Türkiye Jeoloji Bülteni
Türkiye Jeoloji Bülteni

Türkiye Jeoloji Bülteni

2017 ARALIK Cilt 60 Sayı 4
KAPAK
PDF Olarak Görüntüle
KÜNYE
PDF Olarak Görüntüle
İÇİNDEKİLER
PDF Olarak Görüntüle
ÖNSÖZ
PDF Olarak Görüntüle
Karadağ`da Pleyistosen Buzullaşmaları, Batı Toroslar, Türkiye
Cihan Bayrakdar Zeynel Çilğin Faize Sariş
PDF Olarak Görüntüle

Öz: Karadağ, Teke Yarımadasında Beydağları, Akdağ ve Sandıras gibi Pleyistosen buzullaşmasına maruz kalmış dağlardan biridir. Karadağ, Fethiye Körfezi`nin hemen kuzeydoğusunda 30 km kuş uçuşu mesafede 2418 m zirveye ulaşır ve 2300 m üzerinde birçok yükseltiye sahiptir. Teke Yarımadasında Pleyistosen buzullaşmalarına uğramış dağlardan, Sandıras ve Akdağ ile ilgili buzul araştırmalarına ve buzullaşmaların yaşlandırmalarına yönelik çalışmalar varken, Beydağları`nda Pleyistosen buzullaşmalarından sadece çok genel hatları ile bahsedilmiş, Karadağ ile ilgili buzullaşma olgusu bilinmemekte, başka bir deyişle buzullardan bahseden hiçbir çalışma bulunmamaktadır. Oysaki Karadağ yüksek zirve düzlüklerinin yamaçlarında belirgin sirk ve morenler barındırır. Yapılan arazi çalışmalarında, Karadağ`da iki gelişmiş buzul vadisi, farklı büyüklükte ve yönlerde gelişmiş üç tane sirk ve bunların önlerinde 1800m seviyelerine inen cephe ve tümseksi (hummocky) morenleri gözlenmiştir. Bu çalışma ile Türkiye`de yeni bir buzullaşma sahası tespit edilmiş ve Türkiye Buzullaşma Envanteri`ne katkı yapılmıştır. Yeni buzullaşma alanının jeomorfolojik, klimatolojik özelliklerini ortaya koymayı hedefleyen bu çalışmada; tektonik, klimatik ve karstik özellikler göz önüne alınarak Karadağ`da Pleyistosen`deki jeomorfolojik gelişimi açıklanmaya çalışılmıştır. Arazi çalışmaları, insansız hava aracı ve meteoroloji istasyonlarının verilerinden elde edilen mekânsal veriler coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak analiz edilmiş, sonuç harita ve çıktılar oluşturulmuştur.

  • Batı Toros Dağları

  • Karadağ

  • Pleyistosen buzullaşmaları


  • Akçar, N., Yavuz, V., Yeşilyurt, S., Ivy-Ochs, S., Reber, R., Bayrakdar, C., Kubik, P.W., Zahno, C., Schlunegger, F. ve Schlüchter, C. 2017. A synchronous Last Glacial Maximum across the Anatolian peninsula. In: Hughes, P. D. & Woodward, J. C. (eds) Quaternary Glaciation in the Mediterranean Mountains. Geological Society, London, Special Publications, 433. First published online 11 December, 2015.

  • Almazroui, M. ve Awad, A. M. 2016. Synoptic regimes associated with the eastern Mediterranean wet season cyclone tracks. Atmospheric Research. 180, 92–118.

  • Avşarcan, B. 1999. “Fethiye Körfezi Kuzeyindeki Dağlık Kesimde Jeomorfoloji Araştırmaları”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, ss.325-56.

  • Bayrakdar, C. 2012. Akdağ Kütlesi’nde (Batı Toroslar) Karstlaşma-Buzul İlişkisinin Jeomorfolojik Analizi. İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Bölümü, Doktora Tezi, p. 201

  • Bayrakdar C., Çılgın Z. Doker M.F., Canpolat E. 2015a. “Evidence Of An Active Glacier In The Munzur Mountains, Eastern Turkey”, Turkish Journal of Earth Sciences, vol.24, pp.56-71.

  • Bayrakdar C., Akçar N., Görüm T., Ivy-Ochs S., Vockenhuber C.. 2015b. “Glacio-Karstic And Chronological Evolution Of The Akdağ Rockslide (Sw Turkey)”, EGU General Assembly 2015, Viyana, AVUSTURYA, 12-17 Nisan 2015, pp.1-1

  • Bayrakdar C., Akçar N. , Görüm T., Ivy-Ochs S., Vockenhuber C., 2015c. “Morphology And Chronology of The Akdag Landslide (SW Turkey)”, XIX INQUA 2015, Nagoya, JAPONYA, 26 Temmuz - 2 Ağustos 2015, pp.140-140.

  • Bartzokas, A., Metaxas, D. A. ve Ganas, I. S. 1994. Spatial and temporal sea-surface temperature covariances in the Mediterranean. International Journal of Climatology. 14, 201-213.

  • CLIMATE-DATA. 2017. Link: https://tr.climate-data. org/location/26526/ (Erişim: 06/08/2017).

  • Çiner, A. (2003). Türkiye`nin Güncel Buzulları ve Genç Kuvaterner Buzul Çökelleri. Türkiye Jeoloji Bülteni Cilt 46, Sayı 1 , 55-78.

  • Doğan, M. 2011. “Sandıras Dağı’nda (Muğla) Buzullaşma Ve Buzul Şekilleri”, Ege Coğrafya Dergisi, 20/1(2011), 29-52.

  • Doğu, A. F. 1993. “Sandıras dağındaki buzul şekilleri”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Ankara Üniversitesi, 263-274.

  • Doğu, A. F., Çiçek, I., Gürgen, G., Tunçel, H. 1999. “Akdağ’ın jeomorfolojisi ve bunun beşeri faaliyetler üzerindeki etkisi (Fethiye-Muğla)”, Ankara Üniversitesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 7, 95- 120.

  • Dönmez Y. 1990. Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İst. Üniv. Yay No:3648, Ed. Fak. Yay. No: 3248, İstanbul.

  • Erinç, S., 1971. Jeomorfoloji II (Genişletilmiş 2. Baskı). İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 23, İstanbul.

  • Flaounas, E., Raveh‑Rubin, S., Wernli, H., Drobinski, P. ve Bastin, S. 2015. The dynamical structure of intense Mediterranean cyclones. Climate Dynamics. 44,2411–2427.

  • Flocas, H.A., Simmonds, I., Kouroutzoglou, J., Kevin, K., Hatzaki, M., Bricolas, V. ve Asimakopoulos, D. 2010. On cyclonic tracks over the eastern Mediterranean. Journal of Climate. 23, 5243– 5257.

  • Hubbard, B. ve Glasser, N. 2005. Field Techniques in Glaciology and Geomorphology. West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.

  • Lolis, C. J., Bartzokas, A. ve Metaxas, D. A. 1999. Spatial covariability of the climatic parameters in the Greek area. International Journal of Climatology. 19, 185-196.

  • Louis, H.L. 1944. “Evidence for Pleistocene glaciation in Anatolia (in German)”, Geologische Rundschau, 34 (7-8), 447-481.

  • Maheras, P., Flocas, H. A., Patrikas I. ve C. Anagnostopoulou 2001. A 40 year objective climatology of surface cyclones in the Mediterranean region: Spatial and Temporal distribution. International Journal of Climatology 21, 109-130.

  • Messerli, B. 1967. “Die eiszeitliche und die gegenwartige Vergletscherung in Mittelmeerraum”, Geographica Helvetica, 22, 105-228.

  • MGM. 2017. Link: https://www.mgm.gov.tr/FILES/ iklim/iklim_siniflandirmalari.pdf (Erişim: 06/08/2017)

  • Onde, H. 1952. Formes Glaciaires dans le Massif Lycien de I’Akdağ. XIXe Congres Geologique International, Alger Fasc. XV, (s. 327-335).

  • Philippson, A., 1915. Reisen und Forschungen im westlichen Kleinasien,Gotha, Petermanns Geigr. Mitteilungen Heft 1–5, 167–183.

  • Planhol, X. 1953. Les Formes Glaciaires du Sandıras Dağ et la Limite Des Neiges Eternelles Quaternaires Dans le so de Anatolie. Compte Rendu Sommaire de la Societe Geologique de France , 263- 265.

  • Planhol, X. ve İnandık, H. 1958. La Limite de La Glaciation Quaternaire Dans Le Massif du Yeşil Göl Dağ (Anatolie du Sud-Quest). Review 4 , 33- 35.

  • Porter, S. C. 2001. Snowline Depression in the Tropics Druing the Last Glaciation. Quaternary Science Reviews, 20. , 1067-1091.

  • Sarıkaya, M. A., Zreda, M., Çiner, A., Zweck, C., 2008. “Cold and wet Last Glacial Maximum on Mount Sandiras, SW Turkey, inferred from cosmogenic dating and glacier modeling”, Quaternary Science Reviews 27 (7-8), 769-780.

  • Sarıkaya, M.A., Çiner, A., Haybat, H., Zreda, M. 2014. “An early advance of glaciers on Mount Akdağ, S W Turkey, before the global Last Glacial Maximum; insights from cosmogenic nuclides and glacier modeling”, Quaternary Science Reviews, 88, 96-109.

  • Sarıkaya, M.A, Çiner, A. 2015. The Late Quaternary glaciations in the Eastern Mediterranean, In: Quaternary Glaciation in the Mediterranean, Editors: Philip D. Hughes and Jamie C. Woodward, GeologicalSociety of London, Special Publications, 433,

  • Sarıkaya, M.A., Çiner, A. 2017. Late Quaternary glaciations in the eastern Mediterranean. In: Hughes, P. D. & Woodward, J. C. (eds) Quaternary Glaciation in the Mediterranean Mountains. Geological Society, London, Special Publications, 433. First published online 11 December, 2015.

  • Sariş F., Hannah D.M. ve Eastwood W.J. 2010. Spatial Variability Of Precipitation Regimes Over Turkey. Hydrological Sciences Journal. 55, 234-249.

  • Şenel, M. 1997. 1/250.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları no:2 , Fethiye paftası. Ankara: MTA.

  • Trigo, I. F., Davies T. D. ve Bigg, G. R. 1999. Objective climatology of cyclones in the Mediterranean Region. Journal of Climate 12, 1685-1696.

  • Trigo, I. F., Bigg G. R. ve Davies, T. D. 2002. Climatology of Cyclogenesis Mechanisms in the Mediterranean. Monthly Weather Review 130, 549-569.

  • Turoğlu, H. 2015. “Tarihlendirilmiş Bazı Jeomorfolojik Verilere Dayandırılan, Anadolu’nun Kuvaterner İklim Özellikleri Rekonstrüksiyonu” Prof. Dr. h.c. İbrahim ATALAY’ın 45. Meslek yılına armağan Kitabı, Recep Efe,(Ed.) pp.75-102, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

  • Türkeş M., Koç T ve Sariş F. 2008. Spatiotemporal Variability Of Precipitation Total Series Over Turkey. International Journal Of Climatology. 29: 1056-1074.

  • Ulbrich, U, Leckebusch, G.C. ve Pinto, J.G. 2009. Extratropical cyclones in the present and future climate: a review. Theoretical and Applied Climatology. 96,117–131.

  • Xoplaki, E., Luterbacher, J., Burkard, R., Patrikas, I. ve P. Maheras 2000. Connection between the large-scale 500 hPa geopotential height fields and precipitation over Greece during wintertime. Climate Research. 14, 129-146.

  • Bayrakdar, C , Çılgın, Z , Sarış, F . (2017). Karadağ’da Pleyistosen Buzullaşmaları, Batı Toroslar, Türkiye . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 451-469 . DOI: 10.25288/tjb.360610

  • 250 Bin Yıl Uzunluğundaki Van Gölü Çökelleri`nin Spektral Özellikleri: Milankoviç Döngüleri ve Onların Harmonikleri
    Z. Bora Ön M. Sinan Özeren Sena Akçer-Ön Memet Namik Çağatay
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Dünya`nın en büyük sodalı gölü olan Van Gölü, Doğu Anadolu Yüksek Platosu`nda yer almaktadır. ICDP projesi olan PALEOVAN kapsamında, Van Gölü`nden son 250 bin yılı ve 90 bin yılı temsil eden iki karot alınmıştır. Bu çalışmada, astronomik ve solar döngülerin etkileri ile oluştuğu düşünülen, iklimin yarı periyodik davranışını sınamak amacıyla Van Gölü çökelleri jeokimya verileri Lomb-Scargle Periodogramı (LSP) spektral yöntemi ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, Doğu Akdeniz LC21 çökel karotu ve Soreq ile Sofular Mağaraları speleotem duraylı izotop verileri LSP sonuçlarıyla karışılaştırılmıştır. Analizler Milankoviç döngülerini, harmoniklerini, Holosen Bond döngülerini ve Hallstadtzeit güneş döngüsünü vermiştir. Ancak, GÖ 11,5-75 bin yılları arasında 1500 yıllık bir döngü gözlenmemiştir.

  • Doğu Akdeniz

  • Holosen Bond döngüleri

  • Lomb-Scargle periyodogramı

  • paleoiklim

  • güneş döngüleri


  • Alley, R.B., Anandakrishnan, S., Jung, P., 2001. Stochastic resonance in the North Atlantic. Paleoceanography 16, 190-198.

  • Badertscher, S., Fleitmann, D., Cheng, H., Edwards, R.L., Göktürk, O.M., Zumbühl, A., Leuenberger, M. and Tüysüz, O., 2011. Pleistocene water intrusions from the Mediterranean and Caspian seas into the Black Sea. Nature Geoscience, 4(4), 236-239.

  • Bar-Matthews, M., Ayalon, A., Gilmour, M., Matthews, A., Hawkesworth, C.J., 2003. Sea–land oxygen isotopic relationships from planktonic foraminifera and speleothems in the Eastern Mediterranean region and their implication for paleorainfall during interglacial intervals. Geochimica et Cosmochimica Acta 67, 3181-3199.

  • Bard, E. 2004. Greenhouse effect and ice ages: historical perspective. Comptes Rendus Geoscience 336:603–638

  • Baumgarten, H., Wonik, T., 2014. Cyclostratigraphic studies of sediments from Lake Van (Turkey) based on their uranium contents obtained from downhole logging and paleoclimatic implications. Int J Earth Sci (Geol Rundsch), 1-16.

  • Beaufort, L., de Garidel-Thoron, T., Mix, A.C., Pisias, N.G., 2001. ENSO-like Forcing on Oceanic Primary Production During the Late Pleistocene. Science 293, 2440-2444.

  • Berger, A. 1973. Théorie Astronomique des Paléoclimats. Dissertation doctorale, Université catholique de Louvain, Belgium, 2 volumes.

  • Berger, A. 1977. Support for the astronomical theory of climate change. Nature, 269, 44–45.

  • Berger, A. 2012. A Brief History of the Astronomical Theories of Paleoclimates. In Climate Change (pp. 107–129). Vienna: Springer Vienna.

  • Bianchi, G.G., McCave, I.N., 1999. Holocene periodicity in North Atlantic climate and deepocean flow south of Iceland. Nature 397, 515-517.

  • Bond, G., Kromer, B., Beer, J., Muscheler, R., Evans, M.N., Showers, W., Hoffmann, S., Lotti-Bond, R., Hajdas, I., Bonani, G., 2001. Persistent Solar Influence on North Atlantic Climate During the Holocene. Science 294, 2130-2136.

  • Bond, G., Showers, W., Cheseby, M., Lotti, R., Almasi, P., deMenocal, P., Priore, P., Cullen, H., Hajdas, I., Bonani, G., 1997. A Pervasive Millennial-Scale Cycle in North Atlantic Holocene and Glacial Climates. Science 278, 1257-1266.

  • Bond, G. C., Showers, W., Elliot, M., Evans, M., Lotti, R., Hajdas, I., Johnson, S. 1999. The North Atlantic’s 1-2 Kyr Climate Rhythm: Relation to Heinrich Events, Dansgaard/Oeschger Cycles and the Little Ice Age. In P. U. Clark, R. S. Webb, L. D. Keigwin (Eds.), Mechanisms of Global Climate Change at Millennial Time Scales (pp. 35–58). American Geophysical Union

  • Bozkurt, D. and Sen, O.L., 2011. Precipitation in the Anatolian Peninsula: sensitivity to increased SSTs in the surrounding seas. Climate dynamics, 36(3- 4), 711-726.

  • Bozkurt, D., Turuncoglu, U., Sen, O., Onol, B., Dalfes, H.N., 2012. Downscaled simulations of the ECHAM5, CCSM3 and HadCM3 global models for the eastern Mediterranean–Black Sea region: evaluation of the reference period. Clim Dyn 39, 207-225.

  • Braun, H., Christl, M., Rahmstorf, S., Ganopolski, A., Mangini, A., Kubatzki, C., Roth, K., Kromer, B., 2005. Possible solar origin of the 1,470-year glacial climate cycle demonstrated in a coupled model. Nature 438, 208-211.

  • Braun, H., Kurths, J., 2010. Were Dansgaard-Oeschger events forced by the Sun? Eur. Phys. J. Spec. Top. 191, 117-129.

  • Broecker, W.S., Bond, G., Klas, M., Bonani, G., Wolfli, W., 1990. A salt oscillator in the glacial Atlantic? 1. The concept. Paleoceanography 5, 469-477.

  • Çağatay, M.N., Öğretmen, N., Damcı, E., Stockhecke, M., Sancar, Ü., Eriş, K.K., Özeren, S., 2014. Lake level and climate records of the last 90ka from the Northern Basin of Lake Van, eastern Turkey. Quaternary Science Reviews 104, 97-116.

  • Charvátová, I., 2000. Can origin of the 2400-year cycle of solar activity be caused by solar inertial motion? Annales Geophysicae 18, 399-405.

  • Cohen, A.S., 2003. Paleolimnology: The History and Evolution of Lake Systems. Oxford University Press, NY.

  • Croll, J., 1875. Climate and Time in their Geological Relations: A Theory of Secular Changes of the Earth’s Climate. Appleton, NY

  • Çukur, D., Krastel, S., Schmincke, H.-U., Sumita, M., Çağatay, M.N., Meydan, A.F., Damcı, E., Stockhecke, M., 2014. Seismic stratigraphy of Lake Van, eastern Turkey. Quaternary Science Reviews 104, 63-84.

  • Cullen, H., Kaplan, A., Arkin, P., deMenocal, P., 2002. Impact of the North Atlantic Oscillation on Middle Eastern Climate and Streamflow. Climatic Change 55, 315-338.

  • Cullen, H.M., deMenocal, P.B., 2000. North Atlantic influence on Tigris–Euphrates streamflow. International Journal of Climatology 20, 853-863.

  • Dansgaard, W., Johnsen, S.J., Clausen, H.B., DahlJensen, D., Gundestrup, N., Hammer, C.U., Oeschger, H., 1984. North Atlantic Climatic Oscillations Revealed by Deep Greenland Ice Cores, Climate Processes and Climate Sensitivity. American Geophysical Union, pp. 288-298.

  • Davies, S.J., Lamb, H.F. and Roberts, S.J., 2015. MicroXRF core scanning in palaeolimnology: recent developments. In Micro-XRF studies of sediment cores (pp. 189-226). Springer Netherlands.

  • Debret, M., Bout-Roumazeilles, V., Grousset, F., Desmet, M., McManus, J.F., Massei, N., Sebag, D., Petit, J.R., Copard, Y., Trentesaux, A., 2007. The origin of the 1500-year climate cycles in Holocene North-Atlantic records. Clim. Past 3, 569-575.

  • Degens, E.T., Wong, H.K., Kempe, S., Kurtman, F., 1984. A geological study of lake van, Eastern Turkey. Geol Rundsch 73, 701-734.

  • Elkibbi, M., Rial, J. A. 2001. An outsider’s review of the astronomical theory of the climate: is the eccentricity-driven insolation the main driver of the ice ages? Earth-Science Reviews, 56(1–4), 161–177.

  • Esmark, J. 1827. Remarks tending to explain the geological history of the Earth, Edinburgh New Philosophical Journal, 2: 107–121.

  • Fleitmann, D., Cheng, H., Badertscher, S., Edwards, R.L., Mudelsee, M., Göktürk, O.M., Fankhauser, A., Pickering, R., Raible, C.C., Matter, A., Kramers, J., Tüysüz, O., 2009. Timing and climatic impact of Greenland interstadials recorded in stalagmites from northern Turkey. Geophysical Research Letters 36, n/a-n/a.

  • Ghil, M., Le Treut, H., 1981. A climate model with cryodynamics and geodynamics. Journal of Geophysical Research: Oceans 86, 5262-5270.

  • Goldreich, Y., 2003. The climate of Israel: observation, research and application. Springer, NY, 270p.

  • Göktürk, O.M., Fleitmann, D., Badertscher, S., Cheng, H., Edwards, R.L., Leuenberger, M., Fankhauser, A., Tüysüz, O. and Kramers, J., 2011. Climate on the southern Black Sea coast during the Holocene: implications from the Sofular Cave record. Quaternary Science Reviews, 30(19), 2433-2445.

  • Grant, K.M., Rohling, E.J., Bar-Matthews, M., Ayalon, A., Medina-Elizalde, M., Ramsey, C.B., Satow, C., Roberts, A.P., 2012. Rapid coupling between ice volume and polar temperature over the past 150,000 years. Nature 491, 744-747.

