göre alınan tüm numuneler yaklaşık %90 oranında Ca elementinden oluştuğu ayrıca bu Caelementine Mg, S, Sr ve K gibi elementlerin eşlik ettiği gözlenmektedir. İnceleme alanında farklı kaynaklardan alınan su örneklerinin yüzey çıkış sıcaklıkları 17-35 °C arasında değişirken, pH değerleri 6.6-6.9 ve elektriksel iletkenlikleri (EC) 5600- 47700 μS/cm arasında değişmektedir. Çalışma alanından derlenen su örneklerinin Scholler diyagramına göre sular aynı kaynaktan beslenmektedir. Örneklerin iyon dağılımları suların katyonlarına göre Na+K>Ca+Mg, anyonlarına göre ise Cl+SO4>HCO3+CO3 bölgelerinde yer alan Na-Cl tipinde sular olduğunu ve Giggenbach diyagramına göre çoğunlukla olgun olmayan sular sınıfında olduğunu göstermektedir. Su örneklemeleri sırasında ölçülmüş sıcaklıklardaki mineral doygunlukları, termal sularda genellikle kalsit, aragonit ve dolomit minerallerinin çökel oluşturduğunu gösterir. Elde edilen bu veriler ışığında oluşturulan üç boyutlu kavramsal modeline göre alanın temelini Paleozoyik yaşlı Niğde Grubu oluşturken, ısıtıcı kayayı Orta Anadolu Volkanik Kompleksinde de olduğu gibi Üçkapılı Granadiyoriti ve jeogradyan, rezervuar kayayı Gekbez Formasyonuna ait kireçtaşları ve örtü kayayıda Pleyistosen-Holosen yaşlı güncel çökeller ile Akhüyük travertenleri oluşturmaktadır.
Akhüyük
hidrojekimya
kavramsal mode
Orta Anadolu
traverten
Aksoy, N. 2014. Power generation from geothermal resources in Turkey. Renewable Energy, 68, 595- 601
Atabey, E. 2003. Tufa ve Travertenler, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları:75, Ankara.
Atabey, E. ve Ayhan, A. 1986. Nigde, Ulukisla, Çamardi, Çiftehan yöresinin jeolojisi. MTA. Derleme Rapor No. 8064. 60s
Ates, A., Bilim, F. and Buyuksarac, A. 2005. Curie point depth investigation of central Anatolia, Turkey, Pure and Applied Geophysics, 162, 2, 357-371.
Ayaz, M.E. 2002. Travertenlerde gözlenen morfolojik yapılar ve tabiat varlığı olarak önemleri. C. Ü. Yerbilimleri, 19, 123-134.
Aydemir, A. and Ates, A. 2008. Determination of hydrocarbon prospective areas in the Tuzgolu (Saltlake) Basin, Central Anatolia, by using geophysical data. Journal of Petroleum Science and Engineering 62:3644. Doi: 10.1016/j. petrol.2008.07.005
Balkan, E., Erkan, K. and Salk, M. 2017. Thermal conductivity of major rock types in western and central Anatolia regions, Turkey. Journal of Geophysics and Engineering, 14, 4, 909-919.
Bozdag, A. 2016. Hydrogeochemical and isotopic characteristics of Kayak (Seydisehir-Konya) geothermal field, Turkey, Journal of Afrıcan Earth Sciences, 121, 72-83.
Buyuksarac, A, Jordanova, D, Ates, A. and Karloukovski, V. 2005. Interpretation of the gravity and magnetic anomalies of the Cappadocia region, Central Turkey. Pure Applied Geophysics 162:21972213
Craig, H. 1953. The geochemistry of the stable carbon isotopes. Geochimica and Cosmochimica Acta 3:5392. doi: 10.1016/0016-7037(53)90001-5
Çemen, İ., Göncüoğlu, M.C. and Dirik, K. 1999. Structural evolution of the Tuzgölü basin in Central Anatolia. Turkey. Journal of Geology, 107 (6), 693-706.
De Filippis, L., Faccenna, C., Billi, A., Anzalone, E., Brilli, M., Soligo, M. and Tuccimei, P. 2013. Plateau versus fissure ridge travertines from quaternary geothermal springs of Italy and Turkey: interactions and feedbacks between fluid discharge, paleoclimate, and tectonics. Earth Science Reviews, 123:3552. doi:10.1016/j. earscirev.2013.04.004
Diker, S., Celik, M. and Kadioglu, Y.K. 2006. Finger prints of the formation of geothermal springs on the granitoids: Beypazari-Ankara, Turkey. Environmental Geology, 51, 3, 365-375.
Dirik K. and Göncüoğlu, M.C. 1996. Neotectonic characteristics of Central Anatolia. International Geology Review, 38, 807817. doi:10.1080/00206819709465363.
Dönmez, M., Türkecan, A. ve Akçay, E.A. 2003. Kayseri Niğde ve Nevşehir yöresi Tersiyer volkanikleri raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 10575. Ankara (yayımlanmamış).
Ellis, A.J. and Mahon, W.A.J. 1977. Chemistry and geothermal systems. Academic Press, New York, 392s.
Fournier, R.O. 1991. Water geothermometers applied to geothermal energy. In: Damore F (ed) UNITAR/UNDP, Rome, pp 3769
Gemici, Ü. and Tarcan, G. 2002. Hydrogeochemistry of Simav geothermal field, western Anatolia, Turkey. Journal Volcanology and Geothermal Research, 116, 215233
Giggenbach, W.F. 1988. Geothermal solute equilibria: derivation of Na-K-mg-Ca geoindicators. Geochimica and Cosmochimica Acta 52, 2749 2765. Doi:10.1016/0016-7037(88)90143-3
Giggenbach, W.F. 1991. Chemical techniques in geothermal exploration. In: DAmore F (ed) Applications of geochemistry in geothermal reservoir development. UNİTAR/UNDP, Rome, pp 119142
Haklıdır, F.S.T. 2015. Geothermal Energy Sources and Geothermal Power Plant Technologies in Turkey, Energy Systems and Management, 115-124.
Ilkisik, O.M., Gurer, A., Tokgoz, T. and Kaya, C. 1997. Geoelectromagnetic and geothermic investigations in the Ihlara Valley geothermal field, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 78, (3-4), 297-308.
Jennejohn, D., Hines, B., Gawell, K. and Blodgett, L. 2012. Geothermal: international market overview report. Geothermal Energy Association, Washington, DC
Kazancı, N., Gevrek, A.I. and Varol, B. 1995. Facies Changes and High Calorific Peat Formation in A Quaternary Maar Lake, Central Anatolia, TurkeyThe Possible Role of Geothermal Processes In A Closed Lacustrine Basin. Sedimentary Geology, 94, (3-4), 255-266.
Keller, W.D. 1981. The sedimentology of flint clay. Journal of Sedimentary Research, 51, 233244. Doi:10.1306/212F7C57-2B24-11D7- 8648000102C1865D
Kıyak, A., Karavul, C., Gulen, L., Peksen, E. and Kilic, A.R. 2015. Assessment of geothermal energy potential by geophysical methods: Nevsehir Region, Central Anatolia, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 295, 55-64.
Koçyiğit, A. 2003, Orta Anadolunun genel neotektonik özellikleri, Haymana-Tuzgölü-Ulukışla Basenleri Uygulamalı çalışma, Aksaray, TPJD, Özel sayı: 5, 1-26.
Maucourant, S., Giammanco, S., Greco, F., Dorizon, S. and Del Negro, C. 2014. Geophysical and geochemical methods applied to investigate fissure-related hydrothermal systems on the summit area of Mt. Etna volcano (Italy). Journal of Volcanology and Geothermal Research, 280, 111125. Doi:10.1016/j.jvolgeores.2014.05.014
Mauri, G., Williams-Jones, G., Saracco, G. and Zurek, J.M. 2012. A geochemical and geophysical investigation of the hydrothermal complex of Masaya volcano, Nicaragua. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 227228, 1531. Doi:10.1016/j.jvolgeores.2012.02.003
Melikoglu, M., 2017. Geothermal energy in Turkey and around the World: A review of the literature and an analysis based on Turkeys Vision 2023 energy targets, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 76, 485-492.
Mesci, B.L. 2012. Active tectonics of the Ortakoy fissure-ridge-type travertines: implications for the Quaternary stress state of the neotectonic structures of the Central Anatolia, Turkey, Geodinamica Acta, 25, 1-2, 12-25.