  • Grootes, P.M., Stuiver, M., 1997. Oxygen 18/16 variability in Greenland snow and ice with 10−3- to 105 -year time resolution. Journal of Geophysical Research: Oceans 102, 26455-26470.

  • Hagelberg, T.K., Bond, G., deMenocal, P., 1994. Milankovitch band forcing of sub-Milankovitch climate variability during the Pleistocene. Paleoceanography 9, 545-558.

  • Hays, J.D., Imbrie, J., Shackleton, N.J., 1976. Variations in the Earth’s Orbit: Pacemaker of the Ice Ages. Science 194, 1121-1132.

  • Horne, J.H., Baliunas, S.L., 1986. A Prescription for Period Analysis of Unevenly Sampled Time Series. The Astrophysical Journal 302, 757-763.

  • Hoyt, D.V., Schatten, K.H., 1997. The Role of the Sun in Climate Change. Oxford University Press, NY, 279p.

  • Imbrie, J., Hays, J.D., Martinson, D. G., McIntyre, A., Mix, A. C., Morley, J. J., Shackleton, N. J. 1984. The orbital theory of Pleistocene climate: Support from a revised chronology of the marine d18O record. Milankovitch and Climate: Understanding the Response to Astronomical Forcing. Springer, NY, 873p.

  • Imbrie J, Imbrie K.P. 1979. Ice ages, solving the mystery. Enslow, Berkeley Heights, 224p.

  • Jarvis, A., H.I. Reuter, A. Nelson, E. Guevara, 2008, Hole-filled SRTM for the globe Version 4, available from the CGIAR-CSI SRTM 90m Database (http://srtm.csi.cgiar.org).

  • Kelts, K., Talbot, M. 1990. Lacustrine Carbonates as Geochemical Archives of Environmental Change and Biotic/Abiotic Interactions. In M. M. Tilzer C. Serruya (Eds.), Large Lakes: Ecological Structure and Function (pp. 288–315). Berlin, Heidelberg: Springer.

  • Koch, I., 2014. Analysis of Multivariate and HighDimensional Data. Cambridge University Press, USA.

  • Krichak, S.O., Alpert, P., 2005. Signatures of the NAO in the atmospheric circulation during wet winter months over the Mediterranean region. Theor. Appl. Climatol. 82, 27-39.

  • Küçük, M., Kahya, E., Cengiz, T.M., Karaca, M., 2009. North Atlantic Oscillation influences on Turkish lake levels. Hydrological Processes 23, 893-906.

  • Kwiecien, O., Stockhecke, M., Pickarski, N., Heumann, G., Litt, T., Sturm, M., Anselmetti, F., Kipfer, R., Haug, G.H., 2014. Dynamics of the last four glacial terminations recorded in Lake Van, Turkey. Quaternary Science Reviews 104, 42-52.

  • Le Treut, H., Ghil, M., 1983. Orbital forcing, climatic interactions, and glaciation cycles. Journal of Geophysical Research: Oceans 88, 5167-5190.

  • Le Treut, H., Portes, J., Jouzel, J., Ghil, M., 1988. Isotopic modeling of climatic oscillations: Implications for a comparative study of marine and ice core records. Journal of Geophysical Research: Atmospheres 93, 9365-9383.

  • Lean, J.L., 2010. Cycles and trends in solar irradiance and climate. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change 1, 111-122.

  • Leng, M. J., Marshall, J. D. 2004. Palaeoclimate interpretation of stable isotope data from lake sediment archives. Quaternary Science Reviews, 23(7–8), 811–831.

  • Litt, T., Anselmetti, F.S., 2014. Lake Van deep drilling project PALEOVAN. Quaternary Science Reviews 104, 1-7.

  • Lockyer, J.N., 1874. Contributions to Solar Physics. Macmillan and Co., London.

  • Lomb, N.R., 1976. Least-squares frequency analysis of unequally spaced data. Astrophys Space Sci 39, 447-462.

  • Mayewski, P.A., Meeker, L.D., Twickler, M.S., Whitlow, S., Yang, Q., Lyons, W.B., Prentice, M., 1997. Major features and forcing of high-latitude northern hemisphere atmospheric circulation using a 110,000-year-long glaciochemical series. Journal of Geophysical Research: Oceans 102, 26345-26366.

  • Milankovitch, M. 1941. Kanon der Erdbastrahlung und seine Anwendung auf des Eiszeitenproblem. Special Publication 132, Section of Mathematical and Natural Sciences, vol 33, p 633. Belgrade, Royal Serbian Academy of Sciences (‘Canon of Insolation and the Ice-Age Problem’, translated from German by the Israel Program for Scientific Translations and published for the U.S. Department of Commerce and the National Science Foundation, Washington DC, 1969. Reprinted by Zavod za udzbenike i nastavna sredstva in cooperation with Muzej nauke i tehnike Srpske akademije nauka i umetnosti, Beograd, 1998)

  • Mommersteeg, H., Loutre, M.F., Young, R., Wijmstra, T.A., Hooghiemstra, H., 1995. Orbital forced frequencies in the 975 000 year pollen record from Tenagi Philippon (Greece). Clim Dyn 11, 4-24.

  • Moreno, A., Cacho, I., Canals, M., Grimalt, J. O., Sánchez-Goñi, M. F., Shackleton, N., Sierro, F. J. 2005. Links between marine and atmospheric processes oscillating on a millennial time-scale. A multi-proxy study of the last 50,000yr from the Alboran Sea (Western Mediterranean Sea). Quaternary Science Reviews, 24(14–15), 1623– 1636.

  • Mudelsee, M., 2014. Climate Time Series Analysis: Classical Statistical and Bootsrap Methods, 2nd ed. Springer, Dordrecht.

  • Muller, R.A., MacDonald, G.J., 2000. Ice Ages and Astronomical Causes: Data, Spectral Anaysis and Mechanisms. Praxis Publishing, UK.

  • Murphy, J.J., 1869. On the Nature and Cause of the Glacial Climate. Quarterly Journal of the Geological Society, 25, 350-356.

  • Nobes, D.C., Bloomer, S.F., Mienert, J., Westall, F., 1991. Milankovitch cycles and nonlinear response in the Quaternary record in the Atlantic sector of the South oceans. Proceedings ODP, Scientifc Results, Vol. 114, pp. 551-576.

  • Ortiz, J., Mix, A., Harris, S., O’Connell, S., 1999. Diffuse spectral reflectance as a proxy for percent carbonate content in North Atlantic sediments. Paleoceanography 14, 171-186.

  • Paillard, D. 2015. Quaternary glaciations: From observations to theories. Quaternary Science Reviews, 107, 11–24.

  • Pestiaux, P., Van Der Mersch, I., Berger, A., Duplessy, J.C., 1988. Paleoclimatic variability at frequencies ranging from 1 cycle per 10 000 years to 1 cycle per 1000 years: Evidence for nonlinear behaviour of the climate system. Climatic Change 12, 9-37.

  • Press, W.H., Teukolsky, S.A., Vetterling, W.T., Flannery, B.P., 2007. Numerical Recipes: The Art of Scientific Computing, 3rd ed. Cambridge University Press, USA.

  • Rencher, A.C., Christensen, W.F., 2012. Methods of Multivariate Analysis, 3rd ed. John Wiley & Sons, Inc, Canada.

  • Rial, J.A., Anaclerio, C.A., 2000. Understanding nonlinear responses of the climate system to orbital forcing. Quaternary Science Reviews 19, 1709-1722.

  • Rohling, E., Mayewski, P., Abu-Zied, R., Casford, J., Hayes, A., 2002. Holocene atmosphere-ocean interactions: records from Greenland and the Aegean Sea. Clim Dyn 18, 587-593.

  • Rohling, E.J., Hilgen, F.J., 1991. The eastern Mediterranean climate at times of sapropel formation: a review. Geologie en Mijnbouw 70, 253-264.

  • Sakai, K., Peltier, W.R., 1999. A Dynamical Systems Model of the Dansgaard–Oeschger Oscillation and the Origin of the Bond Cycle. Journal of Climate 12, 2238-2255.

  • Sánchez Goñi, M., Cacho, I., Turon, J., Guiot, J., Sierro, F., Peypouquet, J., Grimalt, J., Shackleton, N., 2002. Synchroneity between marine and terrestrial responses to millennial scale climatic variability during the last glacial period in the Mediterranean region. Clim Dyn 19, 95-105.

  • Şaroğlu, F., Güner, Y., 1981. Factors effecting the geomorphological evolution of the Eastern Turkey: relationships between geomorphology, tectonics and volcanism. Bulletin of the Geological Society of Turkey 24, 39-50.(in Turkish)

  • Scargle, J.D., 1982. Studies in Astronomical Time Series Analysis. II. Statistical Aspects of Spectral Analysis of Unevenly Spaced Data. The Astrophysical Journal 263, 835-853.

  • Schulz, M., 2002. On the 1470-year pacing of DansgaardOeschger warm events. Paleoceanography 17, 4-1-4-9.

  • Short, D.A., Mengel, J.G., Crowley, T.J., Hyde, W.T., North, G.R., 1991. Filtering of milankovitch cycles by earth’s geography. Quaternary Research 35, 157-173.

  • Sonett, C.P., Giampapa, M.S., Matthews, M.A., 1991. The Sun in Time. The University of Arizona Press, USA, p. 995.

  • Sonett, C.P., Webb, G.M., Zakharian, A., 1997. The quest for evidence of long-period solar wind variability, in: Jokipii, J.R., Sonett, C.P., Giampapa, M.S. (Eds.), Cosmic Winds and the Heliosphere. Arizona University Press, USA, pp. 67-110.

  • Stockhecke, M., Anselmetti, F.S., Meydan, A.F., Odermatt, D., Sturm, M., 2012. The annual particle cycle in Lake Van (Turkey). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 333–334, 148- 159.

  • Stockhecke, M., Sturm, M., Brunner, I., Schmincke, H.- U., Sumita, M., Kipfer, R., Cukur, D., Kwiecien, O., Anselmetti, F.S., 2014. Sedimentary evolution and environmental history of Lake Van (Turkey) over the past 600 000 years. Sedimentology 61, 1830-1861.

  • Stuiver, M. 1970. Oxygen and carbon isotope ratios of fresh-water carbonates as climatic indicators. Journal of Geophysical Research, 75(27), 5247– 5257.

  • Türkeş, M., 1996. Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey. International Journal of Climatology 16, 1057-1076.

  • Türkeş, M., Erlat, E., 2003. Precipitation changes and variability in Turkey linked to the North Atlantic oscillation during the period 1930–2000. International Journal of Climatology 23, 1771- 1796.

  • Turney, C., Baillie, M., Clemens, S., Brown, D., Palmer, J., Pilcher, J., Reimer, P., Leuschner, H.H., 2005. Testing solar forcing of pervasive Holocene climate cycles. Journal of Quaternary Science 20, 511-518.

  • Ünal, Y., Kındap, T., Karaca, M., 2003. Redefining the climate zones of Turkey using cluster analysis. International Journal of Climatology 23, 1045- 1055.

  • van Kreveld, S., Sarnthein, M., Erlenkeuser, H., Grootes, P., Jung, S., Nadeau, M.J., Pflaumann, U., Voelker, A., 2000. Potential links between surging ice sheets, circulation changes, and the Dansgaard-Oeschger Cycles in the Irminger Sea, 60–18 Kyr. Paleoceanography 15, 425-442.

  • Wara, M.W., Ravelo, A.C., Revenaugh, J.S., 2000. The pacemaker always rings twice. Paleoceanography 15, 616-624.

  • Wong, H.K., Degens, E.T., 1978. The bathymetry of Lake Van, eastern Turkey, in: Degens, E.T., Kurtman, F. (Eds.), The Geology of Lake Van. MTA Press, Ankara, pp. 6-10.

  • Yang, S.S., Lee, Y., 1987. Identification of a Multivariate Outlier, Proceedings of the Annual Meeting of the American Statistical Association, San Francisco, CA.

  • Yiou, P., Genthon, C., Ghil, M., Jouzel, J., Le Treut, H., Barnola, J.M., Lorius, C., Korotkevitch, Y.N., 1991. High-frequency paleovariability in climate and CO2 levels from Vostok Ice Core Records. Journal of Geophysical Research: Solid Earth 96, 20365-20378.

  • Yiou, P., Ghil, M., Jouzel, J., Paillard, D., Vautard, R., 1994. Nonlinear variability of the climatic system from singular and power spectra of Late Quaternary records. Clim Dyn 9, 371-389.

  • Yiou, R., Fuhrer, K., Meeker, L.D., Jouzel, J., Johnsen, S., Mayewski, P.A., 1997. Paleoclimatic variability inferred from the spectral analysis of Greenland and Antarctic ice-core data. Journal of Geophysical Research: Oceans 102, 26441-26454.

  • Ön, Z , Özeren, M , Akçer Ön, S , Çağatay, M . (2017). 250 Bin Yıl Uzunluğundaki Van Gölü Çökelleri’nin Spektral Özellikleri: Milankoviç Döngüleri ve Onların Harmonikleri . TJB , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 471-488 . DOI:10.25288/tjb.360604

  • Termal-Asistan Optik Uyarmalı Lüminesans (TA-OSL) Tekniğiyle Milyon Yıl Mertebesindeki Jeolojik Örneklerin Tarihlendirilmesi: Gediz Taraçaları, Kula/Manisa
    Eren Şahiner Mehmet Korhan Erturaç Niyazi Meriç
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Kuvaterner Devri (~2.6 milyon yıl) üzerine yoğunlaşan çalışmalar, yeryüzünün yakın dönem jeolojik geçmişini, özellikle iklim değişiklikleri, tektonik ve volkanik aktivitenin canlılar ile etkileşimini ilişkilendirerek araştırmaktadır. Bu tarz çalışmalar, günümüzde arkeoloji, jeoloji, paleoantropoloji, coğrafya, paleosismoloji vb. farklı bilim dallarınca, disiplinler arası işbirliği ile sürdürülmektedir. Bu anlamda yerin geçmişini araştıran bu bilim dallarının, "neden", "nasıl", "nerede" sorularının yanı sıra özellikle "ne zaman" sorularının cevabını araştırmak için en çok faydalandıkları temel bilimler, fizik ve kimya`dır. Çünkü temel bilimlerin katkısıyla yer süreçleri sonucu gerçekleşen çeşitli ölçekte tekil olayların gerçekleşme zamanlarının ve bununla birlikte bu süreçlerinin hızının ölçülebilmesi amacıyla farklı tarihlendirme teknikleri geliştirilmiştir ve bu tekniklerin, güncel bilgiler ışığında, hassaslıklarının arttırılması ve uygulama sahalarının genişletilmesi konusunda araştırmalar hızla devam etmektedir. Bu çalışmaların temel veri kaynaklarından olan inorganik çökellerin depolanma kronolojisi, önemli ölçüde, Optik Uyarmalı Lüminesans (OSL) ve Termolüminesans (TL) yaş tayini çalışmalarıyla, birkaç yüz bin yıla kadar ulaşan zaman için, desteklenmektedir. Bununla birlikte kristal yapılarındaki lüminesans oluşum mekanizması ve tuzak-yük yapısını inceleyen yeni gelişmeler kullanılarak lüminesans tarihlendirme yöntemlerinin milyon yıllar mertebesindeki yaş aralığını kapsamak adına oldukça iyi bir potansiyele sahip olduğu gösterilmektedir. Bu çalışmada, Manisa Kula Volkanik Bölgesi içerisinde, aktivite kronolojisi çok iyi bilinen bir lav akıntısı tarafından örtülen ve milyon yıl mertebesinde depolanma tarihçesine sahip çökel katmanların yaş tayinlerinin, çeşitli lüminesans teknikler ile karşılaştırmalı olarak analizi konu edilmektedir. Bu amaçla lüminesans tarihlendirme analizlerinde yaygın olarak kullanılan doğal minerallerin sıradan tuzaklarına göre daha derinde olan tuzakları, Termal asistan OSL (TA-OSL) tekniği ile araştırılarak tarihlendirmesi literatürde ilk defa gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuç(1066±90 binyıl), radyometrik tarihlendirme ile önerilen 1200±22 binyıl yaş ile 88±10% oranında uyumludur.

  • Çok derin tuzaklar (VDT)

  • Gediz taraçaları

  • Kula Volkanizması

  • Lüminesans tarihlendirme

  • Termal-Asistan Optik Uyarmalı Lüminesans (TA-OSL)

  • yaş limitleri


  • Adamiec, G., and Aitken, M. J., 1998. Dose-rate conversion factors: update. Ancient TL, 16, 2, 37- 50.

  • Aitken, M. J.,1985. Thermoluminescence dating. Academic press, Orlando, Florida.

  • Ankjærgaard, C., Guralnik, B., Buylaert, J. P., Reimann, T., Yi, S. W., & Wallinga, J., 2016. Violet stimulated luminescence dating of quartz from Luochuan (Chinese loess plateau): Agreement with independent chronology up to∼ 600 ka. Quaternary Geochronology, 34, 33-46.

  • Ankjærgaard, C., Guralnik, B., Porat, N., Heimann, A., Jain, M., & Wallinga, J., 2015. Violet stimulated luminescence: geo-or thermochronometer?. Radiation Measurements, 81, 78-84.

  • Ankjærgaard, C., Jain, M., and Wallinga, J., 2013. Towards dating Quaternary sediments using the quartz Violet Stimulated Luminescence (VSL) signal.Quaternary Geochronology, 18, 99-109.

  • Borsi, M., Ferrara, G., Innocenti, F., Mazzuoli, R., 1972. Geochoronology and petrology of recent volcanics of Eastern Aegean Sea, Bull. Volcan., 36/1, 473-496.

  • Bøtter-Jensen, L., McKeever, S. W., Wintle, A. G., 2003. Optically stimulated luminescence dosimetry. Elsevier.

  • Bulur, E., Göksu, H.Y. 1999. Phototransferred thermoluminescence from a-Al2O3:C using blue light emitting diodes. Radiation Measurements 30, 203–206.

  • Ercan, T., 1993. Interpretation of geochemical, radiometric and isotopic data on Kula volcanics (Manisa-western Anatolia). Geol. Bull. Turk. 36 (1), 113-129.

  • Ercan, E., Türkecan, A., Dinçel, A., Günay, E., 1983. Kula-Selendi (Manisa) Bölgesinin Jeolojisi. Jeoloji Mühendisligi 17, 3-28.

  • Ersoy, Y., Helvacı, C., Sözbilir, H., 2010. Tectonostratigraphic evolution of the NEeSW-trending superimposed Selendi basin: implications for late Cenozoic crustal extension in Western Anatolia, Turkey. Tectonophysics 488, 210-232.

  • Erinç, S., 1970. Kula-Adala arasında genç volkan röliyefi.İ.Ü. Coğrafya Ens. Derg. 17, 148-167.

  • Galbraith, R.F. and Roberts R.G., 2012. Statistical aspects of equivalent dose and error calculation and display in OSL dating: An overview and some recommendations. Quaternary Geochronology, 11, 1-27.

  • Gorp, W., Veldkamp, A., Temme, A.J.A.M., Maddy D., Demir T., van der Schriek T., Reimannf, T., Wallinga J., Wijbrans J., Schoorl, J.M. 2013. Fluvial response to Holocene volcanic damming and breaching in the Gediz and Geren Rivers, western Turkey, Geomorphology 201, 430-448.

  • Heineke, C., Niedermann, S., Hetzel, R., & Akal, C. (2016). Surface exposure dating of Holocene basalt flows and cinder cones in the Kula volcanic field (Western Turkey) using cosmogenic 3 He and 10 Be. Quaternary Geochronology, 34, 81-91.

  • Jacobs, Z., Roberts, RG., Lachlan, TJ., Karkanas, P., Marean, CW., Robert,s DL., 2011. Development of the SAR TT-OSL procedure for dating Middle Pleistocence dune and shallow marine deposits along the southern Cape coast of South Africa. Quat Geochronology 6:491–513.

  • Kitis, G., Kiyak, N.G., Polymeris, G.S. and Pagonis, V. 2010. Investigation of OSL signals from very deep traps in unfired and fired quartz samples. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 268, 592–598.

  • Kitis, G., Polymeris, G.S., Pagonis, V. and Tsirliganis, N.C. 2013. Anomalous Fading of OSL signals originating from very deep traps in Durango apatite. Radiation Measurements 49 73-81.

  • Kittel, C. 2004. Introduction to Solid State Physics, 8th Edn, John Wiley and Sons, Ltd. 675p.

  • Maddy, D., Demir, T., Bridgland, D., Veldkamp, A., Stemerdink, C., van der Schriek, T., Westaway, R., 2005. An obliquity-controlled Early Pleistocene river terrace record from Western Turkey? Quat. Res. 63, 339-346.

  • Maddy, D., Demir, T., Veldkamp, A., Bridgland, D.R., Stemerdink, C., van der Schriek, T., Schreve, D., 2012. The obliquity-controlled early Pleistocene terrace sequence of the Gediz River, Western Turkey: a revised correlation and chronology. J. Geol. Soc. Lond. 169, 67-82.

  • Maddy, D., Schreve, D., Demir, T., Veldkamp, A., Wijbrans, J.R., van Gorp, W., van Hinsbergen, D.J.J., Dekkers, M.J., Scaife, R., Schoorl, J.M., Stemerdink, C., van der Schriek, T., 2015. The earliest securely-dated hominin artefact in Anatolia? Quat. Sci. Rev. 109, 68-75.

  • Maddy, D., Veldkamp, A., Demir, T., van Gorp, W., Wijbrans, J.R., van Hinsbergen, D.J.J., Dekkers, M.J., Scahreve, D., Schoorl, J.M., Scaife, R., Stemerdink, C., van der Schriek, T., Bridgland, D.R., Aytaç, A.S., 2017. The Gediz River fluvial archive: A benchmark for Quaternary research in Western Anatolia. Quat. Sci. Rev. 166, 68-75.

  • McKeever, S. W. 1988. Thermoluminescence of solids (Vol. 3). Cambridge University Press.

  • Murray, A. S., and Wintle, A. G. 2000. Luminescence dating of quartz using an improved singlealiquot regenerative-dose protocol. Radiation measurements, 32(1), 57-73.

  • Ozaner, F.S., 1992. Detecting the polycyclic drainage evolution in Kula region (western Turkey) using aerial photographs. ITC J. 1992-1993, 249-253.

  • Polymeris, G.S. and Kitis, G. 2012. Thermally assisted photo transfer OSL from deep traps in Al2O3:C grains exhibiting different TL peak shapes. Applied Radiation and Isotopes, 70(10), 2478-2487.

  • Polymeris, G.S., Raptis, S., Afouxenidis, D., Tsirliganis, N.C. and Kitis, G. 2010. Thermally assisted OSL from deep traps in Al2O3:C. Radiation Measurements 45, 519–522.

  • Polymeris, G.S., Şahiner, E., Meriç, N. and Kitis, G. 2015a. Experimental features of natural thermally assisted OSL (NTA-OSL) signal in various quartz samples; preliminary results. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms. 349, 24-30.

  • Polymeris, G.S., Şahiner, E., Meriç, N. and Kitis, G. 2015b. Thermal assistance in TA - OSL signals of feldspar and polymineral samples; comparison with the case of pure quartz. Radiation Measurements. 81, 270-274.

  • Richardson-Bunbury, J.M., 1996. The Kula volcanic field, western Turkey: the development of a Holocene alkali basalt province and the adjacent normal faulting graben. Geol. Mag. 133, 275-283.

  • Şahiner, E., 2015. Paleosismolojik çalışmalarda TL/ OSL ve ESR yöntemlerinin kullanılması: KütahyaSimav ve Kuzey Anadolu fay hattı. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fizik Mühendisliği Anabilim Dalı. 216s.

  • Şahiner, E., Meriç, N., & Polymeris, G. S. (2017). Thermally assisted OSL application for equivalent dose estimation; comparison of multiple equivalent dose values as well as saturation levels determined by luminescence and ESR techniques for a sedimentary sample collected from a fault gouge. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms, 392, 21-30.

  • Şen, E., Erturaç, M.K., Gümüş, E. 2017. Quaternary monogenetic volcanoes scattered on a horst: the bountiful landscape of Kula. In: Landscapes and Landforms of Turkey. Chapter:34, Ed. Kuzucuoglu, C., Çiner, A., Kazancı, N. Springer.

  • Veldkamp, A., Candy, I., Jongmans, A.G., Maddy, D., Demir, T., Schoorl, J.M., Schreve, D., Stemerdink, C., van der Schriek, T., 2015. Reconstructing Early Pleistocene (1.3 Ma) terrestrial environmental change in western Anatolia: did it drive fluvial terrace formation? Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol. 417, 91-104.

  • Wang, W-D., Xia, J-D., Zhou, Z-X., 2006a Thermoluminescence dating of the ancient Chinese porcelain using a regression method of saturation exponential in pre-dose technique. Sci China Ser E: Technol Sci 49:194–209

  • Wang, XL., Lu, YC., Wintle, AG., 2006b. Recuperated OSL dating of fine-grained quartz in Chinese loess. Quat Geochronol 1:89–100

  • Wang, XL., Wintle, AG., Lu, YC., 2007 Testing a single-aliquot protocol for recuperated OSL dating. – Radiation Measurements 42:380–391

  • Westaway, R., Pringle, M., Yurtmen, S., Demir, T., Bridgland, D.R., Rowbottom, G., Maddy, D., 2004. Pliocene and Quaternary regional uplift in western Turkey: the Gediz river terrace staircase and the volcanism at Kula. Tectonophysics 391, 121-169.

  • Westaway, R., Guillou, H., Yurtmen, S., Beck, A., Bridgland, D.R., Demir, T., Rowbottam, G., 2006. Late Cenozoic uplift of western Turkey: improved dating and numerical modelling of the Gediz river terrace staircase and the Kula Quaternary volcanic field. Glob. Planet. Change 51, 131-171.

  • Wintle, AG., 1973. Anomalous fading of thermoluminescence in mineral samples. Nature 245: 143–144

  • Şahiner, E , Erturaç, M , Meriç, N . (2017). Termal-Asistan Optik Uyarmalı Lüminesans (TA-OSL) Tekniğiyle Milyon Yıl Mertebesindeki Jeolojik Örneklerin Tarihlendirilmesi: Gediz Taraçaları, Kula/Manisa . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 489-506 . DOI: 10.25288/tjb.360609

  • Geç Kuvaterner Buzul Buzullararası Döngülerinin Anadolu`nun Biyolojik Çeşitliliği Üzerine Etkileri
    Hakan Gür
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Büyük kıtasal buz tabakaları, Kuzey Yarımküre`de Kuveterner boyunca birçok kez ilerlemiş ve geri çekilmiştir. Büyük kıtasal buz tabakalarının olduğu dönemler buzul dönemler, diğer dönemler ise buzullar arası dönemler olarak bilinmektedir. Buzul buzullar arası döngülere eşlik eden iklim değişiklikleri, ya türlerin yer değiştirmesine, değişen çevresel koşullara uyum sağlamasına ya da yok olmasına neden olur. Coğrafi dağılım değişiklikleri, türlerin bu iklim değişikliklerine verdiği en çarpıcı ve en iyi belgelenmiş cevaplardır. Türlerin Geç Kuvaterner buzul buzullar arası döngülerine eşlik eden küresel iklim değişikliklerine nasıl cevap verdiğini anlamak için, ekolojik niş modellemesi, son zamanlarda biyocoğrafi çalışmalarda moleküler filocoğrafya ile birlikte yaygın olarak kullanılmaktadır. Ekolojik niş modellemesi, moleküler filocoğrafya ile birlikte, Anadolu`da yaşayan türlerin Kuvaterner dinamiklerini/evrimsel tarihini ve böylece Anadolu`nun biyocoğrafyasını anlamamıza katkı sağlayacaktır. Bu yazıda, yukarıdaki içerik açısından kuş ve memeli türleri ile ilgili birkaç örnek verilmiş ve gelecek perspektifleri tartışılmıştır.

  • Biyocoğrafya

  • coğrafi dağılım değişiklikleri

  • ekolojik niş modellemesi

  • iklim değişikliği

  • kuşlar

  • memeliler


  • Akçar, N., Yavuz, V., Yeşilyurt, S., Ivy-Ochs, S., Reber, R., vd., 2015. A synchronous Last Glacial Maximum across the Anatolian peninsula. In: Quaternary Glaciation in the Mediterranean Region. Hughes, P.D. and Woodward, J.C. (eds.) Geological Society, London, Special Publications, 433, pp. 251-269.

  • Albayrak, T., Gonzalez, J., Drovetski, S.V. and Wink, M., 2012. Phylogeography and population structure of Krüper’s Nuthatch Sitta krueperi from Turkey based on microsatellites and mitochondrial DNA. Journal of Ornithology, 153 (2) 405-411.

  • Ansell, S.W., Stenøien, H.K., Grundmann, M., Russell, S.J., Koch, M.A., vd., 2011. The importance of Anatolian mountains as the cradle of global diversity in Arabis alpina, a key arctic-alpine species. Annals of Botany, 108 (2) 241-252.

  • Ashcroft, M.B., 2010. Identifying refugia from climate change. Journal of Biogeography, 37 (8) 1407- 1413.

  • Atalay, İ., 1998. Paleoenvironmental conditions of the Late Pleistocene and Early Holocene in Anatolia, Turkey. In: Quaternary Deserts and Climatic Change. Alsharhan, A.S., Glennie, K.W., Whittle, G.L. and Kendall, C.G.St.C. (eds.) A.A. Balkema, Rotterdam, pp. 227-237.

  • Avise, J.C., 2000. Phylogeography: the History and Formation of Species. Harvard University Press, Cambridge.

  • Avise, J.C., Arnold, J., Ball, R.M., Bermingham, E., Lamb, T., vd., 1987. Intraspecific phylogeography: the mitochondrial DNA bridge between population genetics and systematics. Annual Review of Ecology and Systematics, 18 (1) 489-522.

  • Bennett, K.D. and Provan, J., 2008. What do we mean by ‘refugia’? Quaternary Science Reviews, 27 (27-28) 2449-2455.

  • Bilgin, R., Gürün, K., Rebelo, H., Puechmaille, S.J., Maracı, Ö., vd., 2016. Circum-Mediterranean phylogeography of a bat coupled with past environmental niche modeling: a new paradigm for the recolonization of Europe? Molecular Phylogenetics and Evolution, 99 323-336.

  • BirdLife International. 2016a. Picus viridis. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22725022A87292744.

  • BirdLife International. 2016b. Sitta krueperi. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22711184A94282660.

  • Cohen, K.M., Finney, S.C., Gibbard, P.L. and Fan, J-X., 2013. The ICS international chronostratigraphic chart. Episodes, 36 (3) 199-204.

  • Conservation International, 2017. Conservation International: Hotspots. http://www.conservation. org/how/pages/hotspots.aspx Erişim tarihi 10 Ekim 2017.

  • Cowie, J., 2007. Climate Change: Biological and Human Aspects. Cambridge University Press, Cambridge.

  • Çiner, A., Sarıkaya, M.A. and Yıldırım, C., 2015. Late Pleistocene piedmont glaciations in the Eastern Mediterranean; insights from cosmogenic 36 Cl dating of hummocky moraines in southern Turkey. Quaternary Science Reviews, 116 44-56.

  • Darwin, C., 1859. On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. John Murray, London. Çeviri: Kılıç, B., 2017. Türlerin Kökeni. Alfa Yayıncılık, İstanbul.

  • Ehlers, J., Gibbard, P.L. and Hughes, P.D., (eds.) 2011. Quaternary Glaciations - Extent and Chronology, A Closer Look. Elsevier, Amsterdam.

  • Elith, J., Kearney, M. and Phillips, S., 2010. The art of modelling range-shifting species. Methods in Ecology and Evolution, 1 (4) 330-342.

  • Elith, J., Graham, C.H., Anderson, R.P., Dudík, M., Ferrier, S., vd., 2006. Novel methods improve prediction of species’ distributions from occurrence data. Ecography, 29 (2) 129-151.

  • Elith, J., Phillips, S.J., Hastie, T., Dudík, M., Chee, Y.E., vd., 2011. A statistical explanation of MaxEnt for ecologists. Diversity and Distributions, 17 (1) 43- 57.

  • Forest Europe, 2011. State of Europe’s Forests 2011 – Status and Trends in Sustainable Forest Management in Europe, jointly prepared by Forest Europe Liaison Unit Oslo, the United Nations Economic Commission for Europe (UNECE) and the Food and Agricultural Organization of the United Nations (FAO).

  • Gómez, A. and Lunt, D.H., 2007. Refugia within refugia: patterns of phylogeographic concordance in the Iberian Peninsula. In: Phylogeography of Southern European Refugia. Weiss, S. and Ferrand, N. (eds.) Springer, Netherlands, pp. 155- 188.

  • Gribbin, J., 2002. Science: A History 1543–2001. Allen Lane. Çeviri: Gönülşen, B., 2014. Bilim Tarihi. Alfa Yayıncılık, İstanbul.

  • Gribbin, J. and Gribbin, M., 2002. Ice Age: How a Change of Climate Made Us Human. Penguin Books Ltd, London.

  • Gür, H., 2013. The effects of the late Quaternary glacialinterglacial cycles on Anatolian ground squirrels: range expansion during the glacial periods? Biological Journal of the Linnean Society, 109 (1) 19-32.

  • Gür, H., 2016a. Doğal seçilim yoluyla evrim, güncel bir örnek: alacabaykuş. Evrimin Işığında. Akış, I. ve Altınışık, N.E. (Editörler) Yazılama Yayınevi, İstanbul, s. 197-206.

  • Gür, H., 2016b. The Anatolian diagonal revisited: testing the ecological basis of a biogeographic boundary. Zoology in the Middle East, 62 (3) 189- 199.

  • Gür, H., 2016c. İklim değişikliği ve bir step hayvanı olan Anadolu yer sincabı – 1: İklim değişikliği nedir, biyolojik sistemleri nasıl etkiler? Bilim ve Gelecek, 143 78-83.

  • Gür, H., 2016d. İklim değişikliği ve bir step hayvanı olan Anadolu yer sincabı – 2: İklim değişikliği Anadolu yer sincabını nasıl etkiliyor? Bilim ve Gelecek, 144 76-81.

  • Gür, H., 2017. Anadolu diyagonali: bir biyocoğrafi sınırın anatomisi. Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 43 177-187.

  • Gür, H. and Kart Gür, M., 2005. Annual cycle of activity, reproduction, and body mass of Anatolian ground squirrels (Spermophilus xanthoprymnus) in Turkey. Journal of Mammalogy, 86 (1) 7-14.

  • Gür, H., Perktaş, U. and Kart Gür, M., unpublished. Do climate-driven altitudinal range shifts explain the intraspecific diversification of a narrow ranging montane mammal, Taurus ground squirrels?

  • Hamann, A., Roberts, D., Barber, Q., Carroll, C. and Nielsen, S., 2015. Velocity of climate change algorithms for guiding conservation and management. Global Change Biology, 21 (2) 997- 1004.

  • Hewitt, G., 2000. The genetic legacy of the Quaternary ice ages. Nature, 405 (6789) 907-913.

  • Hewitt, G.M., 2004a. Genetic consequences of climatic oscillations in the Quaternary. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 359 (1442) 183-195.

  • Hewitt, G.M., 2004b. The structure of biodiversity - insights from molecular phylogeography. Frontiers in Zoology, 1 (1) 4.

  • Hughes, P.D. and Woodward, J.C., 2017. Quaternary glaciation in the Mediterranean mountains: a new synthesis. In: Quaternary Glaciation in the Mediterranean Region. Hughes, P.D. and Woodward, J.C. (eds.) Geological Society, London, Special Publications, 433, pp. 1-23.

  • Hutchinson, G.E., 1957. Concluding remarks. Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology, 22 415-427.

  • Jansen, E., Overpeck, J., Briffa, K.R., Duplessy, J.-C., Joos, F., vd., 2007. Palaeoclimate. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Solomon, S., Qin, D., Manning, M., Chen, Z., Marquis, M., vd. (eds.) Cambridge University Press, Cambridge, UK, and New York, pp. 433-497.

  • Jansson, R. and Dynesius, M., 2002. The fate of clades in a world of recurrent climatic change: Milankovitch oscillations and evolution. Annual Review of Ecology and Systematics, 33 741-777.

  • Kart Gür, M. and Gür, H., 2010. Spermophilus xanthoprymnus. Mammalian Species, 42 (1) 183- 194.

  • Kart Gür, M. and Gür, H., 2015. Age and sex differences in hibernation patterns in free-living Anatolian ground squirrels. Mammalian Biology, 80 (4) 265- 272.

  • Kart Gür, M. and Gür, H., 2017. Küçük bir memeli türünün ekofizyolojisi ve evrimsel coğrafyası: Anadolu yer sincabı. Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 43 189-198.

  • Koch, M.A., Kiefer, C., Ehrich, D., Vogel, J., Brochmann, C., vd., 2006. Three times out of Asia Minor: the phylogeography of Arabis alpina L.(Brassicaceae). Molecular Ecology, 15 (3) 825- 839.

  • Korkmaz, E.M., Lunt, D.H., Çıplak, B., Değerli, N. and Başıbüyük, H.H., 2014. The contribution of Anatolia to European phylogeography: the centre of origin of the meadow grasshopper, Chorthippus parallelus. Journal of Biogeography, 41 (9) 1793- 1805.

  • Past Interglacials Working Group of PAGES, 2016. Interglacials of the last 800,000 years. Reviews of Geophysics, 54 162-219.

  • Perktaş, U., 2017. Filocoğrafya: coğrafi varyasyon örüntüleriyle geçmişe bakmak. Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 43 143-156.

  • Perktaş, U. and Gür, H., 2015. Guest editors’ introduction to the special issue: integrating phylogeography and ecological niche modelling. Folia Zoologica, 64 (3) 185-186.

  • Perktaş, U., Barrowclough, G.F. and Groth, J.G., 2011. Phylogeography and species limits in the green woodpecker complex (Aves: Picidae): multiple Pleistocene refugia and range expansion across Europe and the Near East. Biological Journal of the Linnean Society, 104 (3) 710-723.

  • Perktaş, U., Gür, H. and Ada, E., 2015a. Historical demography of the Eurasian green woodpecker: integrating phylogeography and ecological niche modelling to test glacial refugia hypothesis. Folia Zoologica, 64 (3) 284-295.

  • Perktaş, U., Gür, H., Sağlam, İ.K. and Quintero, E., 2015b. Climate-driven range shifts and demographic events over the history of Kruper’s Nuthatch Sitta krueperi. Bird Study, 62 (1) 14-28.

  • Peterson, A.T., Soberón, J., Pearson, R.G., Anderson, R.P., Martinez-Meyer, E., vd., 2011. Ecological Niches and Geographical Distributions. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.

  • Phillips, S.J., Anderson, R.P. and Schapire, R.E., 2006. Maximum entropy modeling of species geographic distributions. Ecological Modelling, 190 (3) 231-259.

  • Richards, C.L., Carstens, B.C. and Lacey Knowles, L., 2007. Distribution modelling and statistical phylogeography: an integrative framework for generating and testing alternative biogeographical hypotheses. Journal of Biogeography, 34 (11) 1833-1845.

  • Rokas, A., Atkinson, R.J., Webster, L., Csóka, G. and Stone, G.N., 2003. Out of Anatolia: longitudinal gradients in genetic diversity support an eastern origin for a circum Mediterranean oak gallwasp Andricus quercustozae. Molecular Ecology, 12 (8) 2153-2174.

  • Sandel, B., Arge, L., Dalsgaard, B., Davies, R.G., Gaston, K.J., vd., 2011. The influence of late quaternary climate-change velocity on species endemism. Science, 334 (6056) 660-664.

  • Sarıkaya, M.A. and Çiner, A., 2015. Late Pleistocene glaciations and paleoclimate of Turkey. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 151 107-127.

  • Sarıkaya, M.A. and Çiner, A., 2017. Late Quaternary glaciations in the eastern Mediterranean. In: Quaternary Glaciation in the Mediterranean Region. Hughes, P.D. and Woodward, J.C. (eds.) Geological Society, London, Special Publications, 433, pp. 289-305.

  • Sarıkaya, M.A., Çiner, A. and Zreda, M., 2011. Quaternary glaciations of Turkey. In: Quaternary Glaciations - Extent and Chronology, A Closer Look. Ehlers, J., Gibbard, P.L. and Hughes, P.D. (eds.) Elsevier, Amsterdam, pp. 393-403.

  • Stewart, J.R., Lister, A.M., Barnes, I. and Dalén, L., 2010. Refugia revisited: individualistic responses of species in space and time. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 277 (1682) 661-671.

  • Şekercioğlu, Ç.H., Anderson, S., Akçay, E., Bilgin, R., Can, Ö.E., vd., 2011. Turkey’s globally important biodiversity in crisis. Biological Conservation, 144 (12) 2752-2769.

  • Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey - a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75 (3-4) 181-241.

  • Şenkul, Ç. and Doğan, U., 2013. Vegetation and climate of Anatolia and adjacent regions during the Last Glacial period. Quaternary international, 302 110- 122.

  • Tarkhnishvili, D., Gavashelishvili, A. and Mumladze, L., 2012. Palaeoclimatic models help to understand current distribution of Caucasian forest species. Biological Journal of the Linnean Society, 105 (1) 231-248.

  • Tavşanoğlu, Ç., 2016. Anadolu’nun yüksek biyoçeşitliliği: evrim bunun neresinde? Akış, I. ve Altınışık, N.E. (Editörler) Yazılama Yayınevi, İstanbul, s. 207-225.