Minissale, A., Vaselli, O., Mattash, M., Montegrossi, G., Tassi, F., Ad-Dukhain, A., Kalberkamp, U., Al-Sabri, A. and Al-Kohlani, T. 2013. Geothermal prospecting by geochemical methods in the Quaternary volcanic province of Dhamar (central Yemen). Journal of Volcanology and Geothermal Research, 249, 95108. Doi:10.1016/j. jvolgeores.2012.09.013
Mutlu, H. and Güleç, N. 1998. Hydrogeochemical outline of thermal waters and geothermometry applications in Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research. 85, 495 515.
Oktay, F. 1982. Ulukışla ve çevresinin stratigrafisi ve jeolojik evrimi. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 25, 15-24.
Özkan, R., Şener, M., Helvaci, C. ve Şener, M.F. 2011. Aliağa (İzmir) jeotermal alanındaki hidrotermal alterasyonlar ve termal sularla ilişkisi. Yerbilimleri Dergisi, 32, 141168.
Pasvanoglu, S. and Gultekin, F. 2012. Hydrogeochemical study of the Terme and Karakurt thermal and mineralized waters from Kirsehir Area, central Turkey, Environmental Earth Sciences, 66, (1), 169-182.
Pellerin, L., Johnston, J. and Hohmann, G. 1996. A numerical evaluation of electromagnetic methods in geothermal exploration. Geophysics, 61, 121 130. Doi:10.1190/1.1443931
Piper, A.M. 1944. A graphic procedure in the geochemical interpretation of water analysis. Transactions, American Geophysical Union, 25, pp. 914923.
Polat, S. 2011. Türkiyede traverten oluşumu, yayılış alanı ve korunması. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 389-428,
Roberts, N., Erol, O., De Meester, T. and Uerpmann, H.P. 1979. Radiocarbon chronology of Late Pleistocene Konya Lake, Turkey. Nature, 281, 662-664.
Schoeller, H. 1977. Geochemistry of groundwaters. In Groundwater Studies and International Research and Practice, UNESCO, Paris 1977.
Serpen, U., Aksoy, N., Ongur, T. and Korkmaz, E.D. 2009. Geothermal energy in Turkey: 2008 update. Geothermics, 38, 2, 227-237
Şener, M.F., Şener, M. and Uysal, I.T. 2017. The evolution of the Cappadocia Geothermal Province, Anatolia (Turkey): geochemical and geochronological evidence. Hydrogeology Journal, 25, (8), 2323-2345
Tarcan, G., Gemici, Ü. and Aksoy, N. 2005. Hydrogeological and geochemical assessments of the Gediz Graben geothermal areas, western Anatolia, Turkey. Environmental Geology, 47, 523534, Doi:10.1007/s00254-004-1174-1.
Temiz, U and Savaş, F. 2018. U/Th Dating of the Akhüyük Fissure Ridge Travertines in Ereğli, Konya (Central Anatolia, Turkey): Their Relationship to Active Tectonics, Arabian Journal for Science and Engineering, https://doi. org/10.1007/s13369-018-3106-5.
Toprak, V. and Göncüoḡlu, M.C. 1993. Tectonic control on the development of the Neogene-Quaternary Central Anatolian volcanic province, Turkey. Geological Journal, 28:357369. doi:10.1002/ gj.3350280314.
Yalçınlar, I. 1954. Les gisements de Mammiferes et dautres vertebres fossiles de la Turquie. Cong. Geol. inter. Alger, sec. XIII, 3e part ., fasc. XV, pp. 139-147.
Yurteri, C. and Şimsek, Ş. 2017. Hydrogeological and hydrochemical studies of the Kaman-SavciliBüyükoba (Kirsehir) geothermal area, Turkey. Geothermics, 65, 99-112.