  • Gür, H . (2017). Geç Kuvaterner Buzul Buzullararası Döngülerinin Anadolu’nun Biyolojik Çeşitliliği Üzerine Etkileri . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 507-528 . DOI: 10.25288/tjb.363813

  • Pleyistosen Dönem`den Bir Alt Paleolitik Kesit: Karain
    Yavuz Aydin
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Bu çalışmanın konusunu oluşturan yontmataş materyali barındıran Alt Paleolitik tabakalar Karain Mağarası`nın E gözünde yer almaktadır. E gözünde yer alan arkeolojik dolgular yaklaşık olarak 11 m kalınlık gösterir. Buna karşın bizi ilgilendiren ve Alt Paleolitik seviyeleri içeren kısmı sadece 4 m`dir. Bu kısımda birbirinden ayırt edilebilen 7 farklı jeolojik birim tespit edilmiştir. Bu jeolojik birimlerin her biri bize oldukça önemli yontma taş buluntuları sunmaktadır. Söz konusu yontma taş buluntular üzerinde tekno-tipolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar kapsamında hammadde, teknoloji ve yontma taş alet analizlerine dair sonuçlar ortaya konulmuştur. Bu analizlerin sonuçları, bize Karain Mağarası`nın Alt Paleolitik Dönem yontma taş endüstrisi hakkında önemli fikirler vermiştir. Toplam 4767 adet yontma taş parça üzerinde tekno-tipolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Bunlar arasındaki temel endüstri unsurları, düzeltisiz yongalar ve aletler ile çekirdek ve çekirdek parçalarından oluşmaktadır. Bu unsurlar, belirlenmiş kriterlere göre sınıflandırılmış ve gözden geçirilmişlerdir. Bu incelemeler sonucunda, yaklaşık olarak GÖ. 440.000-370.000 arasındaki bir sürece ait olan yontma taş materyalin, Alt Paleolitik Dönem`in Tayacian ve Acheulean kültür öğelerini bir arada barındırdığı tespit edilmiştir. Türkiye`de karşılaştırma yapabilecek yeterli sayıda yerleşim birimi ve materyal kalıntısı bulunmamasına rağmen Yakındoğu`da Levant Bölgesi içinde Karain yontma taş endüstrisinin özelliklerini gösteren bazı yerleşim alanları bilinmektedir. Bu durum, kültürlerin makro boyutta farklı coğrafyalardaki dağılımına, dolayısıyla uzun mesafelerde gerçekleşen insan hareketlerine (göç) ışık tutmaktadır.

  • Alt Paleolitik

  • Karain

  • Tekno-tipoloji

  • Yontmataş


  • Arsebük, G., Howell, F. C., Özbaşaran, M., 1990. Yarımburgaz 1988. Kazı Sonuçları Toplantısı, 11(1), 9-38.

  • Balkan-Atlı, N., Slimak, L., Kuhn, S., Açıkgöz, F., 2008. Kömürcü-Kaletepe Obsidyen Atölyesi Paleolitik Dönem 2006 Yılı Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı 29(2), 53-70.

  • Baykara, İ., Dinçer, B., Şahin, S., Baykara, D., Bolkan, İ. H., 2017. 2015 Yılı Van İli Pleistosen Dönem Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı 34(1), 295-314.

  • Baykara, İ., Dinçer, B., Şahin, S., Koç, E., SilibolatlazBaykara, D., Özer, İ., Sağır, M., 2016. 2014 Yılı Van İli Neojen ve Pleistosen Dönemleri Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı 33(2), 539-552.

  • Barzilai, O., Buller, A. M., Ackermann, O., 2006. Kefar Menachem West: A Lower Paleolithic Site in the Southern Shephela, Israel. Journal of the Israel Prehistoric Society 36, 7-38.

  • Copeland, L., 1983. The Paleolithic Industries at Adlun. In Roe D. A. (Editors), Adlun in the Stone Age: The Excavations of D. A. Garrod in the Lebanon 1958-1963, Part I, pp. 89-366.

  • Copeland, L., 2003. The Tayacian of the Cordon Littoral, Ras Beirut (Lebanon) and its Relations with Other Tayacian Sites in the Levant. Paléorient, 29(2), 87-108.

  • Çilingiroğlu, Ç., Dinçer, B., Uhri, A., Gürbıyık, C., Baykara, İ., Çakırlar, C., 2016. New Palaeolithic and Mesolithic Sites in the Eastern Aegean: The Karaburun Archaeological Survey Project. Antiquity 90 (353) Project Gallery, 1-6.

  • Ehlers, J., Gibbard, P., 2008. Extent and Chronology of Quaternary Glaciation, Episodes 31(2), 211-218.

  • Erkan, Y., 2000. Sedimanter Petrografi. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayın no: 44, Ankara.

  • Grandstein, F. M., 2012. Introduction. In Grandstein, F. M., Ogg, M. D., Schmitz, G. M. (Editors), The Geologic Time Scale 2012, pp. 1-29.

  • Güleç, E., Howell, F. C., White, T. D., Karabıyıkoğlu, M., 2002. Anadolu’da İlk İnsan İzleri: Dursunlu Alt Paleolitik Buluntu Yeri. Antropoloji 15, 79-90.

  • Güleç, E., White, T., Kuhn, S., Özer, İ., Sağır, M., Yılmaz, H., Howell, F. C., 2009. The Lower Pleistocene Lithic Assemblage from Dursunlu (Konya), Central Anatolia, Turkey. Antiquity 83, 11-22.

  • Inizan, M. L., Roche, H., Tixier, J., 1992. Technology and Terminology of Knapped Stone. Préhistoire de la Pierre Taillée Tome 3, France.

  • Jelinek, A. J., Farrand, W. R., Haas, G., Horowitz, A., Goldberg, P., 1973. New Excavations at the Tabun Cave, Mount Carmel, Israel 1967-1972: A Preliminary Report. Paleorient, 1(2), 151-183.

  • Kappelman, J., Alçiçek, M. C., Kazancı, N., Schultz, M., Özkul, M., Şen., S., 2008. First Homo erectus from Turkey and Implications for Migrations into Temperature Eurasia. American Journal of Physical Anthropology, 135(1), 110-116.

  • Kartal, M., Karakoç, M., Erbil, E., 2015. Sakarya İli Tarih Öncesi Arkeolojisi Yüzey Araştırması (I). Araştırma Sonuçları Toplantısı 32(1), 9-26.

  • Kartal, M., Erbil, E., Karakoç, M., 2016. Sakarya İli Tarih Öncesi Arkeolojisi Yüzey Araştırması (II). Araştırma Sonuçları Toplantısı 33(2), 387-408.

  • Kayan, İ., 1990. Tarih Öncesi Yerleşme Yerleri Olarak Antalya Mağaralarının Jeomorfolojik Özellikleri. Ege Coğrafya Dergisi 5, 10-31.

  • Kökten, İ. K., 1947. Bazı Prehistorik İstasyonlar Hakkında Yeni Gözlemler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 2(5), 223- 239.

  • Kökten, İ. K., 1957. Antalya’da Karain Mağarasında Yapılan Tarihöncesi Araştırmalarına Toplu Bir Bakış. Türk Arkeoloji Dergisi VII(1), 46-48.

  • Kuhn, S. L., 2010. The Yarımburgaz Lithic Assemblage. In Howell, F. C., Arsebük, G., Kuhn, S. L., Özbaşaran, M., Stiner, M. C. (Eds.), Culture and Biology at a Crossroads: The Middle Pleistocene Record of Yarımburgaz Cave (Thrace, Turkey). İstanbul. 93-129.

  • Le-Tensorer, J-M., Schmid, P., Muhesen, S., Al Sakhel, H., 2007a. Rapport Préliminaire des Fouilles Préhistoriques de la Mission SyroSuisse Concernant les Gisements de Hummal et Nadaouiyeh (El-Kown, Syrie Centrale): Résultats de la Campagne 2007. Institut de Préhistoire de L’Université de Bale Centre de Recherches Tell Arida.

  • Le-Tensorer, J-M., Jagher, R., Rentzel, P., Hauck, T., Ismail-Meyer, K., Pümpin, C., Wojtczak, D., 2007b. Long-Term Site Formation Processes at the Natural Springs Nadaouiyeh and Hummal in the El-Kown Oasis, Central Syrie. Geoarchaeology: An International Journal, 22(6), 621-639.

  • Lebatard, A.-E., Alçiçek C. M., Rochette, P., Khatip, S., Vialet, A., Boulbes, N., Bourlès, D. L., Demory, F., Guipert, G., Mayda, S., Titov, V. V., Vidal, L., de Lumley, H., 2014. Dating the Homo erectus Bearing Travertine from Kocabaş (Denizli, Turkey) at least 1.1 Ma. Earth and Planetary Science Letters 390, 8-18.

  • Malinsky-Buller, A., Grosman, L., Marder, O., 2011a. A Case of Techno-Typological Lithic Variability & Continuity in the Late Lower Palaeolithic. Before Farming: The Archaeology and Anthropology of Hunter-Gatherers, 2011/1(3), 1-32.

  • Malinsky-Buller, A., Hovers, E., Marder, O., 2011b. Making Time: Living Floors, Palimpsests and Site Formation Processes – A Perspective from the Open-air Lower Paleolithic Site of Revadim Quarry, Israel. Journal of Anthropological Archaeology 30, 89-101.

  • Marder, O., Malinsky-Buller, A., Shahack-Gross, R., Ackermann, O., Ayalon, A., Bar-Matthews, M., Goldsmith, Y., Inbar, M., Rabinovich, R., Hovers, E., 2011. Archaeological Horizons and Fluvial Processes at the Lower Paleolithic Open-air Site at Revadim. Journal of Human Evolution 60, 508- 522.

  • Mercier, N., Valladas, H., Froget, L., Joron, J-L., Ronen, A., 2000. Datation par Thermoluminescence Gisement Paléolithique de Tabun (Mount Carmel, Israel). Earth and Planetary Sciences 330, 731- 738.

  • Minzoni-Déroche, A., 1987. Kocapinar, Site Moustérien d’Anatolie, étude de l’industrie. Bulletin de la Société préhistorique française 84(9), 272-277.

  • Neuville, R., 1931. L’Acheuléen Supérieur de la Grotte d’Oumm Qatafa (Palestine). L’Anthropologie XLI, 13-51.

  • Otte, M., Yalçınkaya, I., Kozlowski, J., Taşkıran, H., Bar-Yosef, O., 1996. Paléolithique ancien de Karain (Turquie). Anthropologie et Préhistoire, 107, 149-156.

  • Otte, M., Yalçınkaya, I., Kozlowski, J., Bar-Yosef, O., Bayon, I. L., Taşkıran, H., 1998. Long-Term Technical Evolution and Human Remains in the Anatolian Paleolithic. Journal of Human Evolution, 34(4), 413-431.

  • Özçelik, K., Kartal, G., Fındık, B., 2016. Denizli İli Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 33(1), 377-396.

  • Pawlikowski, M., 1995. Karain and Öküzini Caves, Turkey, General Geology of Area, Preliminary Report. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Dergisi 3, 351- 369.

  • Ronen, A., 2006. The Oldest Human Groups in the Levant. Palevol, 5(1-2), 343-351.

  • Ronen, A., Burdukiewicz, J.-M., Laukhin, S. A., Winter, Y., Tsatskin, A., Dayan, T., Kulikov, O. A., Vlasov, V. K., Semenov, V. V., 1998. The Lower Palaeolithic Site Bizat Ruhama in the Northern Negev, Israel: Preliminary Report, 1996 Excavations. Archäologisches Korrespondenzblatt, 28(2), 163-173.

  • Slimak, L., Balkan-Atlı, N., Binder, D., Dinçer, B., 2005. Installations Paléolithiques en Cappadoce. État des Connaissances de cinq Années de Recherche sur les Premiers Peuplements Humains en Anatolie Centrale. Anatolia Antiqua 13, 287- 294.

  • Slimak, L., Kuhn, S., Balkan-Atlı, N., Binder, D., Grenet, M., Dinçer, B., 2007. Kaletepe Deresi 3: de l’Acheuléen au Moustérien en Anatolie Centrale. Anatolia Antiqua 15, 257-273.

  • Slimak, L., Kuhn, S. L., Roche, H., Mouralis, D., Buitenhuis, H., Balkan-Atlı, N., Binder, D., Kuzucuoğlu, C., Guillon, H., 2008. Kaletepe Deresi 3 (Turkey): Archaeological Evidence for Early Human Settlement in Central Anatolia. Journal of Human Evolution 54, 99-111.

  • Subcommission on Quaternary Stratigraphy, 2013. Business Meeting Strati 2013, Lisbon / Portugal 5th July 2013.

  • Taşkıran, H., 2002a. Karkamış Baraj Gölü Alanında Yapılan Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması Üzerine Genel Bir Değerlendirme. İdol 13, 8-10.

  • Taşkıran, H., 2007. The Supply Areas of Karain Cave in Southwest Anatolia. Bar International Series 1725, 207-211.

  • Taşkıran, H., 2008. Réflexions sur l’Acheuleén d’Anatolie. L’anthropologie 112, 140-152.

  • Taşkıran, H., 2017. Kişisel Görüşme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye.

  • Taşkıran, H., Özçelik, K., Kartal, G., Aydın, Y., Fındık, B., Bulut, H., Erbil, E., Kösem, M. B., 2017. 2015 Yılı Karain Mağarası Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı 38(1), 521-538.

  • Tryon, C. A., Amelia, M., Logan, V., Mouralis, D., Kuhn, S., Slimak, L., Balkan-Atlı., N., 2009. Building a Tephrostratigraphic Framework for the Paleolithic of Central Anatolia, Turkey. Journal of Archaeological Science 36, 637-652.

  • Yalçınkaya, I., 1986. Batı Toroslarda Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları 1984. Araştırma Sonuçları Toplantısı 3, 429-447.

  • Yalçınkaya, I., 1987. 1985 Yılı Karain Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı 8(1), 21-37.

  • Yalçınkaya, I., 1989. Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası. Türk Tarih Kurumu Yayınları VI (29), Ankara.

  • Yalçınkaya, I., Taşkıran, H., Kartal, M., Özçelik, K., Kösem, M. B., Kartal, G., 2009. 2007 Yılı Karain Mağarası Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı 30(2), 285-300.

  • Zaidner, Y., Ronen, A., Burdukiewicz, J.-M., 2003. The Lower Palaeolithic Microlithic Industry of Bizat Ruhama, Israel. L’Anthropology, 107(2), 203-222.

  • Aydın, Y . (2017). Pleistosen Dönem’den Bir Alt Paleolitik Kesit: Karain . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 529-556 . DOI: 10.25288/tjb.360607

  • Diyarbakır Havzasında İklim Üzerinde Etkili Olan Yer Şekilleri ve Litolojik Faktörlerin MODİS Uydu Görüntüsü Verileri İle İncelenmesi
    Sabri Karadoğan M. Tahir Kavak
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Yeryüzünde iklim üzerinde etkili olan faktörlerden biri de yer şekilleri ve kayaç özellikleridir. Yer şekilleri hava kütleleri önünde engel oluşturarak yoğuşma, bakı ve fön olaylarının oluşmasında etkili olur. Litolojik faktörlerde farklı kayaçların güneş radyasyonunu farklı yansıtmaları (albedo) nedeniyle farklı yer ışımalarına, dolayısıyla yeryüzünün farklı bölgelerinin farklı ısınmasına neden olur. Bu çalışmada Diyarbakır havzasında söz konusu koşulların iklim üzerindeki etkisinin belirlenebilmesi amacıyla uzaktan algılama teknikleri ve verileri kullanılmıştır. Bu amaçla havzanın yüzey sıcaklığı verilerini elde etmek için TERRA uydusunun MODIS spektro radyometresineait 7 Nisan 2010 tarihli gündüz ve gece görüntüleri elde edilmiştir. Yüzey sıcaklık verilerinden faydalanılarak yüzey sıcaklığı haritaları oluşturulmuş ve yüzey ağları modeli ile çakıştırılmıştır. Ayrıca baskın hava kütleleri ve farklı yeryüzü şekilleri dikkate alınarak oluşturulan kesit hatları boyunca hem gündüz hem de gece verileri üzerinden yüzey sıcaklığı değişim grafikleri oluşturulmuştur. Yapılan çalışmalar sonucu hem litolojik faktörlerin, hem de baskın hava kütleleriyle birlikte orografik faktörlerin farklı yer ışıması ve fön olaylarına bağlı olarak Diyarbakır havzasında kısa mesafeler içinde farklı iklim koşullarının ortaya çıkmasına neden olduğu görülmüştür.

  • Diyarbakır Havzası

  • İklim

  • Uzaktan Algılama

  • Yeryüzü Sıcaklığı

  • MODIS


  • Carter, N.E.A. ve Viles, H.A., 2004. Lichen hotspots: raised rock temperatures beneath Verrucaria nigrescens on limestone. Geomorphology, 62(1), 1-16.

  • Erol, O., 1984. Genel Klimatoloji, İstanbul Üniversitesi Yay. No: 3526, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. Yay. No: 310, İstanbul

  • European Directive 2002/91/CE: “Directive on the Energy Performance of Buildings” “Energy Technology Perspectives: Scenarios & strategy to 2050”, International Energy Agency, OECD/IEA, Paris, 2010

  • Gómez-Heras, M., Smith, B.J. ve Fort, R., 2006. Surface temperature differences between minerals in crystalline rocks: Implications for granular disaggregation of granites through thermal fatigue. Geomorphology, 78(3), 236-249.

  • Gürgen, G., 2002. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin İklimi. Dicle Üniversitesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Yay. no: 12, Sayfa: 7-8, Diyarbakır.

  • Hapke, B., 1973. Darkening of silicate rock powders by solar wind sputtering. The Moon, 7(3-4), 342-355.

  • Koçman A., 1993. Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fak. Yay. No: 72, sayfa: 2, İzmir.

  • Özgen N., 2007. Bismil İlçesi’nin Coğrafyası. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

  • Ramírez, A.Z. ve Muñoz, C.B., 2012. Albedo effect and Energy efficiency of cities. INTECH Open Access Publisher.

  • Şahin, M., 2008. Yer Yüzey Sıcaklığı, Atmosferik Nem Açıklığı ve Yağış Miktarının Uydu Verileri Kullanılarak Belirlenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 153s.

  • Sütçü, Y.V., 2008. Türkiye Jeoloji Haritaları, 1/100.000 ölçekli, No: 72 (L45 paftası), No: 73 (M44 paftası), No: 74 (M43 paftası), No: 75 (L44 paftası), Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.

  • Türkeş, M., Kutiel, H. ve Hirsch-Eshkol T. R. 2003. Türkiye’de aylık kurak ve yağışlı koşullarla ilişkili deniz seviyesi basıncı desenleri. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Bilimsel ve Teknik Sunumlar 2002, Seminerler Dizisi 3: 59- 78, Ankara.

  • Türkünal, S., 1980. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Jeolojisi, Jeoloji Mühendisleri Odası Yayını, No: 08, ANKARA

  • Karadoğan, S , Kavak, M . (2017). Diyarbakır Havzasında İklim Üzerinde Etkili Olan Yer Şekilleri ve Litolojik Faktörlerin MODİS Uydu Görüntüsü Verileri İle İncelenmesi . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 557-568 . DOI: 10.25288/tjb.363822

  • Küçük Buz Çağı`nda Güneş Etkisine Bağlı İklim Değişimleri: Köyceğiz Gölü Çökel Kayıtları (GB Anadolu)
    Sena Akçer Ön
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Köyceğiz Gölü Batı Anadolu`da bulunan doğal bir kanal olan Dalyan ile Akdeniz`e bağlanan iki havzadan oluşan bir doğal kıyı baraj gölüdür. Çalışma kapsamında gölün kuzeyinden, Köyceğiz havzasından iki adet, güneyde Sultaniye havzasından bir adet ve iki havzayı ayıran Gedova Sırtından bir adet olmak üzere toplam dört adet kısa (maksimum 800 mm) gravite karot alınmıştır. Alınan bu karotların litolojik tanımlamaları yapıldıktan sonra 5 mm aralıklarla µXRF element taraması (ITRAX), ve Çok Sensörlü Karot Tarayıcısı (MSCL) ile Manyetik Duyarlılık(MS) ölçümleri yapılmıştır. Üç karotta 20 mm aralıklar ile Cyprideis torosa (ostracoda) kavkısından δ18O ve δ13Canalizleri ile belirlenen seviyelerden toplanan kavkılardan C-14 yaşlandırması yapılmıştır. Elde edilen yaşlar ve önceki çalışmalardan bilinen sedimantasyon hızına ve Akdeniz lagünlerinin bilinen sert su/lokal rezervuar etkisine göre hesaplanarak Köyceğiz havzasında 2100±90 yıl olduğu varsayılmış ve karotların yaş modelleri oluşturulmuştur. Modellere göre, karotlar yaklaşık son 500 yıllık sedimanter istifi temsil etmektedir. Çoklu belirteç verilerinin sonuçlarına göre, Küçük Buz Çağı`nın gözlendiği karotlarda Güneşteki patlamaların azalmasına bağlı olan Spörer, Maunder ve Dalton Minimum dönemlerinin Köyceğiz Gölü çökel kayıtlarında soğuk/kuru dönemlere denk geldiği gözlenmiştir. Buna göre, bölge ikliminin güneşteki lekelerin artıp azalmasına bağlı olarak değişkenlik gösterdiği söylenebilir.

  • Dalton Minimum

  • Geç Holosen

  • Köyceğiz Gölü (Muğla)

  • Maunder Minimum

  • Paleoiklim

  • Spörer Minimum


  • Akçer-Ön, S., Greaves, A.M., Manning, S., Ön, Z.B., Çağatay, N., Sakınç, M., Oflaz, A., Tunoğlu, C., yayınlanmamış. The evolution and environmental history of Bafa Gölü, SW Turkey: New dating models and interpretative methods for investigating historic lagoon formation.

  • Akçer Ön, S., Çağatay, N., & Sakinç, M., 2011. Küçükçekmece Lagünü’nde (İstanbul)” Küçük Buzul Çağı” ve” Orta Çağ Ilık Dönemi” çökel kayıtları. ITU Journal Series D: Engineering, 10(4).

  • Avşar Ö., Avşar U., Arslan Ş., Kurtuluş B., Niedermann S., Güleç N., 2017. Subaqueous hot springs in Köyceğiz Lake, Dalyan Channel and FethiyeGöcek Bay (SW Turkey): Locations, chemistry and origins. Journal of Volcanology and Geothermal Research 345, 81–97.

  • Avşar, U., Jónsson, S., Avşar, Ö., & Schmidt, S., 2016. Earthquake-induced soft-sediment deformations and seismically amplified erosion rates recorded in varved sediments of Köyceğiz Lake (SW Turkey). Journal of Geophysical Research: Solid Earth, 121(6), 4767-4779.

  • Bard, E., Raisbeck, G., Yiou, F., Jouzel, J., 2007. Comment on “Solar activity during the last 1000 yr inferred from radionuclide records” by Muscheler et al. (2007). Quat. Sci. Rev. 26, 2301-2308.

  • Bayarı, C.S., Kazancı, N., Koyuncu, H., Çağlar, S.S; And Gökçe, D., 1995. Determination Of The Origin Of The Waters Of Köyceğiz Lake, Turkey; Journal Of Hydrology ,166,171-191 P.

  • Bayarı, C.S., Kurttaş, T., 2000. Türkiye Gölleri Hidrojeolojik, Hidrojeokimyasal, Jeokimyasal ve Çevresel İzotopik İncelenmesi Pilot Projesi Köyceğiz Gölü, TÜBİTAK Projesi No: YDABÇAG-201.

  • Blaauw, M., Christen, J.A., 2011. Flexible paleoclimate age-depth models using an autoregressive gamma process. Bayesian Anal. 6, 457-474.

  • Bond, G., Kromer, B., Beer, J., et al., 2001. Persistent solar influence on North Atlantic climate during the holocene. Science 294, 2130e2136.

  • Chambers, F.M., Michael, I.O., Jeffrey, J.B., 1999. Palaeoenvironmental evidence for solar forcing of holocene climate: linkages to solar science. Prog. Phys. Geogr. 23 (2), 181e204.

  • Çağatay, M.N., Güngör, N., Yılmaz, Y.Z., Sarı E., 2005. Rapid changes in the ecological conditions of the Black Sea over the last 3kyr: Evidence from sediment geochemistry. In: Özerler, M. and Sayın, E. (eds.), The Role of Marine Studies in Ecosystems, ECOSYSTEM 2003, Izmir, Turkey, pp.85-96.

  • Danladi, I. B., & Akçer-Ön, S. 2017. Solar forcing and climate variability during the past millennium as recorded in a high altitude lake: Lake Salda (SW Anatolia). Quaternary International.

  • Graciansky, P.C., 1968. Teke Yarımadası (Likya) Toroslarının Üst Üste Gelmiş Ünitelerinin Stratigrafisive Dinaro-Toroslardaki Yeri, M.T.A. Dergisi, 71, s.73-92.

  • Göktürk, OM, Fleitmann, D., Badertscher, S., Cheng, H., Edwards, R.L., Leuenberger, M., Fankhauser A., Tüysüz, O., Kramers, J., 2011. Climate on the Southern Black Sea Coast during the Holocene:Implıcatıons from the Sofular Cave record. Quaternary Science Reviews, Manuscript Number: JQSR-D-11-00029R1

  • Gülenbay, A., 1982. Aşağı Dalaman Havzası Karst Hidrojeoloji İncelemesi, D.S.İ. Genel Müdürlüğü, Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı, YücetepeAnkara.

  • Güner, N., 1997. Köyceğiz Gölü Havzasının Hidrojeoloji İncelenmesi, Yüksek Mühendislik Tezi, HÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 91s.

  • Güngör ve Çağatay, 2007. Karadeniz’de son 3000 yıldaki ani çevresel değişimler. İTÜ Dergisi, 5(4): 23-33.

  • Jones, M.D., Roberts, C.N., Leng, M.J. ve Turkeş, M., 2006. A high-resolution late Holocene lake isotope record from Turkey and links to North Atlantic and monsoon climate. Geology 34(5): 361–364.

  • Lean, J. L. (2010). Cycles and trends in solar irradiance and climate. Wiley interdisciplinary reviews: climate change, 1(1), 111-122.

  • Luterbacher, J., Rickli, R., Xoplaki, E., Tinguely, C., Beck, C., Pfister, C., & Wanner, H. 2001. The late Maunder minimum (1675–1715)–a key period for studying decadal scale climatic change in Europe. Climatic Change, 49(4), 441-462.

  • Mackereth, F.J.H., 1966. Some chemical observations on post-glacial lake sediments. Phil. Trans. Roy. Soc. Lond. Ser. B Biol. Sci. 250, 165-213.

  • Magny, M., 2004. Holocene climate variability as reflected by mid-European lake level fluctuations and its probable impact on prehistoric human settlements. Quat. Int. 113, 65e79.

  • Mann, M.E., 2002. Little Ice Age, Medieval Climatic Optimum, Encyclopedia of Global Environmental Change, Volume 1, The Earth System: Physical and Chemical Dimensions of Global Environmental Change Ed: Munn T., Wiley J., Ghil M., Vol:1, John Wiley & Sons, Ltd, Chichester, p:544-549.

  • Masson-Delmotte, V., M. Schulz, A. Abe-Ouchi, J. Beer, A. Ganopolski, J.F. González Rouco, E. Jansen, K. Lambeck, J. Luterbacher, T. Naish, T. Osborn, B. Otto-Bliesner, T. Quinn, R. Ramesh, M. Rojas, X. Shao and A. Timmermann, 2013: Information from Paleoclimate Archives. In: Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.

  • Muller ve Mac Donald, 2000. Ice Ages and Astronomical Causes: Data, spectral analysis and mechanisms, Praxis Publishing, UK.

  • Naeher, S., Gilli, A., North, R.P., Hamann, Y., Schubert, C.J., 2013. Tracing bottom water oxygenation with sedimentary Mn/Fe ratios in Lake Zurich, Switzerland. Chem. Geol. 352, 125-133.

  • Ocakoğlu, F., Dönmez, E.O., Akbulut, A., Tunoğlu, C., Kır, O., Açıkalın, S., Erayık, C.,Yılmaz, Ö.E., Leroy, S.A., 2016. A 2800-year multi-proxy sedimentary record of climate change from Lake Çubuk (Göynük, Bolu, NWAnatolia). Holocene 26 (2), 205-221.

  • Reimer, R., & Reimer, P., 2017. An Online Application for ΔR Calculation. Radiocarbon, 59(5), 1623- 1627.

  • Reimer, P., Bard, E., Bayliss, A., Beck, J., Blackwell, P., Ramsey, C., Buck, C.E., Cheng, H., Edwards, R.L., Friedrich, M., Grootes, P.M., Guilderson, T.P., Hafliadson, H., Hajdas, I, Hatté, C., Heaton, T.J., Hoffman, D.L., Hogg, A.G., Hughen, K.A., Kaiser, K.F., Kromer, B., Manning, S.W., Niu, M., Reimer, R., Richards, D.A., Scott, E.M., Southon, J.R., Staff, R.A., Turney, C.S.M., Van der Plicht, J., 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0–50,000 Years cal BP. Radiocarbon, 55(4), 1869-1887.

  • Paillard, D., Labeyrie, L., Yiou, P., 1996. Macintosh Program performs time-series analysis. Eos Trans. AGU 77 (39), 379-379.

  • Rencher, A. C., 2002, Methods of Multivariate Analysis. 2nd. ed. New-Jersey: John Wiley & Sons. Chapter 13 (pp. 408-450).

  • R Core Team, 2017. R: a Language and Environment for Statistical Computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria.

  • Rodriguez-Germade, I., Rubio, B., Rey, D., 2014. XRF scanners as quick screening tool for detecting toxic pollutant elements in sediments from Marin harbour in the Ria de pontevedra (NW Spain). Mar. Pollut. Bull. 86, 458e467.

  • Sabatier, P., Dezileau, L., Blanchemanche, P., Siani, G., Condomines, M., Bentaleb, I., & Piquès, G., 2010. Holocene variations of radiocarbon reservoir ages in a Mediterranean lagoonal system. Radiocarbon, 52(1), 91-102.

  • Steinhilber, F., Abreu, J.A., Beer, J., Brunner, I., Christl, M., Fischer, H., Heikkila, U., Kubik, P.W., Mann, M., McCracken, K.G., Miller, H., Miyahara, H., Oerter, H., Wilhelms, F., 2012. 9,400 years of cosmic radiation and solar activity from ice cores and tree rings. In: Proceedings of the National Academy of Sciences Published Ahead of Print April 2, 2012. http://dx.doi.org/10.1073/ pnas.1118965109.

  • Stuiver, M., Reimer, P.J., and Reimer, R.W., 2017, CALIB 7.1 [WWW program] at http://calib.org, accessed 2017-11-30

  • Touchan, R., Akkemik, Ü., Erkan, N., 2007. MayeJune precipitation reconstruction of southwestern Anatolia, Turkey during the last 900 years from tree rings. Quat. Res. 68, 196-202.

  • Trujillo-Ortiz, A., R. Hernandez-Walls, A. CastroPerez and K. Barba-Rojo., 2006. MOUTLIER1: Detection of Outlier in Multivariate Samples Test. A MATLAB file. URL http://www.mathworks. com/matlabcentral/fileexchange/loadFile. do?objectId=12252

  • Tuchman, G., 1978, Making news. New York: Free Press.

  • Weaver P.P.E. and Schultheiss P.J., 1990. Current methods for obtaininig, logging and splitting marine sediment cores. Marine Geophysical Researches, 12:85-100.

  • Weber M.E., Niessen F., Kuhn G., Wiedicke M., 1997. Calibration and application of marine sedimentary physical properties using a multi-sensor core logger. Marine Geology, 136: 151-172.

  • Wersin, P., Höhener, P., Giovanoli, R., Stumm, W., 1991. Early diagenetic influences on iron transformations in a freshwater lake sediment. Chem. Geol. 90, 233-252.

  • Wessel, P., Smith, W. H., Scharroo, R., Luis, J., & Wobbe, F., 2013. Generic mapping tools: improved version released. Eos, Transactions American Geophysical Union, 94(45), 409-410.

  • Yeşertener, C., 1986. Aşağı Dalaman (Fethiye KB) Havazsının Karst Hidrojeolojisi İncelemesi, H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji (Hidrojeoloji Anabilim Dalı) Yüksek Mühendislik Tezi, 275s.

  • Akçer Ön, S . (2017). Küçük Buz Çağı’nda Güneş Etkisine Bağlı İklim Değişimleri: Köyceğiz Gölü Çökel Kayıtları (GB Anadolu) . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 569-588 . DOI: 10.25288/tjb.370616

  • Bağlararası Höyüğü Çevresinde Paleocoğrafya ve Jeoarkeoloji Araştırmaları (Çeşme-İzmir)
    Serdar Vardar Ertuğrul Öner Rifat İlhan
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Anadolu`nun Ege kıyıları çağlar boyunca uygun toplumsal yaşam için coğrafi koşullara sahip olmuştur ve yaşam için elverişli alanlar olarak ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de Çeşme yöresidir. Bu dönemlerde kıyılarda liman kentleri olarak kurulan eski yerleşmeler, giderek kıyı çizgisinden oldukça içerilerde kalmış ve önemlerini kaybetmişler, çoğu terk edilmiştir. Çeşme Bağlar arası kazı alanlarındaki MÖ 2. bin ve 3. bin yerleşmelerinin Tunç Çağı`na ait olduğu ve o dönemde doğal çevrenin bugünden çok farklı olduğu anlaşılmaktadır. Çeşme Bağlar arası düzlüğü, Liman Deresi`nin alüvyonlarıyla ve daha çok yamaç sellerinin kolüvyal sedimanlarıyla dolmuş KB-GD doğrultulu bir tektonik çöküntünün tabanıdır. Oldukça küçük bir drenaj havzasına sahip olan Liman Deresi, Çeşme Garajı`ndan başlayarak, KB yönünde limana kadar yaklaşık 600 m uzanan ve 500 m eninde sığ bir kıyı çukurluğunu doldurmuştur. Tarihsel doğal çevre değişmelerinin izleri çöküntüyü dolduran bu tortul katmanlarda gizlidir. Bu nedenle, Bağlar arası çevresinin paleocoğrafya özelliklerini belirlemek, kıyı çizgisi ve deniz seviyesi değişimlerini ortaya koyabilmek ve bazı arkeolojik sorulara cevap bulabilmek için Eylül (2016) ayında Bağlar arası Höyüğü ve çevresinde 10 delgi sondaj gerçekleştirilmiştir. İlk bulgular, denizel dolguların ve kıyı-kıyı bataklığı-bataklık gibi geçiş ortamlarının yorumlarının fosil analizlerine dayanarak hassas yapılması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Sondaj sonuçlarına göre birimlerin stratigrafisi, temelde Miyosen kiltaşı-kumtaşı ana kayası üzerine uyumsuz olarak gelen Erken-Orta Holosen denizel çökelleri, Orta-Geç Holosen yaşlı höyük dolguları ve tüm birimleri örten yine Orta Geç Holosen yaşlı alüvyal-kolüvyal dolgulardan oluşmaktadır. Alanda öncelikle denize daha yakın olan üçüncü bin yerleşiminin başlaması doğrudan Bronz Çağ regresyonu ile uyumlu görülmektedir. Bu regresyonun sonrasında ikinci bin yerleşiminin nispeten daha iç kesimlerde kurulduğu belirlenmiştir. Bunların yanında ilginç bir veri olarak, Santorini`deki Minoan volkanik patlamasına ait küller Bronz (Tunç) Çağı kültürel dolguları içinde bulunmuş, bunların element analizleri yapılmış ve kronostratigrafik yorumlarda kılavuz seviye olarak değerlendirilmiştir. 

  • Bağlararası höyüğü

  • Çeşme

  • İzmir

  • jeoarkeoloji

  • paleocoğrafya


  • Brückner, H., Kelterbaum, D., Marunchak, O., Porotov, A., Vött, C., 2010. “The Holocene Sea Level Story since 7500 BP- Lessons from the Eastern Mediterranean, the Black and the Azov Seas”, Quaternary International 225 (2), 160-179.

  • Ankara Üniversitesi Sualtı Arkeolojik Araştırma ve Uygulama Merkezi (ANKÜSAM), 2016, http:// ankusam.ankara.edu.tr/cesme/, 21 Aralık 2016.

  • Kazancı N., Boyraz S., Özkul M., Alçiçek M.C. , Kadıoğlu Y.K., 2011. Late Holocene terrestrial tephra record at western Anatolia, Turkey: Possible evidence of an explosive eruption outside Santorini in the eastern Mediterranean, Global and Planetary Change 80 (2012) 36–50.

  • Kayan, İ., 1988. “Late Holocene sea-level changes on the Western Anatolian coast”, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 68, (2-4), 205- 218, Special Issue: Quaternary Coastal Changes. Ed. by P. A. Pirazzoli - D. B. Scott. (A selection of papers presented at the IGCP-200 meetings) Elsevier Science Publishers B. V. Amsterdam. The Netherlands.

  • Kayan, İ., 1995. “The Troia bay and supposed harbour sites in the Bronze Age”, Studia Troica, Band 5., s. 211-235. Philipp von Zabern.

  • Kayan, İ., 1996. “Holocene coastal development and archaeology in Turkey”, Zeitschrift für Geomorphology. Supplementband 102. Field Methods and Models to Quantify Rapid Coastal Changes. Ed. by D.H. KELLETAT and N.P. PSUTY. p. 37-59. Berlin. Germany. International Geographical Union. Commission on Coastal Systems. Proceedings of the Field Symposium Crete, Greece, April 1994.

  • Kayan, İ., 1997. “Türkiye’nin Ege ve Akdeniz kıyılarında Deniz Seviyesi ve Kıyı Çizgisi Değişmeleri”, Türkiye Kıyıları 97 Konferansı Bildiriler Kitabı, E. Özhan (Editör), s. 735-746. Ankara.

  • Kayan, İ., 1999. “Holocene stratigraphy and geomorphological evolution of the Aegean coastal plains of Anatolia”, The Late Quaternary in the Eastern Mediterranean Region. 1-4 April 1997 Ankara. Proceedings. Quaternary Science Reviews 18 (4-5), 541-548. Elsevier.

  • Kayan, İ., 2012. “Kuvetarner’de deniz seviyesi değişmeleri”, Kuvaterner Bilimi. (Ed. N. Kazancı, A. Gürbüz. 570 s), Ankara Üniversitesi Yay. No: 350. s. 59-78. Ankara.

  • Lambeck, K., 1995. “Late Pleistocene and Holocene sea-level change in Greece and south-western Turkey: a separation of eustatic, isostatic and tectonic contributions”, Geophys. J. Int., 122, 1022–1044.

  • MTA 1/500.000 Ölçekli Jeoloji Haritası, 2017. http:// www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/doc/ DENIZLI.pdf., 27.07.2017.

  • Öner, E. 2013. Likya’da Paleocoğrafya ve Jeoarkeoloji Araştırmaları, Ege Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Yayın No: 182, 479 s., Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.

  • Öner, E. 2016. “Ege ve Akdeniz kıyılarımızda paleocoğrafya-jeoarkeoloji araştırmaları”, Ege Coğrafya Dergisi 25/1, 51-66.

  • Şahoğlu, V., Böyükulusoy, Ü.Ç., Erbil, Y.H., Erkanal, H,Tuğcu, İ., 2014. “2012 yılı Çeşme –Bağlararası kazıları”, Anatolia 40, 179-198.

  • Vardar, S., Öner, E. 2016a. “Investigation on Distrubution of the Santorini (Thera)Tephra in West Anatolia and Paleogeographical-Geoarchaeological Features of the Çeşme-Bağlararası mound”, Proceedings of III. International Çeşme-Chios History, Culture and Tourism Symposium. 3-4 Kasım, 78-96, Çeşme-İzmir, Turkey.

  • Vardar S., Öner, E., 2016b. “Batı ve Güneybatı Anadolu’nun Paleocoğrafyası ve Jeoarkeolojisinde Santorini (Thera) Küllerinin Önemi”, A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 1,15-37.

  • Waelbroeck, C., Labeyrie, L., Michel, E., Duplessy, J.C., Mcmanus, J.F., Lambeck, K., Balbon, E., Labracherie M., 2002. “Sea-Level and Deep Water Temperature Changes Derived from Benthic Foraminifera Isotopic Records”, Quaternary Science Reviews 21, 295–305.

  • Vardar, S , Öner, E , İlhan, R . (2017). Bağlararası Höyüğü Çevresinde Paleocoğrafya ve Jeoarkeoloji Araştırmaları (Çeşme– İzmir) . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 589-613 . DOI: 10.25288/tjb.370618

  • Yeşilırmak Taraçalarında (Orta Kuzey Anadolu) Geç Pleyistosen İklim Değişiklikleri ve Düşey Yönlü Deformasyona Akarsu Cevabının Araştırılması
    Mehmet Korhan Erturaç Nafiye Güneç Kiyak
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Fosilleşmiş taşkın ovası çökelleri olarak da tanımlanan akarsu taraça basamaklanması, akarsuların gelişim süreci üzerindeki iklim, kaide seviyesi ve genç tektonik etkinin analitik olarak belirlenmesi için önemli kayıtlar sunmaktadır. Bu çalışmanın odağında bulunan Yeşilırmak Nehri`nin Çekerek Irmağı ile birleştiği Geldingen Ovası`nın (Amasya) güney kesiminde, her iki akarsuyun kenarlarında bulunan depolanmalı taraça sistemi çalışılmıştır. Bu taraça sistemi, güncel nehir taşkın ovasından +70 metre üst kotlara kadar ulaşan üç basamaktan oluşmaktadır. Bu basamakların gelişim süreci, farklı seviyelerinden elde edilen toplam 12 adet örneğin lüminesans yöntemi kullanılarak tarihlendirilmesi ile araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, taraça seviyelerinin Son Buzul Çağı içerisinde güncel taşkın ovasından T3 (+70), T2 (+35) veT1(+15) metre göreceli konumlarda, sırasıyla MIS5a, MIS3 ve LGM sonu dönemleri içerisinde depolandığını ortaya koymaktadır. Elde edilen depolanmalı/aşınmalı dönemlerin, Türkiye ve yakın çevresinde gerçekleştirilen iklim değişikliği kayıtları ve Karadeniz seviye değişimleri ile karşılaştırılması, inceleme alanında taraça oluşumunun, son buzul dönemi içerisinde Doğu Akdeniz için tanımlanan yağışlı/kurak dönemlerle uyumlu olduğunu göstermektedir. Her üç taraçanın terkedilme zamanı ve konumu oranlandığında, Kuzey Anadolu Fayı Zonu`nun iç bükey sıkışmalı bir büklüm yaptığı orta kesiminde ortalama 0.94±0.26 mm/yıl yükselme hızı hesaplanmaktadır.