Şener, M . (2018). Akhüyük (Konya) Jeotermal Alanındaki Hidrotermal Akışkan Dolaşımı ve Traverten Oluşum Mekanizması, Orta Anadolu, Türkiye . Türkiye Jeoloji Bülteni , 61 (2) , 193-206 . DOI: 10.25288/tjb.437943
Öz: Şemdinli Yüksekova Fay Zonu (ŞYFZ), Doğu Anadolu Sıkışma Bölgesi`nin en güneyinde yer alan K50°-60B°uzanımında ve 90 km uzunluğunda doğrultu atımlı sağ yanal bir deformasyon yapısıdır. ŞYFZ`nin en belirgin morfotektonik yapısı KB-GD uzanımlı, uzun ekseni 38 km en geniş yeri 10 km olan Yüksekova Havzası`dır. Bu çalışma kapsamında morfometrik indisler kullanılarak havza civarının yükselim özellikleri araştırılmıştır. Yüksekova Havzası`nın kuzey ve güney sınırlarında fay kontrolü olarak gelişen dağ önleri üzerinde gerçekleştirilen Dağ Önü Sinüslüğü (Smf) ve Vadi Tabanı Genişliğinin Vadi Yüksekliğine Oranı (Vf) indeks hesaplamaları havzayı sınırlayan fayların yüksek aktiviteye sahip olduğunu ve yükselim hızının 0.5 mm/yıl`dan az olmadığını göstermektedir. Havzaya uzak ve yakın konumlanmış drenaj alanları içerisindeki dere kolları üzerinde dört farklı yöntem ile hesaplanan konkavlık (m/n) indeksleri, havza sınırlarındaki yükselimin bölgesel bir aktiviteden ziyade ŞYFZ denetiminde geliştiğini açığa çıkarmıştır. Yüksekova Havzası`nı sınırlayan faylara yakın konumlanmış drenaj alanları içerisindeki dere kollarının İntegral Analizi (chi= χ), havzaların m/n oranından bağımsız olarak yükselim hızının zaman içerisinde değiştiğine işaret etmektedir. Havza civarında aşınmaya karşı dayanımlı olan litolojik birimler yükselim hızının dört defa değiştiğini açığa çıkartmıştır.
Şemdinli-Yüksekova Fay Zonu
Yükselim Hızı
Morfometrik İndis
Doğu Anadolu Sıkışma Bölgesi
Akkaya İ, 2015. The application of HVSR microtremor survey method in Yüksekova (Hakkari) region, Eastern Turkey. Journal of African Earth Sciences 109, 87-95.
Altınlı, İ.E., 1952. Siirt Güneydoğusunun Jeolojik İncelemesi, Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Ankara, p. 95.
Ambili, V. ve Narayana, A.C., 2014. Tectonic effects on the longitudinal profiles of the Chaliyar River and its tributaries, southwest India. Geomorphology 217, 37-47.
Anoop, A., Prasad, S., Basavaiah, N., Brauer, A., Shahzad, F. ve Deenadayalan, K., 2012. Tectonic versus climate influence on landscape evolution: A case study from the upper Spiti valley, NW Himalaya. Geomorphology 145146, 32-44.
Boray, A., 1974. Bitlis Masifinin Yapısı ve Metamorfizması. Türkiye Jeol. Bül. 18, 81-84.
Bozkurt, E., 2001. Neotectonics of Turkey; a synthesis. Geodinamica Acta 14, 3-30.
Bull, W.B., 1978. Geomorphic tectonic classes of the south front of the Gabriel Mountains, California. U.S. Geological Survey Contract Report 14- 08- 001-G-394, Menlo Park, CA, Office of Earthquakes, Volcanoes, and Engineering.
Bull, W.B. ve McFadden, L.D., 1977. Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California, in: Doehring, D.O. (Ed.), Geomorphology in Arid Regions, Proceeding 8th Annual Geomorphology Symposium, State University New York at Binghamton, 23-24 September 1977, pp. 115-137.
Chorowicz, J., Dhont, D. ve Gündogdu, N., 1999. Neotectonics in the eastern North Anatolian fault region (Turkey) advocates crustal extension: mapping from SAR ERS imagery and Digital Elevation Model. Journal of Structural Geology 21, 511-532.
Davis, W.M., 1899. The Geographical Cycle. The Geographical Journal 14, 481-504.
DiBiase, R.A., Whipple, K.X., Heimsath, A.M. ve Ouimet, W.B., 2010. Landscape form and millennial erosion rates in the San Gabriel Mountains, CA. Earth and Planetary Science Letters 289, 134-144.
Duran, O., Semsir, D., Sezgin, L. ve Perinçek, D., 1988. Güneydoğu Anadoluda Midyat veSilvan gruplarının stratigrafisi, sedimentolojisi ve petrol potansiyeli. TPJD Bülteni 1/2, 99-126.