  • Akarsu taraçaları

  • İklim değişikliği

  • Kuzey Anadolu Fay Zonu

  • Optik Uyarmalı Lüminesans (OSL)

  • tektonik yükselme hızı

  • Yeşilırmak


  • Aitken, M.J., 1998. An Introduction to Optical Dating: The Dating of Quaternary Sediments by the Use of Photon-Stimulated Luminescence. Oxford University Press, New York, 267

  • Allen, J.R., Brandt, U., Brauer, A., Hubberten, H.W., Huntley, B., Keller, J., Kraml, M., Mackensen, A., Mingram, J., Negendank, J.F. and Nowaczyk, N.R., 1999. Rapid environmental changes in southern Europe during the last glacial period. Nature, 400(6746),740-743.

  • Antoine, P., Lautridou, J.-P. and Laurent, M., 2000. Long-term fluvial archives in NW France: response of the Seine and Somme rivers to tectonic movements, climatic variations and sealevel changes. Geomorphology, 33: 183-207.

  • Barka A.A. and Kadinsky-Cade, K. 1988. Strike-slip fault geometry in Turkey and its influence on earthquake activity. Tectonics 7, 663–684.

  • Berger A. and Loutre M.F., 1991, Insolation values for the climate of the last 10 million of years. Quaternary Sciences Review, Vol. 10 No. 4 pp. 297-317.

  • Blum, M.D., Törnqvist, T.E., 2000. Fluvial responses to climate and sea-level change: a review and look forward. Sedimentology 47, 2–48.

  • Bridgland, D.R., 2000. River terrace systems in northwest Europe: an archive of environmental change, uplift and early human occupation. Quat. Sci. Rev. 19, 1293–1303.

  • Bridgland, D.R., Westaway, R., 2008. Climatically controlled river terrace staircases: a worldwide Quaternary phenomenon. Geomorphology 98, 286–315.

  • Bull, W.B., 2008. Geomorphic Response to Climate Change, 326 pages. The Blackburn press.

  • Burbank, D.W.,Leland,J.,Fielding,E.,Anderson,R.S.,Br ozovic,N.,Reid,M.R., Duncan, C., 1996. Bedrock incision, rock uplift and threshold hill slopes in the northwestern Himalayas. Nature 379,505–510.

  • Çağatay, M.N., Öğretmen, N., Damcı, E., Stockhecke, M., Sancar, Ü., Eriş, K.K. and Özeren, S., 2014. Lake level and climate records of the last 90ka from the Northern Basin of Lake Van, eastern Turkey. Quaternary Science Reviews, 104, 97- 116.

  • Çiner, A., Doğan, U., Yıldırım, C., Akçar, N., IvyOchs, S., Alfimov, V., Kubik, P.W. and Schlüchter, C., 2015. Quaternary uplift rates of the Central Anatolian Plateau, Turkey: insights from cosmogenic isochron-burial nuclide dating of the Kızılırmak River terraces. Quaternary Science Reviews, 107: 81-97.

  • Demoulin, A., Mather, A., Whittaker, A., F, 2017. Fluvial archives, a valuable record of vertical crustal deformation. Quaternary Science Reviews, 166, 10-37.

  • Doğan, U., 2010. Fluvial response to climate change during and after the Last Glacial Maximum in Central Anatolia, Turkey. Quaternary International, 222, 221-229.

  • Doğan, U., 2011. Climate-controlled river terrace formation in the Kızılırmak Valley, Cappadocia section, Turkey: inferred from Ar–Ar dating of Quaternary basalts and terraces stratigraphy. Geomorphology, 126, 66-81.

  • Dönmez, Ş. ve Yurtsever-Beyazıt, A., 2016. Oluz Höyük Kazısı Dokuzuncu Dönem (2015) Çalışmaları: Değerlendirmeler ve Sonuçlar. 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3490, 3. Cilt, 537-552.

  • Duller, G.A.T., 2008. Luminescence Dating: Guidelines on Using Luminescence Dating in Archaeology. English Heritage, Swindon.

  • EIE, 2000. Türkiye Akarsularında Süspanse Sediment Gözlemleri ve Sediment Taşınım Miktarı. Elektrik İşleri Genel Müdürlüğü, Özel Sayı 20/17, Ankara.

  • Elias, A.S., (ed), 2007. Encyclopedia of Quaternary Science, Elsiever Ltd. Publications, ISBN: 978-0- 444-52747.

  • Erinç, S., 1982. Jeomorfoloji 1. Genişletilmiş 2. baskı, , 2931. 736 sf., İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, 736 sf.

  • Erturaç, M.K., 2017. Landscape Evolution and Occupation History in the Vicinity of Amasya. Artical 22 in Landscapes and Landforms of Turkey, Eds: Catherine Kuzucuoğlu, Atilla Çiner, Nizamettin Kazancı, Springer.

  • Erturaç, M.K., 2010. Amasya ve Çevresinin Morfotektonik Evrimi (yayınlanmamış doktora tezi), İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü).

  • Erturaç, M. K., ve Tüysüz, O., 2012. “Kinematics and basin formation along the Ezinepazar-Sungurlu fault zone, NE Anatolia, Turkey.” Turkish Journal of Earth Sciences, 21, 4, 497-520.

  • Faust, D. and Wolf, D., 2017. Interpreting drivers of change in fluvial archives of the Western Mediterranean-A critical view. Earth-Science Reviews. 53-83. 10.1016/j.earscirev.2017.09.011.

  • Fleitmann, D., Cheng, H., Badertscher, S., Edwards, R.L., Mudelsee, M., Göktürk, O.M., Fankhauser, A., Pickering, R., Raible, C.C., Matter, A., Kramers, J., Tuysuz, O., 2009. Timing and climatic impact of Greenland interstadials recorded in stalagmites from northern Turkey. Geophys. Res. Lett. 36, L19707.

  • Fontugne, M., Kuzucuoǧlu, C., Karabiyikoǧlu, M., Hatte, C. and Pastre, J.F., 1999. From Pleniglacial to Holocene: a 14 C chronostratigraphy of environmental changes in the Konya Plain, Turkey. Quaternary Science Reviews, 18, 573-591.

  • Forman, S.L., 2015. Luminescence Dating in Paleoseismology. In Beer, M., Kougioumtzoglou, I.A., Patelli, E., Au, I.S.-K. (Eds.) Encyclopedia of Earthquake Engineering, Springer.

  • Galbraith, R.F. and Roberts, R.G. 2012. Statistical aspects of equivalent dose and error calculation and display in OSL dating: an overview and some recommendations. Quaternary Geochronology 11, 1–27.

  • Göktürk O.M., Fleitmann D, Badertscher S., Cheng, H., Edwards, RL., Leuenberger, M., Frankhauser, A., Tüysüz, O., Kramers, J., 2011. Climate on the southern Black Sea coast during the Holocene: Implications from the Sofular Cave record. Quaternary Science Reviews 30: 2433–2445.

  • Karaalioğlu, B. 1983. Geldingen Ovasının Hidrojeolojik Etüdü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.

  • Kıyak, N. and Erturaç, M., 2008. Luminescence ages of feldspar contaminated quartz from fluvial terrace sediments. Geochronometria, 30, 55-60.

  • Kashima, K., 2002. Environmental and climatic changes during the last 20,000 years at Lake Tuz, central Turkey. Catena 48, 3–20.

  • Lave, J. and Avouac, J.P., 2001. Fluvial incision and tectonic uplift across the Himalayas of Central Nepal. Journal of Geophysical Research, 106(B11): 26,561-26,591.

  • Macklin, M.G., Lewin, J., Woodward, J.C., 2012. The fluvial record of climate change. Phil. Trans. R. Soc. A 370, 2143–2172.

  • Maddy, D., Veldkamp, A., Demir, T., van Gorp, W., Wijbrans, J.R., van Hinsbergen, D.J.J., Dekkers, M.J., Scahreve, D., Schoorl, J.M., Scaife, R., Stemerdink, C., van der Schriek, T., Bridgland, D.R., Aytaç, A.S., 2017. The Gediz River fluvial archive: A benchmark for Quaternary research in Western Anatolia. Quat. Sci. Rev. 166, 68-75.

  • Murray, A.S. and Wintle, A.G. 2003 The single aliquot regenerative dose protocol: potential for improvements in reliability. Radiation Measurements, 37, 377–381.

  • Ocakoğlu, F., Potoğlu-Erkaya, İ., Çilingiroğlu, Ç., Dinçer, B., Unan, S., 2017. Kureyşler (Kütahya Batısı) Bölgesinin Paleoklimatolojik İncelemesi ve Höyüktepe Höyüğü Arkeolojisi ile İlişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Araştırma Fonu Projesi.74 s.

  • Olszak, J., 2017. Climatically controlled terrace staircases in uplifting mountainous areas. Global and Planetary Change, 156, 13-23.

  • Pan, B., Burbank, D., Wang, Y., Wu, G., Li, J., Guan, Q.,2003. A 900 k.y. record of strath terrace formation during glacial–interglacial transitionsin Northwest China. Geology 31, 957–960.

  • Panin, N. and Popescu, I., 2007. The northwestern Black Sea: climatic and sea-level changes in the Late Quaternary. The Black Sea Flood Question: Changes in Coastline, Climate and Human Settlement. Springer, Dordrecht, 387-405.

  • Pazzaglia, F.J., 2013. Fluvial Terraces. In: J.F. Shroder (Editor), Treatise on Geomorphology. Vol:9.22, Academic Press, San Diego, pp. 379-412.

  • Rhodes, E.J., 2011. Optically Stimulated Luminescence Dating of Sediments over the Past 200,000 Years. Annual Review of Earth and Planetary Sciences, 39: 461-488.

  • Rixhon, G., Briant, R.M., Cordier, S., Duval, M., Jones, A. and Scholz, D., 2017. Revealing the pace of river landscape evolution during the Quaternary: recent developments in numerical dating methods. Quaternary Science Reviews, 166, 91-113.

  • Ryan, W.B., Carbotte, S.M., Coplan, J.O., O’Hara, S., Melkonian, A., Arko, R., Weissel, R.A., Ferrini, V., Goodwillie, A., Nitsche, F. and Bonczkowski, J., 2009. Global multi resolution topography synthesis. Geochemistry, Geophysics, Geosystems, 10.

  • Sarıkaya, M.A. ve Çiner, A., 2015. Türkiye Geç Pleyistosen Buzullaşması ve Paleoiklimi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 151, 111-132.

  • Schumilovskikh, L.S., Fleitmann, D., Nowaczyk, N.R., Behling, H., Marret, F., Wegwerth, A. and Arz, H.W., 2014. Orbital and millenial-scale environmental changes between 64 and 25 ka BP recorded in Black Sea sediments. Climate of the Past, 10, 939-945.

  • Schumm, S.A., 1993. River response to base level change: implications for sequence stratigraphy. J. Geol. 101, 279–294.

  • Torfstein, A., Goldstein, S.L., Stein, M. and Enzel, Y., 2013. Impacts of abrupt climate changes in the Levant from Last Glacial Dead Sea levels. Quaternary Science Reviews, 69, 1-7.

  • Türkes, M., 1996. Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey. Int. J. Climatol. 16, 1057-1076.

  • Tüysüz, O. 1992. Çorum G-35-c ve G-35-d paftalarının 1/50.000 ölçekli jeoloji haritaları. TPAO harita serisi (yayınlamamış).

  • Tüysüz, O. 1996. Amasya ve çevresinin jeolojisi. Türkiye 11. Petrol Kongresi, Ankara. 32–48.

  • Ustaoğlu, B., 2011. Türkiye’de A2 Emisyon Senaryosuna Göre Ortalama Yağış Tutarlarının Olası Değişimi, (2010-2099). Fiziki Coğrafya Araştırmaları Sistematik ve Bölgesel. Prof. Dr. M.Y. Hoşgören’e Armağan Kitabı, sf. 473- 484, Türk Coğrafya Kurumu Yayınları. ISBN:978-975- 6686-03-4.

  • Ünal-İmer, E., Shulmeister, J., Zhao, J.X., Uysal, I.T., Feng, Y.X., Nguyen, A.D. and Yüce, G., 2015. An 80 kyr-long continuous speleothem record from Dim Cave, SW Turkey with paleoclimatic implications for the Eastern Mediterranean. Scientific reports, 5, 13560

  • Vandenberghe, J., 2002. The relation between climate and river processes, landforms and deposits during the Quaternary. Quat. Int. 91, 17–23.

  • Vandenberghe, J., 2003. Climate forcing of fluvial system development: an evolution of ideas. Quat. Sci. Rev. 22, 2053–2060

  • Vandenberghe, J., 2008. The fluvial cycle at cold– warm–cold transitions in lowland regions: A refinement of theory, Geomorphology, 98, 3–4, 275-284.

  • Wallinga, J., 2002. Optically stimulated luminescence dating of fluvial deposits: a review. Boreas 31, 303–322.

  • Yanchilina, A.G., Ryan, W.B., McManus, J.F., Dimitrov, P., Dimitrov, D., Slavova, K. and Filipova-Marinova, M., 2017. Compilation of geophysical, geochronological, and geochemical evidence indicates a rapid Mediterraneanderived submergence of the Black Sea’s shelf and subsequent substantial salinification in the early Holocene. Marine Geology, 383, 14-34.

  • Yıldırım, C., Schildgen, T., Echtler, H., Melnick, D., Strecker, M.R., Bookhagen, B., Çiner, A., Niederman, S., Merchel, S., Martschini, M. and Steier, P., 2013. Tectonic implications of fluvial incision and pediment deformation at the northern margin of the Central Anatolian Plateau based on multiple cosmogenic nuclides. Tectonics 32, 1-14.

  • Erturaç, K , Güneç Kıyak, N . (2017). Yeşilırmak Taraçalarında (Orta Kuzey Anadolu) Geç Pleyistosen İklim Değişiklikleri ve Düşey Yönlü Deformasyona Akarsu Cevabının Araştırılması . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 615-636 . DOI: 10.25288/tjb.370625

  • Küçük Memeli Paleontolojisinin Türkiye`deki Kuvaterner Çalışmalarına Katkısı: Tanımlar ve Uygulamalar
    Ozan Erdal
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Anadolu, özellikle omurgalıların evrimsel süreçlerinde Afrika, Avrupa ve Asya arasında bir köprü görevi gördüğü gibi, bu süreçleri aydınlatabilecek fosilleri potansiyel olarak barındırmaktadır. Bu kapsamda bakıldığında, ülkemizde yapılan memeli paleontolojisi çalışmalarının ekseriyetle Paleojen Devrine ve en çok da Miyosen Devresine odaklandığı görülür. Her ne kadar Senozoyik Zamanda yürütülmüş herhangi bir çalışma gerek Anadolu gerek diğer coğrafyalar için çok önemli olsa da, Batı ülkeleriyle kıyaslandığı zaman, özellikle Kuvaterner Devrifaunasına ait çalışmaların az olduğu görülür. Bu durumda memeli paleontolojisinin bir alt dalı sayılan küçük memeli paleontolojisi çalışmalarının çok daha az olduğunu tahmin etmek zor olmaz. 70. Türkiye Jeoloji Kurultayı Kuvaterner özel oturumunda, bu devri araştırma konusu eden farklı bilim alanlarından biri olan küçük memeliler paleontolojisi hakkında bir "durum değerlendirmesi" yapılmıştır ve eski çalışmalar ile günümüzdeki eksikliklere değinilmiştir. Bu çalışmada ise, küçük memeli paleontolojisinin Türkiye`deki Kuvaterner Bilimine katkılarının altını çizip, genel problemlere dikkat çekerek geleceğe dair perspektifler sunmak amaçlanmıştır. Bunun için, küçük memeli paleontolojisi hakkında temel bilgi ve işlevler değerlendirilmiştir. Ayrıca, Türkiye`de omurgalı paleontolojisinin tarihine ve Kuvaterner Devriyle ilgili olarak bugüne kadar yapılmış ve hala sürmekte olan bazı çalışmalara kısaca değinildikten sonra bir yer bulduru haritasında ilgili lokaliteler referanslarla birlikte gösterilmiştir.  

  • Anadolu

  • Kuvaterner

  • küçük memeliler

  • Rodentia


  • Adkins, R.M., Gelke, E.L., Rowe, D., Honeycutt, R.L. 2001. Molecular phylogeny and divergence time estimates for major rodent groups: evidence from multiple genes. Molecular Biology and Evolution 18: 777–791.

  • Agusti, J. 1991. The Allophaiomys complex in southern Europe. Geobios, 25(1), 133-144.

  • Aktimur, T., Ateş, S., Yurdakul, E., Tekirli, E. Keçer, M. 1992. Niksar-Erbaa ve Destek Dolayının Jeolojisi. MTA Dergisi 114, 25-37.

  • Albayrak, E. 2016. A new primitive elephantid from Turkey. Quaternary International, 1–7. https://doi. org/10.1016/j.quaint.2016.09.029

  • Albayrak, E., Lister, A. M. 2012. Dental remains of fossil elephants from Turkey. Quaternary International, 276, 198-211.

  • Barka, A.A. 1985. Kuzey Anadolu Fay Zonundaki bazı Neojen-Kuaterner havzalarının jeolojisi ve tektonik evrimi. Ketin Simpozyumu Kitabı, Türkiye. Jeoloji Kurumu, Ankara, sf. 209–27.

  • Barka, A.A., Akyüz, S.H., Cohen, H.A. Watchorn, F. 2000. Tectonic Evolution of the Niksar and Tasova-Erbaa pull-apart basins, North Anatolian Fault Zone: their significance for the motion of the Anatolian block. Tectonophysics, 322, 243-264.

  • Bennàsar, M., Cáceres, I., Cuenca-Bescós, G. 2016. Paleoecological and microenvironmental aspects of the first European hominids inferred from the taphonomy of small mammals (Sima del Elefante, Sierra de Atapuerca, Spain). Comptes Rendus Palevol, 15(6), 635-646.

  • Benton, M. 2015. Vertebrate palaeontology. 4th eds. John Wiley Sons.

  • Benton, M. J., Harper, D. A. T. 2009. Introduction to paleobiology and the fossil record. Chichester, West Sussex, UK: Wiley-Blackwell.

  • Bıçakçı, E., Godon, M. Çakan, Y.G. 2012. TepecikÇiftlik. In: M. Özdoğan, N. Başgelen and P. Kuniholm (eds.), The Neolithic in Turkey 3:89– 134. İstanbul: Archaeology and Art Publications.

  • Bogicevic, K., Nenadic, D., Mihailovic, D. 2012. Late Pleistocene voles (Arvicolinae, Rodentia) from the Baranica Cave (Serbia). Geologica Carpathica, 63(1), 83–94. https://doi.org/10.2478/v10096- 012-0006-6

  • Bogicevic, K., Nenadic, D., Milosevic, S., Mihailovic, D., Vlastic, S., Tosovic, R. 2017. A Late Pleistocene rodent fauna (Mammalia: Rodentia) from Hadži Prodanova Cave near Ivanjica (Western Serbia). Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia 123:1.

  • Brandt, J.F. 1855. Beiträge zur nähern Kenntniss der Säugetheire Tussland‘s. Memoir Adacemic, Imperial Science St. Petersbourg (6):1–365.

  • Calvert, F. ve Neumayr, M., 1880. Die Jungen Ablagerungen am Hellespont. Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften / MathematischNaturwissenschaftliche Klasse 40: 357–378.

  • Carleton, M. D., Musser, G. G. 2005. Order rodentia. In: D. E., Wilson, DA. M. Reeder, (eds.) Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. 3rd ed., 2: 745–2142. John Hopkins University Press, Baltimore.

  • Carls, N., Rabeder, G. 1988. Die Arvicoliden (Rodentia, Mammalia) aus dem Ältest-Pleistozän von Schernfeld (Bayern). Beiträge zur Paläontologie von Österreich, 14, 123-237.

  • Carroll, R. L. 1988. Vertebrate paleontology and evolution. Freeman and Company, New York, xiv, 698 p.

  • Chaline, J. 1987. Arvicoline data (Arvicolinae, Rodentia) and evolutionary concepts. - Evolutionary Biology 21: 237–310.

  • Chaline, J., Brunet-Lecomte, P., Montuire, S., Viriot, L. Courant, F. 1999. Anatomy of the arvicoline radiation (Rodentia): palaeogeographical, palaeoecological history and evolutionary data. — Ann. Zool. Fennici 36: 239–267.

  • Chaline, J., Mein, P., 1979. Les rongeurs et l’évolution. Edition Doin, Paris, 235 pp.

  • Clementz, M. T. 2012. New insight from old bones: stable isotope analysis of fossil mammals. Journal of Mammalogy 93:368–380.

  • Cordy, J. M. 1982. Biozonation du Quaternaire postvillafranchien continental d’Europe occidentale à partir des grands mammifères. Annales de la Société géologique de Belgique. (105)2: 303–314.

  • de Bruijn, H. 1984. Remains of the mole-rat Microspalax odessanus Topachevski, from Karaburun (Greece, Macedonia) and the family Spalacidae. In: Proceedings of the Koninklke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Series B. Palaeontology, geology, physics and chemistry (Vol. 87, No. 4, pp. 417-425). NorthHolland.

  • de Bruin, H., Daams, R., Daxner-Höck, G., Fahlbusch, V., Ginsburg, L., Mein, P., Morales, J. 1992. Report of the RCMNS Working Group on fossil mammals, Reisensburg1990. Newslett. Stratigr, 26, 65-118.

  • Emre Ö., Erkal T., Tchepalyga A., Kazancı N., Keçer M., Ünay E. 1998. Neogene–Quaternary Evolution of the Eastern Marmara Region, Northwest Turkey, Bull. Min. Res. Expl. Turkey 120, 119–145.