Duran, O., Semsir, D., Sezgin, L. ve Perinçek, D., 1989. Güneydoğu Anadoluda Midyat Silvan Gruplarının stratigrafisi, sedimantolojisi ve paleocografyası, paleontolojisi, jeoloji tarihi, rezervuar ve diyajenez özellikleri ve olası petrol potansiyeli. , TPAO Araştırma Merkezi, Rapor No.2563. Ankrara.
Emre, Ö., Duman, T.Y. ve Olgun, Ş., 2012. 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Hakkari (NJ 38-10) Paftası, Seri No:56. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara -Türkiye.
Faccenna, C., Becker, T.W., Jolivet, L. ve Keskin, M., 2013. Mantle convection in the Middle East: Reconciling Afar upwelling, Arabia indentation and Aegean trench rollback. Earth and Planetary Science Letters 375, 254-269.
Flint, J.J., 1974. Stream gradient as a function of order, magnitude, and discharge. Water Resources Research 10, 969-973.
Gilbert, G.K., 1877. Geology of the Henry Mountains. USGS Unnumbered Series, Government Printing Office, Washington, D.C.
Goren, L., Fox, M. ve Willett Sean, D., 2014. Tectonics from fluvial topography using formal linear inversion: Theory and applications to the Inyo Mountains, California. Journal of Geophysical Research: Earth Surface 119, 1651-1681.
Hack, J.T., 1960. Interpretation of erosional topography in humid temperate regions, Interpretation of erosional topography in humid temperate regions 258-A, 8097.
Howard, A.D., 1994. A Detachment-Limited Model of Drainage Basin Evolution. Water Resour. Res. 30, 2261-2285.
Howard, A.D., Dietrich, W.E. ve Seidl, M.A., 1994. Modeling fluvial erosion on regional to continental scales. Journal of Geophysical Research: Solid Earth 99, 13971-13986.
Howard, A.D. ve Kerby, G., 1983. Channel changes in badlands. Geological Society of America Bulletin 94, 739-752.
Keller, E.A. ve Pinter, N., 2002. Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape. Prentice Hall, New Jersey.
Kirby, E. ve Ouimet, W., 2011. Tectonic geomorphology along the eastern margin of Tibet: insights into the pattern and processes of active deformation adjacent to the Sichuan Basin. Geological Society, London, Special Publications 353, 165.
Kirby, E. ve Whipple, K., 2001. Quantifying differential rock-uplift rates via stream profile analysis. Geology 29, 415-418.
Kirby, E. ve Whipple, K.X., 2012. Expression of active tectonics in erosional landscapes. Journal of Structural Geology 44, 54-75.
Kirby, E., Whipple, K.X., Tang, W. ve Chen, Z., 2003. Distribution of active rock uplift along the eastern margin of the Tibetan Plateau: Inferences from bedrock channel longitudinal profiles. J. Geophys. Res. 108, 2217.
Kozacı, Ö., Dolan, J.F. ve Finkel, R.C., 2009. A late Holocene slip rate for the central North Anatolian fault, at Tahtaköprü, Turkey, from cosmogenic 10Be geochronology: Implications for fault loading and strain release rates. Journal of Geophysical Research: Solid Earth 114, 1-12.
Le Pichon, X. ve Kreemer, C., 2010. The Mioceneto-Present Kinematic Evolution of the Eastern Mediterranean and Middle East and Its Implications for Dynamics. Annual Review of Earth and Planetary Sciences 38, 323-351.
Maxon, J.H., 1936. Geology and Petroleum Possibilities of the Hermis Dome, Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Ankara, p. 25
McClusky , S., Balassanian, S., Barka, A., Demir, C., Ergintav, S., Georgiev, I., Gürkan, O., Hamburger, M., Hurst, K., Kahle, H., Kastens, K., Kekelidze, G., King, R., Kotzev, V., Lenk, O., Mahmoud, S., Mishin, A., Nadariya, M., Ouzounis, A., Paradissis, D., Peter, Y., Prilepin, M., Reilinger, R., Şanlı, I., Seeger, H., Tealeb, A., Toksöz, M.N. ve Veis, G., 2000. Global Positioning System constraints on plate kinematics and dynamics in the eastern Mediterranean and Caucasus. Journal of Geophysical Research 105, 5695-5719.