  • Erdal, O., Antoine, P. O., Sen, S. 2016. New material of Palaeoamasia kansui (Embrithopoda, Mammalia) from the Eocene of Turkey and a phylogenetic analysis of Embrithopoda at the species level. Palaeontology, 59(5), 631–655. https://doi. org/10.1111/pala.12247

  • Erten, H. 2017a. A new genus and species of Muridae (Rodentia) from the Quaternary deposits of the Denizli Basin, South-Western Turkey. Palaeontologia Electronica 20.1.12A: 1-7.

  • Erten, H. 2017b. Spalax denizliensis sp. nov. (Spalacidae, Rodentia) from an Early Pleistoceneaged locality in the Denizli Basin (southwestern Turkey). Turkish Journal of Zoology, 41.

  • Erten, H., Sen, S. Sagular, E. K. 2015. Miocene and early Pleistocene rodents (Mammalia) from Denizli Basin (southwestern Turkey) and a new species of fossil Mus, Journal of Vertebrate Paleontology, doi: 10.1080/02724634.2015.1054036

  • Erturaç, M.K. 2009. Amasya ve çevresinin morfotektonik evrimi. Doktora Tezi, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, 360 sf.

  • Erturaç, M.K. Tüysüz, O. 2012. Kinematics and Basin Formation Along the Ezinepazar-Sungurlu Fault Zone, NE Anatolia, Turkey. Ezinepazar-Sungurlu Fayının Evrimi, Kinematiği ve Havza Oluşumu, KD Anadolu, Türkiye. Turkish Journal of Earth Sciences Vol.21 pp 497-520.

  • Escudé, É., Renvoisé, É., Lhomme, V., Montuire, S. 2013. Why all vole molars (Arvicolinae, Rodentia) are informative to be considered as proxy for Quaternary paleoenvironmental reconstructions. Journal of Archaeological Science, 40(1), 11-23.

  • Fabre, P. H., Hautier, L., Dimitrov, D., Douzery, E. J. 2012. A glimpse on the pattern of rodent diversification: a phylogenetic approach. BMC evolutionary biology, 12(1), 88.

  • Fejfar O., Heinrich. W.-D., Pevzner M.A. Vangengeim E.A. 1997. Late Cenozoic sequences of mammalian sites in Eurasia: an updated correlation. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 133, 259-288, 5 text.-figs., Amsterdam.

  • Fejfar, O., Heinrich, W.-D. 1989. Muroid Rodent Biochronology of the Neogene and Quaternary in Europe. In: Lindsay, E. H., Fahlbusch, V. Mein, P. (eds): European Neogene Mammal Chronology, NATO ASI Series, (A) 180: 91–117. New York: Plenum Press.

  • Fejfar, O., Heinrich, W.-D., Kordos, L. Maul, L. C. 2011. Microtoid cricetids and the early history of arvicolids (Mammalia, Rodentia). Palaeontologia Electronica Vol. 14, Issue 3; 27A:38p.

  • García-Alix, A., Minwer-Barakat, R., Suárez, E. M., Freudenthal, M. 2009. Small mammals from the early Pleistocene of the Granada Basin, southern Spain. Quaternary Research, 72(2) 265–274.

  • Gibbard P.L., Head M.J., Walker M.J.C. the Subcommission on Quaternary Stratigraphy 2010. Formal ratification of the Quaternary System/ Period and the Pleistocene Series/Epoch with a base at 2.58 Ma. Journal of Quaternary Science 25: 96–102.

  • Gibbard, P. L. Head, M. J. 2009a. The Definition of the Quaternary System/Era and the Pleistocene Series/Epoch, Quaternaire, 20(4), 125–133.

  • Gibbard, P. L., Head, M. J. 2009b. IUGS ratification of the Quaternary System/Period and the Pleistocene Series/Epoch with a base at 2.58 Ma. Quaternaire 20(4), 411–412.

  • Guérin, C. 1989. Biozones or Mammal Units? Methods and limits in biochronology In: Lindsay, E. H., Fahlbusch, V. Mein, P. (eds): European Neogene Mammal Chronology, NATO ASI Series, (A) 180: 119–130. New York: Plenum Press.

  • Gür, H. 2013. The effects of the Late Quaternary glacial–interglacial cycles on Anatolian ground squirrels: range expansion during the glacial periods?. Biological Journal of the Linnean Society, 109(1), 19-32.

  • Gürbüz, A. Kazancı, N. 2017. Dünya’da ve Türkiye’de Kuvaterner Jeolojisi Haritalarının Hazırlanması ve Karşılaşılan Sorunlar, Türkiye Jeoloji Bülteni, Kuvaterner Araştırmaları Özel sayısı, Şekil 18.

  • Hartenberger, J.L. 1998. Description de la radiation des Rodentia (Mammalia) du Paléocene supérieur au Miocène; incidence phylogénétiques. Comptes Rendus Académie des Sciences Paris, Sciences de la terre et des planètes, 326:439–444.

  • Hautier, L., Lebrun, R., Saksiri, S., Michaux, J., VianeyLiaud, M. Marivaux, L. 2011. Hystricognathy vs sciurognathy in the rodent jaw: a new morphometric assessment of hystricognathy applied to the living fossil Laonastes (Diatomyidae). PloS one, 6(4), e18698.

  • Hautier, L., Michaux, J., Marivaux, L. Vianey-Liaud, M. 2008. The evolution of the zygomasseteric construction in Rodentia, as revealed by a geometric morphometric analysis of the mandible of Graphiurus (Rodentia, Gliridae). Zoological Journal of the Linnean Society 154: 807–821.

  • Hillson, S. 2005. Teeth. 2nd ed. Cambridge Manuals in Archaeology.: Cambridge University Press, Cambridge.

  • Hir, J. 1992. Sufossil Mesocricetus population from the Toros Mountains (Turkey) (Mammalia). Folia Historico Naturalia Musei Matraensis 17: 107– 130.

  • Hir, J. 1993. Cricetulus migratorius (PALLAS 1773) (Rodentia, Mammalia) population from the Toros Mountains (Turkey) (With a special reference to the relation of Cricetulus and Allocricetus genera). Folia Historico Naturalia Musei Matraensis, 18, 17–34.

  • Hordijk, K. de Bruijn, H. 2009. The succession of rodent faunas from the Mio/Pliocene lacustrine deposits of the Florina-Ptolemais-Servia Basin (Greece). Hellenic Journal of Geosciences, 44, 21-103.

  • Huchon, D., Madsen, O., Sibbald, M.J.J.B., Ament, K., Stanhope, M.J., Catzeflis, F., de Jong, W.W., Douzery, E.J.P. 2002. Rodent phylogeny and a timescale for the evolution of Glires: evidence from an extensive taxon sampling using three nuclear genes. Molecular Biology and Evolution 19: 1053– 1065.

  • Irrlitz, W. 1972. Lithostratigraphie und tektonische Entwicklung des Neogens in Nordostanatolien (Kanozoikum und Braunkohlen in der Türkei. 6. Beih. Geol. Jahrb., No. 120, 111 pp.+10 plates.

  • Jenkins, E. 2012. Mice, scats and burials: unusual concentrations of microfauna found in human burials at the Neolithic site of Çatalhöyük, Central Anatolia. Journal of Social Archaeology 12(3): 380–403.

  • Kalthoff, D. C., Mörs, T., Tesakov, A. 2007. Late Pleistocene small mammals from the Wannenköpfe volcanoes (Neuwied Basin, western Germany) with remarks on the stratigraphic range of Arvicola terrestris. Geobios 40(5): 609–623.

  • Kappelman, J., Alçiçek, M.C., Kazancı, N., Schultz, M., Özkul, M., Sen, S. 2008. First Homo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia. American Journal of Physical Anthropology 135, 110–116.

  • Kayseri, M.S. Akgün, F. 2008. Palynostratigraphic, Palaeovegetational and Palaeoclimatic Investigations on the Miocene Deposits in Central Anatolia (Çorum Region and Sivas Basin), Turkish Journal of Earth Sciences, Vol. 17, 2008, pp. 361–403.

  • Kazancı, N. 2012. Kuvaterner Bilimi; Kapsamı ve Gelişimi. In: N. Kazancı, A. Gürbüz (eds), Kuvaterner Bilimi, Ankara Üniversitesi Yayınları, 350: 1–16.

  • Kiessling, W., Nützel, A., Korn, D., Kröger, B., Müller, J. 2010. German Paleontology in the early 21st century. Palaeontologica Electronica, 13(1-2010).

  • Koenigswald, W., von Kolfschoten, T. van 1996. The Mimomys–Arvicola boundary and the enamle thickness quotient (SDQ) of Arvicola as stratigraphic markers in the Middle Pleistocene. In: Turner C (ed.) The early Middle Pleistocene of Europe, pp. 211–226. Rotterdam: Balkema.

  • Kohn, M. J., McKay, M. P. 2012. Paleoecology of late Pleistocene–Holocene faunas of eastern and central Wyoming, USA, with implications for LGM climate models. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 326–328.

  • Kolfschoten, T. van. 1992. Aspects of the migration of mammals to northwestern Europe during the Pleistocene, in particular the re-immigration of Arvicola terrestris. Courrier Forschung Senckenberg, 153: 213–220.

  • Kolfschoten, T. van. 2013. Continental Biostratigraphy. In: Elias, Scott A., and Mock, Cary J., (eds.) Encyclopedia of Quaternary Science. Elsevier, Amsterdam, The Netherlands, pp. 206–214.

  • Kretzoi, M. 1965. Die Nager und Lagomorphen von Voigtstedt in Thüringen und ihre chronologische Aussage. Palaontologische Abhandlungen 2(3): 587–660.

  • Kryštufek, B., Vohralik, V. 2001. Mammals of Turkey and Cyprus. Introduction, Checklist, Insectivora. Annales Majora, Koper.

  • Kryštufek, B., Vohralik, V. 2005: Mammals of Turkey and Cyprus. Rodentia I: Sciuridae, Dipodidae, Gliridae, Arvicolinae. Annales Majora, Koper

  • Kryštufek, B., Vohralik, V. 2009: Mammals of Turkey and Cyprus. Rodentia II. Cricetinae, Muridae, Spalacidae, Calomyscidae, Capromyidae, Hystricidae, Castoridae. Annales Majora, Koper.

  • Lazzari, V., Aguilar, J., Michaux, J. 2010. Intraspecific variation and micro-macroevolution connection : illustration with the late Miocene genus Progonomys ( Rodentia , Muridae ), Society, 36(4), 641–657.

  • Lindsay, E. H. 1989. The setting. In: Lindsay, E. H., Fahlbusch, V. Mein, P. (eds): European Neogene Mammal Chronology, NATO ASI Series, (A) 180: 1–14. New York: Plenum Press.

  • Lister, A. M. 2004. The impact of Quaternary ice ages on mammalian evolution. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B (359): 221–241.

  • López-García, J. M., Luzi, E., Peresani, M. 2017. Middle to Late Pleistocene environmental and climatic reconstruction of the human occurrence at Grotta Maggiore di San Bernardino (Vicenza, Italy) through the small-mammal assemblage. Quaternary Science Reviews, 168, 42-54.

  • Lowe, J. J. Walker, M. J. C. 2015. Reconstructing Quaternary Environments. Third edition, New York: Routledge.

  • Lozano-Fernández, I., Agustí, J., Cuenca-Bescós, G., Blain, H. A., López-García, J. M., Vallverdú, J. 2013. Pleistocene evolutionary trends in dental morphology of Mimomys savini (Rodentia, Mammalia) from Iberian peninsula and discussion about the origin of the genus Arvicola. Quaternaire, 24(2), 179-190.

  • Malik, A. & Nafız, H. 1933. Vertébrés fossiles de Küçük Çekmece. Bulletin de la Faculté des Sciences de l’Université d’Istanbul, 8: 1–119.

  • Marivaux, L., Vianey-Liaud, M. Jaeger, J.-J. 2004. High-level phylogeny of early Tertiary rodents: dental evidence. Zoological Journal of the Linnean Society 142:105–132.

  • Marivaux, L., Welcomme, J.-L., Vianey-Liaud, M. Jaeger, J.-J. 2002. The role of Asia in the origin and diversification of hystricognathous rodents. Zoologica Scripta 31:225–239.








  • Erdal, O . (2017). Küçük Memeli Paleontolojisinin Türkiye’deki Kuvaterner Çalışmalarına Katkısı: Tanımlar ve Uygulamalar . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 637-664 . DOI: 10.25288/tjb.370630

  • Dünya`da ve Türkiye`de Kuvaterner Jeolojisi Haritalarının Hazırlanması ve Karşılaşılan Sorunlar
    Alper Gürbüz Nizamettin Kazanci
    PDF Olarak Görüntüle

    Öz: Ondokuzuncu yüzyılın ortalarına doğru yerbilimciler arasında, özellikle Kuzey Avrasya ve Kuzey Amerika`da oldukça geniş alanlar kaplayan ve çoğunlukla pekişmemiş halde gözlenen kırıntılı çökeller başlıca tartışma konusuna dönüşmüştür. "Kuvaterner" teriminin bir zaman dilimi olarak ortaya atılması her ne kadar bu dönemlere rastlasa da, bu zaman dilimine ait birimler haritalarda çoğunlukla "dilüvyon-alüvyon" ya da "eski/yeni alüvyon" başlıkları altında gösterilmiştir. Kuvaterner yaşlı bu birimlerin kökenlerinin anlamlandırılmaları oldukça hararetli tartışmalar eşliğinde sürmüş, fakat önemlerini en baştan beri hissettirmişlerdir. Zaman içerisinde daha yaşlı jeolojik birimlerin haritalanmasında büyük aşamalar kaydedilmiş, ancak Neojen ve Kuvaterner birimlerinin uzun yıllar detaylandırılmadığı ve genelde birer yaş birimi olarak kabaca haritalanmış oldukları görülmektedir. Dünya genelinde yerleşim yerlerinin çok büyük bir kısmı, düzlük alanlara tekabül etmeleri ve su kaynaklarıyla etkileşimli olmaları gibi taşıdıkları coğrafi cazibelerden ötürü, Kuvaterner yaşlı çökellerce kaplanmış olan ova alanlarda konumlanmaktadır. Hızla artan insan nüfusu ve buna koşut gelişen şehirleşmeler neticesinde, bu devre ait birimlerin "alüvyon" nitelemesinin ötesinde detaylı olarak haritalanmalarına duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Yirminci yüzyılın başlarından itibaren, özellikle Kuvaterner birimlerinin Avrupa ölçeğinde haritalanmasına dönük girişimler olmuş, ancak İkinci Dünya Savaşı`ndan ötürü bu girişimler askıya alınmıştır. Kuvaterner birimlerinin haritalamalarında, ilk başlarda yalnızca jeomorfolojik ve litolojik özellikler dikkate alınarak işlenmiş olsalar da günümüzde birçok ülke esas itibariyle bu özelliklerinin ön planına birimlerin yaşları ve depolanma ortamlarını almışlardır. Bu ölçütün yanı sıra bazı ülkelerde; tane boyu, tane ve mineral bileşeni, eski kıyı ve buzul izleri, hatta mühendislik özellikleri de Kuvaterner haritalarında dikkate alınan diğer parametrelerdir. Ülkemizde, özellikle 1999 depremlerinin ardından yerleşim yerlerinin üzerinde hızla geliştiği Kuvaterner birimlerinin haritalanması en başta mühendislik amaçlı olarak ihtiyaç haline dönüşmüştür. Aynı zamanda iklim ve aktif tektonik gibi konularda taşıdıkları büyük bilimsel değerleri açısından da önem taşımaları bu birimlerin haritalanmalarına olan ihtiyacı arttırmaktadır. Bu çalışmada, Kuvaterner Jeolojisi haritalarının hazırlanmasında izlenen yaklaşımlar ve karşılaşılan başlıca sorunlara dair mevcut durum değerlendirmesi, dünyanın çeşitli bölgelerinden ve ülkemizden örnekler temelinde yapılmıştır. 

  • Kuvaterner haritalaması

  • jeoloji haritası

  • jeomorfoloji haritası

  • çökelme ortamları

  • Pliyosen sorunu


  • Agassiz, L., 1840. Études sur les glaciers. Neuchatel: Soleure, En commission chez Jent et Gassmann.

  • Aguirre, F., Pasini, G., 1985. The Pliocene-Pleistocene boundary. Episodes 8, 116-120.

  • Andrusov, D., Kuthan, M., 1943. Podrobná geologická mapa Slovenska v mierke 1 : 25 000, list Žilina (4361/2). Štátny geologický ústav, Bratislava.

  • Bargel, T.H., 2003. Quaternary geological mapping of Central Fennoscandia and Nordland: Deglaciation, deposition, stratigraphy and applications. Doktor Ingenibr Thesis Thesis 2003:40. Department of Geology and Mineral Resources Engineering. Faculty of Engineering Science and Technology, NTNU, Trondheim. 324 pp.

  • Bayraktaroğlu, Ş., 2003. 19. ve 20. yüzyılda Anadolu’da jeoloji çalışmaları ve eğitimi. Jeoloji Mühendisliği Eğitim Çalıştayı. Ed. Şener, M., Konak, N., JMO Yayın No: 83, 4-19.

  • Bergstrøm, B., Reite, A., Sveian, H., Olsen, L. 2001. Feltrutiner, kartleggingsprinsipper og standarder for kvartærgeologisk kartlegging ved NGU. Norges geologiske undersøkelse, Intern Rapport 2001.018, 9 pp.

  • Boulton, G. S., Dobbie, K. E., 1993. Consolidation of sediments by glaciers: relations between sediment geotechnics, soft-bed glacier dynamics and subglacial ground-water flow. Journal of Glaciology, 39 (131), 26-44.

  • Brauns, D., 1881. Geology of the Environs of Tokio. Memoirs of the Science Department, Tokio Daigaku (University of Tokyo), vol. 4, 82 pp. and VIII plates.

  • Bulut-Üstün, A., Özata, A., Özerk, O. C., Osmançelebioğlu, R., Kazancı, N., Gürbüz, A., 2017. Türkiye bölgesel ölçekli sıvılaşma yatkınlık haritaları: Trakya ve Güneybatı Anadolu Bölgesi. MTA Bilimsel Etkinlikler Haftası 2017, Bildiri Özleri Kitabı, s.30.

  • Bulut-Üstün, A., Osmançelebioğlu, R., Özerk, O. C., Özata, A., Esirtgen, T., Kazancı, N., Gürbüz, A., 2014a. Türkiye bölgesel ölçekli sıvılaşma yatkınlık haritaları. MTA Bilimsel Etkinlikler Haftası 2014.

  • Bulut-Üstün, A., Özata, A., Özerk, O. C., Osmançelebioğlu, R., Esirtgen, T., Kazancı, N., Gürbüz, A., 2015. Kuvaterner Jeolojisi Haritalarının Hazırlanması ve Sıvılaşma Çalışmalarına Katkısı: Güney Marmara Bölgesi Örneği. İstanbul Üniversitesi’nde Jeolojinin 100. Yılı Sempozyumu.

  • Bulut-Üstün, A., Özerk, O. C., Osmançelebioğlu, R., Özata, A., Esirtgen, T., Kazancı, N., Gürbüz, A., 2014b. Jeolojik-Jeomorfolojik ölçütler esas alınarak sıvılaşma duyarlılık haritalarının hazırlanması: Adapazarı Havzası örneği. 67. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri Kitabı s. 594-595.

  • Chaput, E., 1931. Ankara Mıntıkasının 1/135.000 Mikyasında Jeoloji Haritasına Dair İzahat, İstanbul Darülfünunu Jeoloji Enstitüsü Neşriyatından No.7, İstanbul.

  • Cita, M.B., Capraro, L., Ciaranfi, N., Di Stefano, E., Marino, M., Rio, D., Sprovieri, R., Vai, G.B., 2006. Calabrian and Ionian: A proposal for the definition of Mediterranean stages for the Lower and Middle Pleistocene. Episodes, 29 (2), 107- 114.

  • Close, M. H., 1867. Notes on the general glaciation of Ireland. J Roy Geol Soc Ire., 1:207–242.

  • Cooper, A.H., Kessler, H., Burke, H., Chambers, J., 2014. Multidisciplinary Fieldwork Training in a Professional Geoscience Environment: Quaternary mapping, landscape literacy and hazard identification. British Geological Survey Internal Report, IR/14/054. 65 pp.

  • Coxon, P., McCorron, S., Mitchell, F., 2017. Introduction: Advances in Irish Quaternary Studies. In: Advances in Irish Quaternary Studies, Eds: P. Coxon, S. McCorron, F. Mitchell. Atlantis Press, 1-17.

  • Çakmak, İ., Baydar, O., Karaköse, C., 1987. Türkiye’de jeoloji araştırmalarının tarihçesi ve MTA Genel Müdürlüğü’nün jeoloji araştırmalarındaki yeri. MTA 50. Yıl Simpozyumu Bildirileri, 1-5.

  • Dardis, G.F, McCabe, A.M., 1983. Facies of subglacial channel sedimentation in late-Pleistocene drumlins. Northern-Ireland. Boreas 12(4):263– 278.

  • Dardis, G.F., McCabe, A.M., Mitchell, W.I., 1984. Characteristics and origins of lee-side stratification sequences in late Pleistocene drumlins. NorthernIreland. Earth Sci Proc Land 9(5):409–424.

  • Desnoyers, J., 1829. Observations sur un ensemble de dépots marins plus recents que les terrains tertiaries du bassin de la Seine, et constituant une formation geologique distincte; precedees d’une aperc¸u de la non-simulaneite des bassins tertiares. Annales des Sciences Naturelles (Paris) 16: 171–214, 402–491.

  • Duman, T. Y., Keçer, M., Ateş, Ş., Emre, Ö., Gedik, İ., Karakaya, F., Durmaz, S., Olgun, Ş., Şahin ,H., Gökmenoğlu, O. 2004. İstanbul metropolü batısındaki (Küçükçekmece - Silivri - Çatalca Yöresi) kentsel gelişme alanlarının yer bilim verileri. MTA Yayınları Özel Yayın Serisi No:3, Ankara.

  • Ehlers, J., 1996. Quaternary and Glacial Geology. New York, NY: Wiley.

  • Elias, S. A., 2013. History of Quaternary Science. İç: Encyclopedia of Quaternary Science. Ed: Elias, S. A., Elsevier, s. 10-18. Amsterdam.

  • Ell, T., 2011. Two letters of Signor Giovanni Arduino, concerning his natural observations: first full English translation. Part 1. Earth Sciences History, 30(2), 267-286.

  • Ell, T., 2012. Two letters of signor Giovanni Arduino, concerning his natural observations: first full English translation. Part 2. Earth Sciences History, 31(2), 168-192.

  • Emre, Ö., Kazancı, N., Erkal, T., Karabıyıkoğlu, M., Kuşçu, İ., 1997. Uluabat ve Manyas Göllerinin Oluşumu ve Yerleşim Tarihçesi. İç: Güney Marmara Bölgesi’nin Neojen ve Kuvaterner evrimi, Ed: N. Kazancı and N. Görür, TUBITAK, YDABCAG-426/G, Bölüm 7, 116–134.

  • Emre, Ö., Varol, B., Kazancı, N., Duman, T.Y, Gökten, E., Kayabalı, K., Kılıç, R., Çemen, İ., Alçiçek, M., Sözeri, K., İleri, Ö., Koçbay, A., Bilgehan, P., Kırman, E., Ulamış, K., Keçer, M., Ateş, Ş., Erkal, T., Durmaz, S., Karakaya, F., Osmançelebioğlu, R. 1999. 17 Ağustos Depremi sonrası Düzce (Bolu) ilçesi alternative yerleşim alanlarının jeolojik incelemesi. MTA-Ankara Üniversitesi Ortak Araştırma Projesi Raporu, TUBİTAK, Ankara, 59 s.

  • Erguvanlı, A. K., 1979. Türkiye’de jeoloji araştırmalarında jeoloji eğitiminde öncüler, Pierre de Tchihattchef. Yeryuvarı ve İnsan, 4/2, 9-14.

  • Erinç, S., 1949. Uludağ üzerinde glasiyal morfoloji araştırmaları. Türk Coğrafya Dergisi, 11-12, 79- 82.

  • Erinç, S., 1955. Gediz ve Küçük Menderes Deltalarının Jeomorfolojisi. IX. Coğrafya Meslek Haftası, Tebliğler ve Konferanslar. Türk Coğrafya Kurumu Yay. 2, 33-66.

  • Erinç, S., 1978. Changes in the physical environment in Turkey since the end of the last glacial. In W.C. Brice, (Ed.). The Environmental History of the Near and Middle East since the Last Ice Age, pp. 87-110, London: Academic Press.

  • Erol, O., 1969, Tuzgölü Havzasının Jeolojisi ve Jeomorfolojisi. Ankara, TÜBİTAK No. TBAG 26, 284 p.

  • Erol, O., 1978. The Quaternary history of the lake basins of central and southern Anatolia. In W.C. Brice, (Ed.). The Environmental History of the Near and Middle East since the Last Ice Age, pp. 111-139, London: Academic Press.

  • Erol, O., 1979. Dördüncü Çağ (Kuvaterner) Jeoloji ve Jeomorfolojisinin Ana Çizgileri. Ankara Üniv. DTCF Yayını, No 289, 68 s.

  • Eyles, N., McCabe, A.M., 1989. The late Devensian (< 22,000 bp) Irish Sea Basin—the sedimentary record of a collapsed ice-sheet margin. Quat Sci Rev 8(4), 307–351.

  • Flint, R. F., 1971. Glacial and Quaternary Geology. New York, NY: Wiley.

  • Forbes, E., 1846. On the connection between the distribution of existing fauna and flora of the British Isles, and the geological changes which have affected their area, especially during the epoch of the Northern Drift. Great Britain Geological Survey Memoir 1: 336–342.

  • Forman, S. L., Stinchomb, G. E., 2015. Views on grand research challenges for Quaternary geology, geomorphology and environments. Frontiers in Earh Science, 3:47. doi: 10.3389/feart.2015.00047

  • Gaigalas, A., 2008. Quaternary research in the Baltic countries. İç: History of Geomorphology and Quaternary Geology, Ed: Grapes, R. H., Oldroyd, D. R. ve Grigelis, A., Geological Society, London, Special Publications, 301, 129-140.

  • Gervais, P., 1848-1852. Zoologie et paléontologie Françaises (animaux vertébrés) ou nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France. Tome I, Paris: Libraire Éditeur; Arthus Bertrand, 271p.

  • Gibbard, P. L., Head, M. J., Walker, M. J. and the Subcommision on Quaternary Stratigraphy, 2010. Formal ratification of the Quaternary System/ Period and the Pleistocene Series/Epoch with a base at 2.58 Ma. Journal of Quaternary Science, 25(2), 96-102.

  • Gibbard, P. L., Smith, A.G., Zalasiewicz, J.A., Barry, T.L., Cantrill, D., Coe, A.L., Cope, J.C.W., Gale, A.S., Gregory, F.J., Powell, J.H., Rawson, P.F., Stone, P., Waters, C.N., 2005. What status for the Quaternary? Boreas, 34 (1), 1-6.

  • Graf, H.R., 2009a. Stratigraphie von Mittel- und Spätpleistozän in der Nordschweiz. Beitr. geol. Karte Schweiz, NF.168, 198 S.

  • Graf, H.R., 2009b. Stratigraphie und Morphogenese von frühpleistozänen Ablagerungen zwischen Bodensee und Klettgau. Eiszeitalter und Gegenwart, 58/1: 12-53.

  • Graf, H.R., Bitterli-Dreher, P., Burger, H., Bitterli, T., Diebold, P., Naef, H., 2006. Blatt 1070 Baden. Geol. Atlas Schweiz 1:25’000, Karte 120.

  • Graf, H.R., Burkhalter, R., 2016. Quaternary deposits: concept for a stratigraphic classification and nomenclature-an example from northern Switzerland. Swiss Journal of Geosciences, 109, 137-147.

  • Grigelis, A. (Ed), 1980a. Geological Map of the Quaternary Deposits of the Soviet Baltic Republics with Explanatory Note. Scale: 1:500 000.

  • Grigelis, A. (Ed), 1980b. Geomorphological Map of the Soviet Baltic Republics with Explanatory Note. Scale: 1:500 000.

  • Grønlie, O.T., 1940. On the Traces of the Ice-Ages in Nordland, Troms, and the South-Western Part of Finnmark in Northern Norway. Norsk Geologisk Tidsskrift 20, 70 pp.

  • Hakyemez, Y., Elibol, E., Umut, M., Bakırhan, B., Kara, İ., Dağıstan, H., Metin, T., Erdoğan, N., 1992. Konya-Çumra-Akören dolayının jeolojisi. MTA Raporu, Derleme No: 9449, Ankara.

  • Hakyemez, H.Y., Erkal. T., Göktaş, F., 1999. Late Quaternary evolution of the Gediz and Büyük Menderes grabens, Western Anatolia, Turkey. Quaternary Science Reviews, 18, 549-554.

  • Holmsen, G., 1951. Oslo. Beskrivelse til kvartærgeologisk landgeneralkart. Norges geologiske undersøkelse 176, 62 pp.

  • Holmsen, G., 1960. Østerdalen. Beskrivelse til kvartærgeologisk landgeneralkart. Norges geologiske undersøkelse 209, 63 pp.

  • Holtedahl, O., 1929. Om land-isens bortsmelting fra strøkene ved Trondhjemsfjorden. Norsk Geografisk Tidsskrift II, p. 95-118.

  • Hörnes, M., 1853. Mittheilung an Prof. Bronn gerichtet. Wien, 3. Okt., 1853. Neues Jahrbuch Mineralogie Geologie Geognosie und Petrefaktenkunde 806– 810.

  • İlhan, E., Barutoğlu, Ö., 1963. 1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeolojik Haritası, Madencilik Dergisi, 3 (11), 723-727.

  • JMO, 1979. Türkiye’deki jeoloji araştırmaları ve jeoloji haritaları. JMO Yayınları, No:3, 93 s.

  • Kaizuka, S., 1991. The “Quaternary Maps of Japan” published in 1987, compared with other Quaternary maps of World. The Quaternary Research, 30 (2), 125-133.

  • Kazancı, N., 2009. Neojen-Kuvaterner sınırının değişmesi ve beklenen gelişmeler. Türkiye Jeoloji Bülteni, 52 (3), 367-373.

  • Kazancı, N., 2012a. Kuvaterner Birimlerinin Haritalanması. İç: Kuvaterner Bilimi, Ed: Kazancı, N. ve Gürbüz, A., Ankara Üniversitesi Yayınları No: 350, s.463-470. ISBN: 978-605- 136-056-0.

  • Kazancı, N., 2012b. Kuvaterner Bilimi; Kapsamı ve Gelişimi. İç: Kuvaterner Bilimi, Ed: Kazancı, N. ve Gürbüz, A., Ankara Üniversitesi Yayınları No:350, s.1-16. ISBN: 978-605-136-056-0.

  • Kazancı, N., Emre, Ö., Keçer, M., Özdoğan, M. 2000. Jeoloji raporları için güncel çökellerin haritalanması; öneri ve örnek. 53. Türkiye Jeoloji Kurultayı (20-24 Şubat 2000) Bildiri Özleri, Ankara, s.237-238.

  • Keilhau, B.M., 1840-1845. Gæa Norvegica. Johan Dahl, Christiania.

  • Ketin, İ., 1979. Türkiye’de jeoloji araştırmalarının ve jeoloji haritalarının kısa tarihçesi. Yeryuvarı ve İnsan, 4/1, 15-17.

  • Kilroe, J. R., 1888. Directions of Ice-flow in the North of Ireland, as determined by the observations of the Geological Survey. Quarterly Journal of the Geological Society 44:827–833.

  • Kinahan, G. H., 1865. Explanation to accompany sheets 115 and 116. Geological Survey of Ireland, Dublin.

  • Kjerulf, Th., Dahll, T. 1866. Geologisk kart over Det søndenfjeldske Norge omfattende Cristiania, Hamar og Christiansands Stifter. Christiania, 16 pp.

  • Knudsen, K. L., Sowers, J. M., Witter, R. C., Wentworth, C. M., Helley, E. J., 2000. Description of mapping of Quaternary deposits and liquefaction susceptibility, Nine-Country San Francisco Bay Region, California. USGS Open File Report: 00- 444.

  • Konak, N., 2004. Ülkemizde yapılan jeoloji araştırmalarının ve jeoloji haritalarının tarihçesi. JMO Bülteni, 2004/3, 84-90.

  • Lee, J. R., Booth, S. J., (Eds.) 2006. Quaternary Field Mapping: Lowland Britain. British Geological Survey Internal Report, IR/06/099. 78 s.

  • Lyell, C., 1833. Principles of Geology, Being an Attempt to Explain the Former Changes of the Earth’s Surface by Reference to Causes Now in Operation, vol. III. London: John Murray.

  • Lyell, C., 1839. Eléments de Geologie. Paris: PitoisLevrault.

  • Lyell, C., 1873. The Geological Evidence of the Antiquity of Man, 4th edn. London: John Murray.

  • Lyman, B.S., 1876. A Geological Sketch Map of the Island of Yesso, Japan. Geological Survey of Hokkaido.

  • Maglay, J., Pristaš, J., Kučera, M., Ábelová, M., 2009. Geologická mapa kvartéru Slovenska, Genetické typy kvartérnych uloženín 1 : 500 000. MŽP SR a ŠGÚDŠ, Bratislava.

  • Malik, A., 1932. Mineraloji ve Jeoloji. İ.Ü. Fen Fakültesi Neşriyatı, İstanbul Devlet Matbaası, 670 s. ve 1 katlanmış harita.

  • McCabe, A.M., 1987. Quaternary deposits and glacial stratigraphy in Ireland. Quat Sci Rev, 6 (3-4), 259–299.

  • Meehan, R., 2013. The Merging of Quaternary Map Databases: End of project report on project outputs. Geological Survey of Ireland, 104 p.

  • Mickelson, D. M., Colgan, P. M., 2004. The southern Laurentide ice sheet. Developments in Quaternary Sciences, 1, 1-16.

  • Mitchell, G. F., 1976. The Irish Landscape. Collins, Glasgow.

  • MTA, 2002. Türkiye 1/500,000 ölçekli Jeoloji Haritası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 18 pafta. Ankara.

  • Oldroyd, D. R., Grapes, R. H., 2008. Contributions to the history of geomorphology and Quaternary geology: an introduction. İç: History of Geomorphology and Quaternary Geology, Ed: Grapes, R. H., Oldroyd, D. R. ve Grigelis, A., Geological Society, London, Special Publications, 301, 1-17.

  • Olsen, L., Sveian, H., Ottesen, D., Rise, L., 2013. Quaternary glacial, interglacial and interstadial deposits of Norway and adjacent onshore and offshore areas. İç: Olsen, L., Fredin, O. and Olesen, O. (Ed.) Quaternary Geology of Norway, Geological Survey of Norway Special Publication, 13, pp. 79–144.

  • Pamir, H. N., 1979. Türkiye’de yerbilimleri öğretiminin tarihçesi. Yeryuvarı ve İsan, 4/4, 6-10.

  • Parsons, T., Toda, S., Stein, R.S., Barka, A., Dieterich, J. H., 2000. Heightened odds of large earthquakes near Istanbul: An interaction-based probability calculation, Science, 288, 661-665.

  • Penck, A., Brückner, E., 1901-1909. Die Alpen im Eiszeitalter (3 Cilt). Leipzig: Tauchnitz.

  • Pillans, B., Naish, T., 2004. Defining the Quaternary. Quaternary Science Reviews, 23, 2271-2282.

  • Raukas, A. 1971. Outline of the Indicator Crystalline Boulder Investigations in Northern Europe. Crystalline Indicator Boulders in the East Baltic Area. Mintis, Vilnius, 9– 21 (Rusça).

  • Raymond, O., 2009. New digital geological map of Australia: Seamless national digital baseline released. AUSGEO News, 93, 1-3.

  • Raymond, O.L., Retter, A.J., (Eds), 2010. Surface geology of Australia 1:1,000,000 scale, 2010 edition [Digital Dataset] Geoscience Australia, Commonwealth of Australia, Canberra. http:// www.ga.gov.au

  • Rekstad, J., 1922. Norges hevning efter istiden. Norges geologiske undersøkelse 96, 27 pp.

  • Rekstad, J., 1913. Fjeldstrøket mellom Saltdalen og Dunderlandsdalen. Norges geologiske undersøkelse 67, 65 pp.

  • Roy P.S., Crawford E.A. 1977. Significance of sediment distribution in major coastal rivers, northern New South Wales, Australia. Third Australian Conference on Coastal Engineering, Melbourne, Proceedings, pp. 177–184.

  • Roy P.S., Thom B.G., Wright L.D. 1980. Holocene sequences along an embayed high-energy coast. Sedimentary Geology 26, 1–19.

  • Saito, Y., Okumura, K., Suzuki, T., Yokoyoma, Y., Izuho, M., 2016. Studies of the Quaternary in Japan. Quaternary International, 397, 1-2.

  • Schlüchter, C., Kelly, M.A., 2000. Das Eiszeitalter in der Schweiz. Stiftung Landschaft und Kies.

  • Schneer, C. J., 1969. Toward a history of geology. In: New Hampshire Inter-disciplinary Conference on the History of Geology (1967: Rye Beach). Mass., MIT Press.

  • Scott, T.M., Knapp, M.S., Friddell, M.S., Weide, D.L, 1986. Quaternary geologic map of the Jacksonville 4° × 6° quadrangle, United States: U.S. Geological Survey Miscellaneous Investigations Series Map I–1420 (NH–17), scale 1:1,000,000.

  • Severgin, V. 1803. Zapiski puteshestviya po zapadnym provintsiyam Rossiyskogo gosudarstva, ili mineralogicheskiye, chozyaistvennye i drugiye primechaniya, uchinennye vo vremya proyezda cherez onye v 1802 godu. Pri Imperatoskoy akademii nauk, St Petersburg.

  • Sollas, W. J., 1896. A map to show the distribution of eskers in Ireland. Sci Trans Roy Dublin Soc 5:795–822.

  • Soller, D.R., 1992. Text and references to accompany “Map showing the thickness and character of Quaternary sediments in the glaciated United States east of the Rocky Mountains”: U.S. Geological Survey Bulletin 1921, 54 p.

  • Soller, D.R., Packard, P.H., Garrity, C.P., 2012. Database for USGS Map I-1970 — Map showing the thickness and character of Quaternary sediments in the glaciated United States east of the Rocky Mountains: U.S. Geological Survey Data Series 656.

  • Strickland, H.E., 1840. On the Geology of the Neighbourhood of Smyrna. Transactions of the Geological Society of London, ser. 2; vol. 5; pt. 2; p. 393-402

  • Suguio, K., Salluns, A.E.M., Soares, E.A.A., 2005. Quaternary: “Quo Vadis”?. Episodes, 28 (3), 197- 200.

  • Synge, F.M., 1950. The glacial deposits around Trim, Co. Meath. Proceedings of the Royal Irish Academy. Section B: Biological, Geological, and Chemical Science Vol. 53 (10):99–110.

  • Şengör, A.M.C., 2000. Jeolojik Takvim. Cogito, 22, Özel Ek, 1-46.

  • Tanner, V. 1915. Studier öfver kvartärsystemet i Fennoscandias nordliga deler. III. Om landisens rörelser och afsmältning i Finska Lappland och angränsande trakter. Fennia 36, 815 pp.

  • Tchihatcheff, P., 1867-1869. Asie Mineure: Descriptions physique de cette contrée. quatrième partie, Géologie par, Editeur : L. Guérin, Paris, 3 Tome.

  • Thoresen, M., 1990. Quaternary map of Norway, scale 1:1 million, with description (Norveççe). Summary. Geological Survey of Norway

  • Troedson, A. L., 2016. Central Coast area 1:100.000 and 1:25.000, Coastal Quaternary Geology Map Series. Geological Survey of New South Wales, Maitland.

  • Troedson, A. L., Deyssing, L., 2015. Coastal Quaternary mapping of the southern Hunter to northern Illawarra regions, New South Wales. Quarterly Notes, 146, 1-30.

  • Ulu, Ü., Bulduk, A.K., Ekmekçi, E., Karakaş, M., Ocal, H., Arbas, A., Saçlı, L, Taşkıran, A., Adır, M., Sözeri, Ş., Karabıyıkoğlu, M. 1994. İnlice-Akkise ve Cihanbeyli-Karapınar Alanının Jeolojisi. MTA Rapor no: 9720, 219 s.

  • Undås, I. 1942. On the late-Quaternary history of Møre and Trøndelag (Norway). Det kongelige Norske Videnskabers Selskabs Skrifter 1942, Nr. 2, 92 pp.

  • van Couvering, J.A. (Ed.) 1997. The Pleistocene Boundary and Beginning of Quaternary. World and Regional Geology Series 9, Cambridge University Press, New York, 312 s.

  • van Loon, A. J., 2000. The strangest 0.05% of the geological history. Earth-Science Reviews, 50, 125-133.

  • Vaškovský, I., 1973. Geologická mapa kvartéru Slovenska 1 : 500 000. Geologický ústav Dionýza Štúra, Bratislava.

  • Wright, H. E., Frye, D. G. Jr., 1965. Quaternary of the United States. New Jersey, NJ: Princeton University Press.

  • Wright, Jr. H. E., Bartlein, P. J., 1993. Reflections on COHMAP. The Holocene, 3, 89-92.

  • Wright, W.B., 1914. The Quaternary Ice Age, 1st edn. Macmillan, London.

  • Wright, W.B., Muff, H.B., 1904. The pre-glacial raised beach of the south coast of Ireland. The Irish Naturalist, 13(12), 291-294.

  • Žebera, K., 1966. Mapa kvartéru a zvetraninového pláště ČSSR 1 : 1 000 000 In: Atlas geológie Československa 1 : 1 000 000, 1968, Praha.

  • Gürbüz, A , Kazancı, N . (2017). Dünya’da ve Türkiye’de Kuvaterner Jeolojisi Haritalarının Hazırlanması ve Karşılaşılan Sorunlar . Türkiye Jeoloji Bülteni , Türkiye`de Kuvaterner Araştırmaları , 665-699 . DOI: 10.25288/tjb.370637

  • SAYI TAM DOSYASI
    PDF Olarak Görüntüle