McKenzie, D., 1972. Active Tectonics of the Mediterranean Region. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society 30, 109-185.
Molnar, P., 2001. Climate change, flooding in arid environments, and erosion rates. Geology 29, 1071-1074.
Mudd, S.M., Clubb, F.J., Gailleton, B. ve Hurst, M.D., 2018. How concave are river channels? Earth Surface Dynamics Discussions
Özeren, M.S. ve Holt, W.E., 2010. The dynamics of the eastern Mediterranean and eastern Turkey. Geophysical Journal International 183, 1165- 1184.
Pan, B., Li, Q., Hu, X., Geng, H. ve Gao, H., 2015. Bedrock channels response to differential rock uplift in eastern Qilian Mountain along the northeastern margin of the Tibetan Plateau. Journal of Asian Earth Sciences 100, 1-19.
Pérez-Peña, J.V., Azañón, J.M., Azor, A., Delgado, J. ve González-Lodeiro, F., 2009. Spatial analysis of stream power using GIS: SLk anomaly maps. Earth Surface Processes and Landforms 34, 16-25.
Perinçek, D., 1978. V-VI-IX. Bölge (Güneydoğu Aandolu otokton-allokton birimler) jeoloji sembolleri. TPAO Arama Grubu, Arşiv No:6657.
Perinçek, D., 1980. Bitlis Metamorfitlerinde Volkanitli Triyas. Türkiye Jeol. Bül., 23, 201-211.
Perinçek, D., 1989. Hakkari ili ve dolayının stratigrafisi, yapısal özellikleri, petrol imkanları, TPAO Arama Grubu. Rapor No:2545 .127s.
Perinçek, D., 1990. Hakkari ili ve dolayının startigrafisi, GDA Türkiye. TPJD Bülteni 2, 21-68.
Perinçek, D. ve Kozlu, H., 1984. Afşin-ElbistanDoğanşehir dolayının stratigrafisi ve bölgedeki birliklerin yapısal ilişkileri. TPAO Arama Grubu, Rapor No:1909, 28s.
Pritchard, D., Roberts, G.G., White, N.J. ve Richardson, C.N., 2009. Uplift histories from river profiles. Geophysical Research Letters 36.
Reilinger, R., McClusky, S., Vernant, P., Lawrence, S., Ergintav, S., Çakmak, R., Özener, H., Kadirov, F., Guliev, I., Stepanyan, R., Nadariya, M., Hahubia, G., Mahmoud, S., Sakr, K., ArRajehi, A., Paradissis, D., Al-Aydrus, A., Prilepin, M., Guseva, T., Evren, E., Dmitrotsa, A., Filikov, S.V., Gomez, F., Al-Ghazzi, R. ve Karam, G., 2006. GPS constraints on continental deformation in the Africa-Arabia-Eurasia continental collision zone and implications for the dynamics of plate interactions. J. Geophys. Res. 111, B05411.
Reilinger, R.E., McClusky, S.C., Oral, M.B., King, R.W., Toksöz, M.N., Barka, A.A., Kınık, I., Lenk, O. ve Şanlı, I., 1997. Global Positioning System measurements of present-day crustal movements in the Arabia-Africa-Eurasia plate collision zone. J. Geophys. Res. 102, 9983-9999.
Roberts, G.P., Cowie, P., Papanikolaou, I. ve Michetti, A.M., 2004. Fault scaling relationships, deformation rates and seismic hazards: an example from the LazioAbruzzo Apennines, central Italy. Journal of Structural Geology 26, 377-398.
Rockwell, T., Keller, E. ve Jhonson, D., 1984. Tectonic Geomorphology of Alluvial Fans and Mountain Fronts Near Ventura, California, in: Morisawa, M., Hack, T.J. (Eds.), Tectonic Geomorphology, Publ. in Geomorphology, State Union of New York, Binghamton, 183-207.
Sağlam Selçuk, A., 2016. Evaluation of the relative tectonic activity in the eastern Lake Van basin, East Turkey. Geomorphology 270, 9-21.
Selby, M.J., 1980. A rock strength classifi cation for geomorphic purposes: with tests from Antarctica and New Zealand. Zeitschrift für Geomorphologie 24.
Silva, P.G., Goy, J.L., Zazo, C. ve Bardají, T., 2003. Fault-generated mountain fronts in southeast Spain: geomorphologic assessment of tectonic and seismic activity. Geomorphology 50, 203-225.
Snyder, N.P., Whipple, K.X., Tucker, G.E. ve Merritts, D.J., 2000. Landscape response to tectonic forcing: Digital elevation model analysis of stream profiles in the Mendocino triple junction region, northern California. Geological Society of America Bulletin 112, 1250-1263.
Snyder, N.P., Whipple, K.X., Tucker, G.E. ve Merritts, D.J., 2003. Channel response to tectonic forcing: field analysis of stream morphology and hydrology in the Mendocino triple junction region, northern California. Geomorphology 53, 97-127.
Strahler, A.N., 1952. Hypsometric (Area-Altitude) Analysis of Erosional Topography. Geological Society of America Bulletin 63, 1117-1142.
Sungurlu, O., 1973. VI. Bölge Gölbaşı Gerger arasındaki sahanın jeolojisi. TPAO Rapor No: 802.,30 s. Ankara (yayımlanmamış).
Sungurlu, O., 1974. VI. Bölge kuzey sahalarının jeolojisi. TPAO Arama Grubu, Rapor No:871. 32s.
Şenel, M., 2002. 1:100.000 Ölçekli Tükiye Jeoloji Haritaları No:43 Hakkari-N52 ve N53 Paftaları. Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
Şenel, M., 2007. 1:100.000 Ölçekli Tükiye Jeoloji Haritaları No:43 Hakkari-M52 ve M53 Paftaları,, Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
Şengör, A.M.C., 1980. Türkiye Neotektoniğinin Esasları (Principles of the Neotectonism of Turkey). Türkiye Jeoloji Kurumu Yayını, 40.
Şengör, A.M.C., Görür, N. ve Şaroğlu, F., 1985. Strike slip faulting and related basin formations in zones of tectonic escape: Turkey as a case study, in: Biddle, K.T., Christie-Blick, N. (Eds.), StrikeSlip Faulting and Basin Formation. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, Tulsa, Oklahoma, Special Publication No. 37, pp. 227 264.
Şengör, A.M.C., Tüysüz, O., İmren, C., Sakınç, M., Eyidoğan, H., Görür, N., Le Pichon, X. ve Rangin, C., 2005. The North Anatolıan Fault: A New Look. Annual Review of Earth and Planetary Sciences 33, 37-112.
Topal, S., Keller, E., Bufe, A. ve Koçyiğit, A., 2016. Tectonic geomorphology of a large normal fault: Akşehir fault, SW Turkey. Geomorphology 259, 55-69.
Walcott, R.C. ve Summerfield, M.A., 2008. Scale dependence of hypsometric integrals: An analysis of southeast African basins. Geomorphology 96, 186.
Whipple, K.X., 2004. Bedrock Rivers and The Geomorphology of Active Orogens. Annual Review of Earth and Planetary Sciences 32, 151- 185.
Whipple, K.X. ve Tucker, G.E., 1999. Dynamics of the stream-power river incision model: Implications for height limits of mountain ranges, landscape response timescales, and research needs. J. Geophys. Res. 104, 17661-17674.
Whittaker, A.C., Attal, M., Cowie, P.A., Tucker, G.E. ve Roberts, G., 2008. Decoding temporal and spatial patterns of fault uplift using transient river long profiles. Geomorphology 100, 506-526.
Wobus, C., Whipple, K.X., Kirby, E., Snyder, N., Johnson, J., Spyropolou, K., Crosby, B. ve Sheehan, D., 2006. Tectonics from topography: Procedures, promise, and pitfalls. Geological Society of America Special Papers 398, 55-74.
Yıldırım, C., 2014. Relative tectonic activity assessment of the Tuz Gölü Fault Zone; Central Anatolia, Turkey. Tectonophysics 630, 183-192.
Yılmaz, E. ve Duran, O., 1997. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Otokton ve Allokton Birimler Stratigrafi Adlama Sözlüğü Lexicon. TPAO Eğitim Yayınları No:31, 460 s.
Sançar, T . (2018). Yüksekova Havzasının (Güneydoğu Türkiye) Yükselim Hızı Tarihçesinin Araştırılması . Türkiye Jeoloji Bülteni , 61 (2) , 207-240 . DOI: 10.25288/tjb.439182